Wywiad jest wyjątkową formą przytaczania wypowiedzi ustnych i jednym z popularniejszych gatunków prasowych. Jednak nawet najlepszy wywiad straci na wartości, jeśli będzie nieczytelny dla odbiorcy. I właśnie temu – komunikatywności – podporządkowane są zasady składania wywiadów. Oto kilka podstawowych reguł.
Nadrzędną zasadą jest oczywiście wyraźne oddzielenie wypowiedzi osoby przeprowadzającej wywiad od wypowiedzi danego rozmówcy. Najpopularniejszym sposobem jest wykorzystanie pisma półgrubego do wskazania głosu osoby pytającej. Często jednak możemy spotkać się z wywiadem w takiej postaci:
Co było dla pana najtrudniejsze w życiu?
Zdaje się, że samo życie.
Taką formę, choć czytelną, należy raczej potraktować jako niewłaściwą. Jedna z zasad edycji tekstów (nie tylko wywiadów) mówi, że nie powinniśmy dublować wyróżnień, tzn. jeśli zastosowaliśmy pismo półgrube, nie potrzeba dodatkowo wyróżniać tekstu pismem pochylonym lub podkreśleniem (i odwrotnie).
Dalej – jedna z konwencji proponuje stosowanie myślników (pauz dialogowych) w wyodrębnianiu poszczególnych wypowiedzi, np.:
– Co było dla pana najtrudniejsze w życiu?
– Zdaje się, że samo życie.
Bardzo ważne jest, aby każdą z obranych przez siebie opcji stosować konsekwentnie. Błędem jest zatem w tym przypadku używanie myślnika tylko w jednej z wypowiedzi (wyłącznie w pytaniach lub wyłącznie w odpowiedziach), np.:
– Był Pan grzecznym dzieckiem?
Zdecydowanie nie.Był Pan grzecznym dzieckiem?
– Zdecydowanie nie.
Można natomiast z myślników zrezygnować całkowicie i jest to częsta praktyka składania wywiadów na przykład w książkach, które mają postać wywiadu rzeki. Zwłaszcza w przypadku wywiadów obszernych objętościowo jest to wariant bardzo wygodny, zarówno dla składającego tekst, jak i dla oka odbiorcy:
Był pan grzecznym dzieckiem?
Zdecydowanie nie.
W dobrym tonie jest, aby w pierwszej wypowiedzi zidentyfikować rozmówców. (Zdarza się, że nie stosuje się tej zasady, o ile osoby rozmawiające zostały wyraźnie przedstawione w tytule bądź lidzie). Wówczas imię i nazwisko (ew.
nazwę czy pseudonim) najlepiej składać wielkimi literami (wersaliki). Można posłużyć się również pismem pogrubionym lub tzw. kapitalikami. W kolejnych wypowiedziach można użyć już wyłącznie inicjałów rozmówców lub zrezygnować całkowicie z ich powtarzania.
Poprawny jest zatem zapis:
ADAM NOWAK: Kiedy pan tam był?
PIOTR WYSOCKI: Już w latach 90.A.N.: Dobrze wspomina pan te czasy?
P.W.: Nie narzekam.
Poprawnie zapiszemy również:
ADAM NOWAK: Kiedy pan tam był?
PIOTR WYSOCKI: Już w latach 90.Dobrze wspomina pan te czasy?
Nie narzekam.
Jednak dla pewności, że czytelnik nie będzie miał problemu ze zrozumieniem tekstu, bardzo istotne jest, aby nie pomijać inicjałów rozmówców, jeśli prowadzący wywiad rozmawia z dwiema osobami lub z szerszym gronem. Wywiad z udziałem kilku osób zdecydowanie wymaga każdorazowo zaznaczenia rozmówców.
Kiedy panowie tam byli?
PIOTR WYSOCKI: Już w latach 90.
JAN KOWALSKI: Tak, mniej więcej w połowie lat 90.Dobrze panowie wspominają te czasy?
P.W.: Nie narzekam.
J.K.: Bywało różnie, ale poradziliśmy sobie.
Na podstawie: Adam Wolański, Edycja tekstów, Warszawa 2008
– Kamila Młodzianko.
W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów.
Dziękuję za bardzo przydatne wskazówki!