Strona główna » Baza informacji
Baza informacji
-
Przecinek przed a
Przed spójnikiem a nie stawiamy przecinka, jeśli: pełni funkcję łączną (możliwość wymiany na i), np. Wykład był krótki a przystępny; występuje między wyrazami lub wyrażeniami porównywanymi, np. Polacy a Rosjanie podczas drugiej wojny światowej; w połączeniu z wyrazem między lub pomiędzy – określa położenie lub wspólną cechę dwóch rzeczy, np. Kolor między żółtym a brązowym; łączy dwie identyczne formy – […]
-
Eponimy, czyli wyrazy utworzone od nazw własnych
Eponimy to słowa lub całe sformułowania, które zostały utworzone od nazw własnych. Można powiedzieć, że są to takie wyrazy, które stały się powszednimi, choć początkowo pełniły funkcję nazw firm, miast czy nazwisk. Większość ludzi korzysta z nich każdego dnia, zupełnie nieświadomie.
-
Łączliwość leksykalno-semantyczna
Dlaczego biznesmen jest znakomity, ale już nie wybitny? Dlaczego możemy wyrządzić krzywdę, ale nie możemy wyrządzić zdrady? Dlaczego rolę tylko odgrywamy, a nie możemy jej pełnić? Dlaczego popularność się zyskuje, a nie odnosi, choć będący synonimem sukces można również odnieść? Kwestia tytułowej łączliwości jest jedną z najtrudniejszych w używaniu języka.
-
Konwencje zapisu liczb
W różnych typach publikacji stosuje się różnorodne konwencje zapisu liczb – zapis słowny, słowno-cyfrowy i cyfrowy. Poniżej kilkanaście wybranych zasad z Jak pisać i redagować Ewy Wolańskiej, Adama Wolańskiego i współautorów (s. 68nn), które wydają się szczególnie przydatne na co dzień. W tekstach poetyckich wszystkie liczby zapisuje się słownie. W tekstach beletrystycznych zaleca się stosować zapis słowny wszystkich liczb odnoszących […]
-
Typy odmiany nazwisk zakończonych na -o
Prosty schemat tego, jak w liczbie pojedynczej odmieniają się nazwiska męskie zakończone na -o.
-
Czcionka, font, glif, ligatura
Dla kogoś piszącego opowieści pióro i długopis odchodzą dziś w niebyt. Współcześni autorzy używają klawiatury i programów komputerowych zwanych edytorami tekstu. Pomogą one w ortografii, ale w zamian wymagają od nas wiedzy i umiejętności, których nie żądano od ludzi pióra jeszcze pół wieku temu. Czym się różni praca autora dawnego od współczesnego? Kiedyś stawialiśmy piórem na papierze znaki pisarskie, dziś […]
-
Zbieg znaków interpunkcyjnych
W poniższym artykule staram się zmierzyć z nie do końca znaną sprawą zbiegu znaków interpunkcyjnych. Informacje na ten temat są rozproszone i czasem sprzeczne, stąd błędy w tej materii przydarzają się nawet doświadczonym polonistom i redaktorom. Ta publikacja to prawdopodobnie pierwsza w internecie próba zebrania wszystkich obowiązujących w tej kwestii zasad i zaleceń. W niżej prezentowanym tekście ukośnik {/} pełni […]
-
Odmiana nazwisk (i niektórych imion) męskich zakończonych na -o
Z odmianą męskich nazwisk zakończonych na -o bywają stałe problemy, o czym świadczy fakt, że wiele osób w tekstach lub mowie po prostu pozostawia je nieodmienione. Oto typy odmian nazwisk, imion, pseudonimów męskich zakończonych na -o z podziałem na te pochodzenia słowiańskiego i z innych języków. Nazwiska słowiańskie zakończone na -o mają dwa typy odmiany: 1) Jeżeli przed końcowym -o […]
-
Kłopoty z około
W dyskusji na temat tekstu Błędy wskazywane w dawniejszych i współczesnych opracowaniach poprawnościowych okazało się, że około to bardzo kłopotliwy wyraz. Wydaje się, że pierwszy zauważył to prof. Bańko [bań1], ale kłopoty nie zrodziły się same – zainicjowały je swymi błędnymi [jag1] [bań1] [bań2] [kdm] uwagami SPP, NSPP i WSPP. Ten artykuł ma ambicję problemy z około zaprezentować przekrojowo. Pierwszy […]
-
Czasowniki modalne w orzeczeniach złożonych
Modalność jako pojęcie ogólne Modalność w filozofii to kategoria tradycyjnej ontologii (filozofia bytu), oznaczająca sposób istnienia rzeczy lub zachodzenia zjawisk [1]. Sposobów tych (w uproszczeniu) jest pięć: rzeczywistość (oznajmiamy: wydarzenie zaszło [zajdzie, zachodzi – czas nie ma tu znaczenia]) możliwość (oznajmiamy: wydarzenie może zajść [czas jw.]) niemożliwość (jw., ale negacja) konieczność (oznajmiamy: wydarzenie musi zajść [czas jw.]) przypadkowość (przypadkowość jest […]
-
Czasownik modalny. Orzeczenie modalne
O czasownikach modalnych często słyszymy, ucząc się języków obcych. Oczywistością (czy na pewno?) jest, że występują one także w polszczyźnie. Czasownik modalny to taki, który – jak czytamy w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN – wyraża subiektywny stosunek mówiącego do treści własnej wypowiedzi lub – możemy uzupełnić – do danej czynności: wykonywanej lub takiej, która jest zaplanowana. Cechą tej grupy […]
-
-wstwo i -stwo – kiedy jedno, kiedy drugie
Zasada dotycząca tego, które rzeczowniki kończą się na -wstwo, brzmi prosto. Gorzej z jej zastosowaniem w konkretnych przypadkach. Na -wstwo kończą się rzeczowniki, które pochodzą od czasowników lub rzeczowników mających w zakończeniu literę w; nie te, które pochodzą od przymiotników zakończonych na -wy. Np. napiszemy szewstwo, bo pochodzi od rzeczownika szewc; zawodowstwo, bo pochodzi od zawodowca; ale lenistwo (nie leniwstwo), […]
-
W – we, z – ze, bez – beze, nad – nade
Przyimki zakończone spółgłoską występują w większości również w postaci rozszerzonej o końcową samogłoskę e: w – we, z – ze, od – ode, bez – beze, nad – nade, przez – przeze itd. Warto uporządkować, kiedy występują postacie o zakończeniu -e. Pojawiają się one regularnie przed formami zaimka ja: ze mną, ode mnie, przeze mnie itd. Przyimek we stoi przed […]
-
Cudzysłowy
Do tego znaku interpunkcyjnego jesteśmy przyzwyczajeni tak bardzo, że nawet w wypowiedziach ustnych podkreślamy gestem jego obecność. Mowa oczywiście o cudzysłowie. Warto wyjaśnić podstawowe zasady stosowania cudzysłowów, żeby ich użycie nie okazało się w praktyce raczej nadużyciem z naszej strony. Cudzysłów jest znakiem interpunkcyjnym, który przede wszystkim ma charakter wyodrębniający. Zazwyczaj nie mamy problemu z użyciem cudzysłowu w jego podstawowej […]
-
Pisownia nazw marek i artykułów przemysłowych
Pewne wątpliwości wśród czytelników wzbudził ostatnio przepis dotyczący pisowni wielką lub małą literą wyrazów takich jak „MERCEDES” czy „PAMPERS”, czyli nazw marek i produktów przemysłowych. Wiele informacji pojawiło się już w naszych komentarzach. Tym bardziej jednak warto zebrać je w całość i podjąć próbę ich usystematyzowania. Na początek przypomnijmy regułę ortograficzną, która mówi, że nazwy różnego rodzaju wytworów przemysłowych używane […]
-
Związki frazeologiczne. Wyrażenie, zwrot i fraza
Frazeologizmy (związki frazeologiczne) to utarte w języku połączenia wyrazowe odtwarzane w całości. Od zwykłych połączeń słownych różnią się przede wszystkim tym, że ich znaczenie nie jest sumą znaczeń słów, z których dany związek się składa. Można powiedzieć, że związek frazeologiczny posiada cztery główne cechy, a są to: Nieciągłość składu polegająca na tym, że we frazeologizmie przynajmniej jeden z jego elementów […]
-
Wywiad w prasie i internecie. Jak składać
Wywiad jest wyjątkową formą przytaczania wypowiedzi ustnych i jednym z popularniejszych gatunków prasowych. Jednak nawet najlepszy wywiad straci na wartości, jeśli będzie nieczytelny dla odbiorcy. I właśnie temu – komunikatywności – podporządkowane są zasady składania wywiadów. Oto kilka podstawowych reguł. Nadrzędną zasadą jest oczywiście wyraźne oddzielenie wypowiedzi osoby przeprowadzającej wywiad od wypowiedzi danego rozmówcy. Najpopularniejszym sposobem jest wykorzystanie pisma półgrubego […]
-
Morfem. Jego rodzaje i połączenia
Morfem jest najmniejszą cząstką systemu językowego, która niesie ze sobą pewną określoną treść. Wyróżniamy trzy rodzaje morfemów: leksykalne – tworzą trzon wyrazu, dominują znaczeniowo w danym leksemie (wyrazie); przykłady: piramid-, rusz-, biał-, nawet; słowotwórcze – odpowiadają za tworzenie nowych słów poprzez włączanie przedrostków i przyrostków, które to nie mają odniesień do odmiany wyrazu; np. -ik, -ek, za-, -owiec; fleksyjne – […]
-
Porównania paralelne
Na specjalne życzenie p. Piotra poszerzamy naszą Bazę informacji o artykuł na temat porównań paralelnych. Porównania paralelne są jednym z rodzajów wyrażeń porównawczych. Cechą charakterystyczną tej konstrukcji jest to, że w jej strukturze zawarta jest paralela (równoległość) zachodząca pomiędzy częściami zdania za sprawą użycia konkretnych wyrazów (spójników), jak na przykład: tak…, jak; taki…, jaki; równie…, jak; zarówno…, jak i; tyle…, […]
-
O zdaniach podrzędnie złożonych
Autor: Katarzyna Olszewska Było o zdaniach współrzędnie złożonych, ale warto przypomnieć także o tych złożonych podrzędnie, gdyż są one elementem wypowiedzeń wielokrotnie złożonych. W wypowiedzeniu podrzędnie złożonym zdanie podrzędne zwykle zastępuje (lub uzupełnia) jakąś niewyrażoną część zdania nadrzędnego (podmiot, przydawkę, dopełnienie lub okolicznik). I tak jak przy zdaniach współrzędnie złożonych należy dokonać ich analizy (zasady analizy znajdziemy w artykule dotyczącym […]
Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.
Zadaj pytanie językowe!
Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.
Kategorie
- Baza informacji (46)
- Ciekawostki językowe (92)
- Językowe dylematy (102)
- O stronie (13)
- Odpowiedzi na pytania (168)
- Poradnik maturzysty (5)
- Tak pracujemy (11)
- Teksty publicystyczne (84)
Polub nas!
Najnowsze komentarze
Nie. Podejmuje się kogoś u siebie. Wskazane stwierdzenie jest nielogiczne :-)
czy powiedzenie ,, podejmować kogoś na wyjezdzie '' w rozgrywkach sportowych jest prawidłowe
Pardon, ostatnie zdanie miało brzmieć: Albo inaczej: czy powtórzenie w takich przypadkach dywizu na początku linijki jest błędem typograficznym? Pozdrawiam
Witam, A. Wolański w książce "Edycja tekstów" pisze, że należy unikać podziału pomiędzy kolejne wiersze liczb połączonych separatorem liczbowym (s.…
Najprościej chyba skojrzyć "strużkę" ze "strugą" - ta druga, jako bardziej popularna w języku, ma większe szanse uruchomienia odpowiednich mechanizmów…
Jestem bardzo zadowolona z wykonanej redakcji. Redagowanie tłumaczonych tekstów wymaga nie lada zdolności. Oprócz świetnego wyczucia językowego doceniam także znajomość…
Szanowna Pani, przejrzałem reguły tworzenia skrótów. Warto pamiętać, że poza grupą skrótów utrwalonych w polszczyźnie i powszechnie używanych (jak ww.,…
Szanowny Panie Jak poprawnie zapisać w skrócie Europa Środkowo-Wschodnia? Europa Śrd.-Wsch. czy Europa Środk.-Wsch. Oczekuję na odpowiedź i pozdrawiam serdecznie.…
Dziękuję za tę informację! Długo szukałem potwierdzenia, większość internetowych poradników o poprawnym zapisie takiej skróconej formy daty (np. 24.03) milczy.
Brakuje kontekstu uprzedzającego, tzn. do czego odnosi się ten zapis. Natomiast sam ten fragment, który Pan przedstawił, wskazuje – patrząc…
Dzień dobry, mam pytanie odnośnie zapisu w pewnej ustawie, mianowicie: "5b) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu lub…
Obydwie formy są poprawne. Może pomyliło się Pani z określeniem z dużej litery, której jest traktowane jako dyskusyjne, ponieważ uznaje…
Dzień dobry. Wyjaśnienia zasad przejrzyste , ale mam zastrzeżenia co do użycia sformułowania "piszemy od dużej litery" . Uważam, że…
W mianowniku dwudziesty trzeci października. Ale można to zapisać w kontekście zdaniowym i wówczas przeczytamy także jako dwudziestego trzeciego października.…
Tagi
blog błędy językowe ciekawostki cytat czasownik dialogi dla autorów dziecko fleksja frazeologia historia języka imiona interpunkcja językowe dylematy język polski kultura języka liczebnik liczebniki mała litera Małgorzata Kubicz mylenie znaczenia wyrazów nauka języka nazwiska nazwy geograficzne nazwy miejscowości nazwy własne odmiana nazwisk odmiana przez przypadki ortografia orzeczenie pisownia rozdzielna pisownia łączna przecinek przyimek półpauza rzeczownik skrótowce składnia spójnik szkoła wielka litera zaimek zmiany znaczenia wyrazów związek rządu związki frazeologiczne
Ostatnie wpisy
- Strużka i stróżka – wyrazy często mylone 28 marca 2023
- Po Super Bowl. Czyżby zniknął potworek językowy „podanie niekompletne”? 19 lutego 2023
- Jak wprowadzać wypunktowania 20 grudnia 2022
- Przyszły weekend… to który? 18 listopada 2022
- Duarte Brandão. Jak odmieniać przez przypadki 16 listopada 2022
- Odmiana imienia Fae, gdy występuje jako imię męskie 20 października 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (92) 27 września 2022
- Opowiadanie w opowiadaniu. Drugi poziom cytowania 30 sierpnia 2022
- Kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset – jakie to dokładnie zakresy 31 lipca 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (91) 27 czerwca 2022
- Ile przecinków może być w zdaniu 31 maja 2022
- Łącznik to nie półpauza 26 kwietnia 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (90) 29 marca 2022
- Nazwy wysp: kiedy wyspa wielką, kiedy małą literą 28 lutego 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (89) 31 stycznia 2022
Archiwa
N | P | W | Ś | C | P | S |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ||||||
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 |
Nasze nagrania
Polecane strony
- Edytom.pl – strona firmowa Tomasza Powyszyńskiego (redakcja, korekta)
- Okiem teologa – stary blog Pawła Pomianka
- Strona Marty Kwaśnickiej – blog o kulturze
- Słownik języka polskiego PWN
- Tolle.pl Księgarnia internetowa
Tak, skoro prof. Wolański twierdzi, że rozwiązuje się to inaczej i jest to jednoznacznie unormowane, to powtórzenie dywizu jest błędem…