Odpowiedzi na pytania

---

• 25 sierpnia 2013

  W ZUS, w ZUS-ie czy w ZUSie

  Pod wpisem Urząd Skarbowy czy urząd skarbowy. O pisowni nazw urzędów użytkowniczka o nicku Uczeń napisała: Chciałam Pana zapytać o poprawną formę odmieniania skrótu ZUS. Spotkałam się z tym na konkursie polonistycznym. Można napisać ZUS-ie czy ZUSie? Czy PKO jest odmienne? Jako poprawne formy miejscownika skrótowca ZUS dopuszcza się zarówno nieodmienną w ZUS, jak i odmienną w ZUS-ie. Zapis w […]

• 7 sierpnia 2013

  Mnie, mi i akcent zdaniowy (wideo)

  Dziś po raz pierwszy odpowiadam w nietypowej formie nagrania wideo, ponieważ pytanie dotyczy akcentu zdaniowego i trudno byłoby sensownie odpowiedzieć na nie w formie pisemnej. Uwierz mnie – Uwierz mi. Zauważmy, że w obu tych zdaniach akcent pada w innym miejscu. Jest tak, ponieważ zdania Uwierz mnie i Uwierz mi są zdaniami różniącymi się od siebie znaczeniem. Zobacz: Mnie czy […]

• 4 sierpnia 2013

  Aguś, Oluś – czy to poprawne zdrobnienia imion?

  

  Pod wpisem Zdrobnienia i spieszczenia imion pan Bartłomiej napisał: Witam, mam wątpliwości odnośnie zdrobnień, a konkretnie odmiany tychże. Tyczy się to przede wszystkim tych zakończonych na -uś. Weźmy dla przykładu „Maciuś”, „Aguś”, „Oluś” czy „Bartuś” Czy to są w ogóle poprawne formy? (Zwłaszcza żeńskie – nie powinno być „Agusia” lub „Olusia”?) Jeśli tak to jak je poprawnie odmienić? Forma „Aguś” […]

• 22 lipca 2013

  Skrócone nazwy instytucji – wielką czy małą literą

  Otrzymaliśmy ostatnio dwa pokrewne pytania. Wprawdzie krótko na nie odpowiedzieliśmy, chcemy jednak tutaj rozwinąć nasze wypowiedzi. Na Facebooku napisała do nas p. Zuzanna: Drodzy Państwo, proszę o wyjaśnienie pewnej kwestii związanej ze słowem galeria. W zasadzie to rzeczownik pospolity, jednak gdy ujmiemy go w kontekście Galeria Malta lub Galeria Krakowska mamy do czynienia z nazwą własną. Jak w takim razie […]

• 14 lipca 2013

  Dialogi. Czasownik po półpauzie – kiedy wielką, kiedy małą literą

  Pani Magdalena Rerget Wójcik zadała pod wpisem Tomasza Powyszyńskiego Jak pisać dialogi? Praktyczne porady następujące pytanie: Ja mam problem z pewnym dialogiem. Robię korektę do pewnego fanfick’a i nie jestem pewna paru dialogów. „– Ale jak? Tak? – Wypuściłam strumień gorącego powietrza w stronę karku chłopaka.” Teoretycznie treść po myślniku odnosi się do czynności, którą bohaterka wykonuje (punkt 4.), ale […]

• 5 lipca 2013

  Wyliczenie poprzedzone określeniem ogólnym

  Na pytanie Czytelnika odpowiada Kamila Młodzianko. Witam Moje pytanie dotyczy poprawności zdania: „W czasie niwelacji punktów rozproszonych dla każdej pikiety należy wykonać odczyt kreską górną, kreską środkową, kreską dolną, kąta poziomego.” Dodam, że wykonuje się 4 osobne odczyty a wymienione kreski są narzędziem służącym do pomiaru odległości i nie stanowią elementu wskaźnikowego do pomiaru kąta, natomiast wartość kąta odczytuje się […]

• 21 czerwca 2013

  Odmiana nazwy miejscowości Linia

  Choć zarówno pytanie, jak i odpowiedź są dziś dość krótkie, tworzę osobny wpis, ponieważ wiadomości o odmianie nazw miejscowości, zwłaszcza małych, naprawdę trudno znaleźć w polskim internecie. Witam! Mam dylemat jak odmienić nazwę miejscowości „Linia”. Będzie w Lini czy w Linii??? Pozdrawiam! To bardzo dobre pytanie. Wbrew bowiem temu, co moglibyśmy sądzić, nazwa tej miejscowości nie odmienia się jak rzeczownik […]

• 18 czerwca 2013

  Myślnik i wielka litera w tłumaczeniach z angielskiego

  O odpowiedź na dzisiejsze pytanie Czytelniczki poprosiliśmy p. doktor Elżbietę Zarych z Uniwersytetu Jagiellońskiego, polonistkę i tłumaczkę literatury niemieckiej i włoskiej. Już w tym miejscu, na początku, chcielibyśmy bardzo gorąco podziękować Pani Doktor za poniższy wpis oraz za gwarancję, iż możemy liczyć na Jej pomoc przy rozstrzyganiu trudniejszych dylematów, zwłaszcza wtedy, gdy potrzebny jest głos kogoś, kto posiada kompetencje do […]

• 28 kwietnia 2013

  Do Carrefoura czy do Carrefouru? Odmiana nazw sklepów

  Mam taki językowy dylemat. Jak powinno się mówić: Idę do Carrefour-a czy Carrefour-u ? A jak z Rossmann-em? Idę do Rossmann-a? Idę do Rossmann-u nie brzmi dobrze. Przecież nie mówi się: Idę do doma ale idę do domu, prawda? Serdecznie pozdrawiam Dajmy na to, że chce Pan nabyć biżuterię w sklepie sieci Kruk. Okazuje się, że nie pójdzie Pan do […]

• 16 kwietnia 2013

  Burmistrz Pionków czy Pionek?

  Na konkretnym przykładzie nieco szerzej omawiamy temat nazw miejscowości. Skąd się biorą dziwne niekiedy odmiany owych nazw? Na początek przytaczam list od Czytelnika: W pobliżu Radomia jest miejscowość Pionki. Zdarzyło się, że trafiły w moje ręce zaproszenia dla burmistrza, i tu następują problemy. Wszyscy mówią – burmistrza PIONEK, natomiast osoby przysyłające zaproszenia, z uporem maniaka wypisują burmistrza PIONKÓW. Jest mi […]

• 10 kwietnia 2013

  Przecinek i różne spójniki. Dylematów p. Mateusza cz. II

  Dziś rozstrzygamy pozostałe dylematy p. Mateusza. Piszę do Państwa, gdyż mam kilka językowych dylematów. Nie wiem, jak poprawnie napisać takie zdanie: Zastanawiam się, czy to zdanie napisałem poprawnie. Czy w tego typu zdaniach postawienie przecinka przed czy jest poprawne? Bądź coś takiego: 1. Zamierzam wybrać się na spacer z dzieckiem bądź z żoną lub z kolegą. 2. Kupię samochód albo […]

• 7 kwietnia 2013

  Funkcja i nazwisko – interpunkcja. Dylematów p. Mateusza cz. I

  Napisał do nas wczoraj rzadko już dziś spotykanej kultury Czytelnik, zadając kilka pytań. Postanowiliśmy odpowiedzieć na nie w dwóch osobnych wpisach. Dziś odpowiadam na drugą część mailowego pytania, którą poniżej przytaczam. Serdecznie Witam, Piszę do Państwa, gdyż mam kilka językowych dylematów. (…) Na Waszej stronie znalazłem już taki wątek, ale muszę się upewnić, czy i jak wydzielać imię i nazwisko […]

• 24 marca 2013

  Chcielibyście państwo czy chcieliby państwo? Formy grzecznościowe w liczbie mnogiej

  Oto dylemat językowy przedstawiony nam ostatnio przez p. Trajzę: Uświadomiłam sobie, że mam językowy dylemat w związku z używaniem formy grzecznościowej. Do jednej osoby w naturalny sposób zwracam się na przykład: „czy chciał(a)by Pan(i)…”. Problem pojawia się w przypadku liczby mnogiej. Zakładając, że tak jak w l.p. należy użyć czasownika w 3. os., sformułowałabym ów zwrot następująco: „czy chcieliby Państwo…”. […]

• 11 marca 2013

  Czy ponadto, poza tym, oczywiście, według mnie – oddzielamy przecinkami?

  Ostatnio kilkoro Czytelników podzieliło się z nami wątpliwościami dotyczącymi interpunkcji (przytaczam pytania we fragmentach): Jak się ma sprawa ze stawianiem przycinka po wyrazie „Oczywiście”, który występuje na początku zdania? (…) czy po „Ponad to” i „Poza tym” trzeba postawić przecinek? Mam problem odnośnie używania połączeń typu: „Co więcej” i „Ponadto”. Czy jeśli te dwa połączenie występują na początku zdania – […]

• 5 marca 2013

  Słuchać koncertu czy słuchać koncert?

  Kolejne pytanie na temat związku rządu zadała nam ostatnio pani Joanna: Bardzo proszę o pomoc w rozstrzygnięciu wątpliwości, z jakim przypadkiem łączy się czasownik „słuchać” – biernik czy dopełniacz? Co z przeczeniem? Podaję przykład: „słucham mamy czy słucham mamę?” „słucham muzykę czy słucham muzyki?” „nie słucham mamy? nie słucham muzyki?” (tutaj intuicyjnie nie przewiduję innej możliwości) Podobnie z czasownikiem „dotykać” […]

• 10 lutego 2013

  Jest wartym czy jest warte?

  Dziś na poniższe pytanie Czytelniczki odpowiada po raz pierwszy Kamila Młodzianko, która dołączyła niedawno do redakcji Językowych Dylematów. Jaka forma jest poprawna – „będąc czystym” czy „będąc czysty”? Czy mówi się „jest wartym/godnym/sprawiedliwym” czy „jest warte/warty”? Pisząc dłuższe teksty zdarza mi się używać formy (nie wiem jak to się poprawnie nazywa) zakończonej „-m”. Skąd ta naleciałość? Czy jest to błąd? […]

• 5 lutego 2013

  Ulu czy Ulo. Wołacze imion żeńskich

  Ostatnio napisał do mnie znajomy, Leszek, stawiając przede mną następujący językowy dylemat: Kolega mnie zagadnął o odmianę przez przypadki imion, konkretnie imienia „Ula” w wołaczu. Mamy dwa strzały – „Ulu” lub „Ulo”. Pierwszy („Ulu”) jest bardziej intuicyjny, odruchowo wychodzi nam, że tak jest poprawnie. Z drugiej strony gdy mamy „Urszula” to wołacz będzie „Urszulo”, więc logika podpowiadałaby, aby w skróconej […]

• 27 stycznia 2013

  Uczni i księgarń. Czy to poprawne formy dopełniacza?

  Poniżej udzielam odpowiedzi na następujące pytanie zadane dziś przez Czytelnika: Dzień dobry. Kieruję do Państwa zapytanie odnośnie odmiany w dopełniaczu liczby mnogiej wyrazów: uczeń oraz księgarnia. Moja ciekawość wynika z następujących sytuacji. Na szkolnej tablicy ogłoszeń przeczytałam takie oto wyrażenie: „Obowiązki uczni oraz nauczycieli” zaś w Polskim Radiu Pr. 1 usłyszałam zwrot: „Miejmy nadzieję, że niedługo w masowej ilości trafią […]

• 20 stycznia 2013

  Zdanie złożone ze zdaniem pytającym. Pytajnik czy kropka?

  Poniżej przytaczam pytanie zadane przez naszą stałą Czytelniczkę p. Mariannę, a następnie na nie odpowiadam: Szanowni Państwo! Pisząc wiadomości z różnymi pytaniami, często zastanawiam się nad tym, czy zdanie, które tworzę, jest zdaniem oznajmującym czy pytającym. Chodzi o zdania typu: „Szanowni Państwo, chciałabym zapytać/dowiedzieć się, jak do Państwa dojechać/czy sprzedajecie Państwo te poduszki w kolorze granatowym […]”. Czy w wykropkowanym […]

• 15 stycznia 2013

  Poprawiamy błędy składniowe w zdaniach

  Poniżej odpowiadam na pytanie przesłane przez p. Kingę: Jak napisać poprawnie? 1) Utwór Mickiewicza jest wierszem, w którym ma miejsce podział na świat rzeczywisty i świat marzeń. 2) Uważa, że świat ten jest mniej piękny niż jego ojczyzna. 3) Obaj bohaterowie uciekają w świat marzeń, ponieważ nie są zadowoleni z otaczającej ich rzeczywistości oraz tęskną za ojczyzną. Przyznam, że mam […]

---