• Przecinek przed a

    Przed spójnikiem a nie stawiamy przecinka, jeśli: pełni funkcję łączną (możliwość wymiany na i), np. Wykład był krótki a przystępny; występuje między wyrazami lub wyrażeniami porównywanymi, np. Polacy a Rosjanie podczas drugiej wojny światowej; w połączeniu z wyrazem między lub pomiędzy – określa położenie lub wspólną cechę dwóch rzeczy, np. Kolor między żółtym a brązowym; łączy dwie identyczne formy – […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (84)

    Poniższe ciekawostki poświęcone są kilku istotnym zasadom, których znajomość ułatwia codzienną komunikację.  1. Czy wiesz, że… zaimek ci nie zawsze powinien być zapisywany wielką literą? Jest to uzasadnione jedynie w przypadku, gdy odnosi się on bezpośrednio do adresata naszej wypowiedzi – pełni wtedy funkcję grzecznościową, np. Chciałbym Ci podziękować. W innych sytuacjach – gdy nie ma adresata i nie pełni […]

  • Jakiś czy jakichś?

    W internecie często można spotkać zdania typu: Mamy tu wśród Was jakiś fanów wędkarstwa? Proszę o polecenie jakiś fajnych miejsc. Skąd to się bierze? Sporo osób w miejscu jakichś stosuje jakiś, czego przykłady znajdują się powyżej. Zupełnie jakby ta pierwsza forma nie istniała. Pytanie brzmi: czy jest to kolejny przykład powielania błędu, który często pojawia się w przestrzeni internetowej, czy […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (83)

    Przedstawione poniżej kwestie zwróciły moją uwagę podczas przeglądania jednej z grup językowych na portalu społecznościowym. 1. Czy wiesz, że… w tytułach książek wielką literą piszemy tylko pierwszy wyraz? Przykładowo: Nocny film. Kwestia ta wygląda jednak inaczej w przypadku tytułów gazet, czasopism, cykli wydawniczych oraz nazw wydawnictw seryjnych – gdzie każde słowo zapisujemy od wielkiej litery, oprócz przyimków i spójników znajdujących […]

  • Kiedy swój, kiedy mój. Kiedy swojej, kiedy jej

    Jaka jest różnica między mój i swój? Czy kontekst zawsze ma znaczenie? Mój i swój należą do zaimków, których nie stosujemy zamiennie – nie są to synonimy. Dlatego też użycie każdego z nich powinno być uzależnione od kontekstu wynikającego ze zdania, w którym one występują. Jeśli dana rzecz należy do określonej osoby lub też ta osoba wypowiada się o osobach, […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (82)

    Przedstawione poniżej kwestie zwróciły moją uwagę podczas wykonywania prac redaktorskich, jak również codziennych rozmów na żywo i w internecie. 1. Czy wiesz, że… wyraz ferować miał kiedyś kilka znaczeń? Należały do nich: ‘wydawać, zatwierdzać, orzekać i postanawiać’. Dawniej używano go w liczniejszych wyrażeniach niż dzisiaj, można było np. ferować opinie czy tezy. Obecnie występuje on tylko w wyrażeniu ferowanie wyroków, […]

  • Omówienie raportu dotyczącego 100 najczęściej popełnianych błędów w Internecie w 2020 roku

    Liczba błędów w Internecie stale rośnie – czy to znaczy, że ludzie nie potrafią już poprawnie pisać? Poniżej przedstawiam błędy najczęściej pojawiające się w przestrzeni internetowej, prezentowane w raporcie dostępnym na stronie nadwyraz.com (tutaj). Kolejny raz nawiązana została współpraca pomiędzy marką Nadwyraz.com a serwisem Polszczyzna.pl, czego efektem jest następny raport poświęcony jakości języka polskiego w Internecie. Jest to trzecie z […]

  • Od interpunkcji do etyki języka i komunikacyjnej życzliwości. Także w internecie

    Ostatnio mailowo otrzymaliśmy pytanie, które doprowadziło do kilku istotnych językowych refleksji, ale też do bardzo ciekawej, życzliwej wymiany zdań. Tytułowy temat mamy więc tutaj zrealizowany zarówno w teorii, jak i w praktyce. Na wstępie chcę zaznaczyć, że przynajmniej z pozoru pytanie wydawało się kolejnym zadanym przez osobę szukającą językowego haka na kogoś innego, próbującą wyrazić swoją wyższość lub chcącą uzyskać […]

  • Przynajmniej a bynajmniej. Zasadnicza różnica między znaczeniem wyrazów

    Dlaczego zdanie Bynajmniej tak jej się wtedy zdawało jest niepoprawne? Czy przynajmniej i bynajmniej to na pewno synonimy? I w końcu – czy każdy musi mówić poprawnie, czy może tak, jak mu wygodnie?

  • Cytowanie: nawias kwadratowy, drugi poziom cytowania, przypis

    Dostaliśmy ostatnio do rozstrzygnięcia następujący dylemat: Dzień dobry, znalazłam Państwa stronę, poszukując odpowiedzi na nurtujące nas pytanie. Chodzi o nawias kwadratowy zastępujący zdanie lub kilka zdań i stawianą po nim kropkę. Czy poniższy przykład cytowanego fragmentu artykułu jest zapisany prawidłowo? Gdzie w sytuacji, gdy po cytowanym tekście wstawiamy nawias  z wielokropkiem informujący o tym, że jest jeszcze dalsza część artykułu, […]

  • W liczbie pojedynczej: owo i ów, nie owe i owy

    Ów to zaimek towarzyszący rzeczownikowi. Może służyć m.in. do wyróżnienia kogoś lub czegoś spośród innych. Często jednak wyraz ten bywa niepoprawnie odmieniany. Posłużę się tutaj przykładami, które można spotkać w wielu redagowanych tekstach, a nawet wydanych książkach czy opublikowanych artykułach.

  • Eponimy, czyli wyrazy utworzone od nazw własnych

    Eponimy to słowa lub całe sformułowania, które zostały utworzone od nazw własnych. Można powiedzieć, że są to takie wyrazy, które stały się powszednimi, choć początkowo pełniły funkcję nazw firm, miast czy nazwisk. Większość ludzi korzysta z nich każdego dnia, zupełnie nieświadomie.

  • Program dla ludzi, którzy chcą sprawdzić, czy w tym, co napisali, są jakieś błędy. Rozmowa z twórcą narzędzia Korektor Tekstu

    Artykuł sponsorowany • Z Łukaszem Kosickim, twórcą narzędzia Korektor Tekstu (korektortekstu.pl), o jego projekcie: po co powstał, jakie błędy wyłapuje i komu się przydaje – rozmawia Paweł Pomianek.

  • Konkretne poprawki w łączliwości wyrazów (leksykalno-semantycznej). Na kanwie audycji ze mną w radiu PiK

    We wtorek 30 marca 2021 r. miałem przyjemność wziąć udział w audycji radiowej bydgoskiego Polskiego Radia PiK. W trakcie dyskusji podałem kilka przykładów ze swojej pracy dotyczących tego, jakie błędy w łączliwości wyrazów popełniają autorzy i jak należałoby je poprawić. Przygotowując się, wynotowałem sobie o wiele dłuższą listę dokonanych ostatnio poprawek, którą z przyjemnością przedstawiam naszym Czytelnikom.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (81)

    Koniec marca to czas na kolejną małą porcję ciekawostek. Dziś m.in. o kelwinach (których nie wyraża się w stopniach) i o różnicy znaczeniowej pomiędzy przymiotnikami problematyczny i kłopotliwy.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (80)

    Dziś garść ciekawostek dotyczących wymowy wyrazów obcojęzycznych. Tym razem wszystkie zostały zaczerpnięte z książki Łukasza Mackiewicza 497 błędów. Zdjęcie: © Językowe Dylematy 2013, Dominika Pełka, obróbka: Melrose Studio Rzeszów 1. Czy wiesz, że… obcojęzyczne nazwy potraw wymawiamy następująco: fondue jako [fądi] (akcent na ost. sylabę), croissant jako [kłasä], gnocchi jako [niokki], a paella jako [paeja]? 2. Czy wiesz, że… wyrazy […]

  • Łączliwość leksykalno-semantyczna

    Dlaczego biznesmen jest znakomity, ale już nie wybitny? Dlaczego możemy wyrządzić krzywdę, ale nie możemy wyrządzić zdrady? Dlaczego rolę tylko odgrywamy, a nie możemy jej pełnić? Dlaczego popularność się zyskuje, a nie odnosi, choć będący synonimem sukces można również odnieść? Kwestia tytułowej łączliwości jest jedną z najtrudniejszych w używaniu języka.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (79)

    We wzorcowej polszczyźnie funkcję pełnimy, podczas gdy rolę odgrywamy. Jest tak pomimo tego, że wyrazy funkcja i rola oraz pełnić i ogrywać są tu synonimami. Wynika to ze zjawiska łączliwości leksykalno-semantycznej, czyli takiej właściwości wyrazów, która pozwala im bezkolizyjnie wchodzić w związki z innymi słowami.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (78)

    Czy wiesz, że wbrew mitom "proszę" w polszczyźnie nie zawsze jest wyrazem grzeczności – a czasami wręcz przeciwnie? Wyraz ten jest bogaty w znaczenia. Może wyrażać: że coś komuś dajemy, prośbę, rozkaz (Proszę to zrobić na jutro), polecenie (Proszę milczeć!), zaproszenie, wezwanie…

  • Skąd wzięło się określenie stłuc kogoś na kwaśne jabłko

    Dlaczego możemy stłuc kogoś akurat na kwaśne jabłko, a nie na inne? I co dokładnie oznacza ten frazeologizm? Podstawowe znaczenie jest niekontrowersyjne. To, że ktoś stłukł lub sprał kogoś na kwaśne jabłko, oznacza po prostu – jak definiuje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN – że ‘ktoś zbił kogoś bardzo mocno’. Ale dlaczego akurat na jabłko kwaśne? By wyjaśnić, jak rozumiano […]

Strona dla każdego, dla kogo sposób, w jaki się wyraża czy w jaki pisze, jest ważny, jak również dla tych, którzy mają jakiś językowy dylemat i nie wiedzą, gdzie mogą znaleźć jego rozwiązanie. Piszcie do nas, a my na pewno w tym pomożemy. Paweł PomianekAutorami tekstów na stronie są Paweł Pomianek, gospodarz serwisu i właściciel firmy Językowe Dylematy, od kilkunastu lat zajmujący się redakcją i korektą tekstów oraz poradnictwem językowym, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie

Polub nas!

Blog Językowe Dylematy

Archiwa

wrzesień 2021
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  

Nasze nagrania