Tag: zmiany znaczenia wyrazów

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (58)

    Poniższe ciekawostki opracował Tomasz Marek. 1. Czy wiesz, że… rzeczownik kawa, zanim po wiktorii wiedeńskiej (1683 r.) został przypisany do naparu z ziarna kawowego, znaczył tyle, co kawka (ptak z rodziny krukowatych) i przenośnie oznaczał ‘drwinę’, ‘gadającego bzdury’, a czasownik kawić – ‘drwić’, ‘pleść głupstwa, bałamucić’? Ilustrują to zdania z W. Potockiego: „kto modli, nie umiejąc po łacinie, kawa druga”. […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (55)

    Poniższe ciekawostki ponownie opracował Tomasz Marek. 1. Czy wiesz, że… w staropolszczyźnie epoki przedpiśmiennej istniało zróżnicowanie znaczeniowe form czasu bezokolicznikowego złożonego (będzie widzieć) i form osobowych tegoż czasu (będzie widział)? Forma osobowa (będzie widział) miała znaczenie futurum exactum, czyli czasu przyszłego uprzedniego. W zastosowaniach wyglądało to tak: Będę widzieć podchodzącego nieprzyjaciela. Będę widział, zanim nieprzyjaciel się zbliży. za: Grzegorz Jagodziński, […]

  • Słowa o zmienionym znaczeniu. Zboże, musieć, dziad, dziéwka, kobieta

    Podobno polszczyzna w ciągu ostatnich kilku wieków zmieniała się mniej niż większość innych języków europejskich.  Prof. Miodek wyraził przekonanie, że Polak współczesny bez trudu zrozumiałby średniowiecznego rodaka. No nie wiem… Wiele słów zmieniało znaczenie w czasie. Czy dzisiejszy Polak miałby świadomość faktu, że słyszane pojęcia znaczą co innego niż w zamyśle średniowiecznego mówcy? Skąd miałby wiedzieć, że jego słowa też […]

  • janusze, nie Janusze!

    Rozpoczynanie tytułu od małej litery jest na tej stronie absolutnym wyjątkiem; czynię to tutaj dla zobrazowania, jak ważny jest to temat: nie obrażajmy ludzi o imieniu Janusz, janusze niekoniecznie są Januszami (a nawet statystycznie nazywają się tak stosunkowo rzadko). Określenie janusz zyskało popularność w ostatnich latach i – najkrócej mówiąc – oznacza ono tyle, co: ‘ignorant, dyletant, uosobienie obciachu’. W […]

  • Relikt dawnych wierzeń. Wyraj

    Wszyscy znamy słowo wyraj jako ‘miejsce odpoczynku, odpoczynek’ [SJP PWN]. Pół wieku temu było to słowo młodzieżowe. Starsi z czytelników lub oczytani w literaturze pięknej kojarzą wyraj jako ‘ciepłe kraje, do których odlatują ptaki na zimę’ tudzież sam ‘odlot ptaków’, ale mało kto wie, jak starożytną – kulturową i religijną – historię ma to słowo. Według wierzeń słowiańskich Wyraj to […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (48)

    Na koniec listopada tradycyjna dawka językowych ciekawostek, ponownie przygotowanych przez Tomasza Marka. 1. Czy wiesz, że… dziś tak nowe, młodzieżowe słowo banować było znane w XVII w.? Znaczyło ’gryźć się‘, ’smucić‘ i Brückner przypisuje mu węgierskie pochodzenie. Pokrewne było bańtować, co tłumaczy się jako ’niepokoić‘, ’urażać‘. W kolędzie z 1693 r. pobanowaty użyto w znaczeniu ’obrażony’. I tak oto angielski […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (44)

    Na koniec lipca nowy zestaw językowych ciekawostek przygotowany przez Tomasza Marka. 1. Czy wiesz, że… absolutną regułą jest obramowywanie każdego zwrotu w wołaczu przecinkami? Oczywiście, jeśli otwiera zdanie, przecinka nie stawiamy przed; jeśli zamyka – nie stawiamy po. I jeśli uznamy, że odpowiedniejsze jest zakończenie frazy w wołaczu wykrzyknikiem lub pytajnikiem, zastępują one przecinek. Ilustracją tej zasady jest typowy zwrot […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (42)

    Oto kolejna porcja ciekawostek. Jako że końcem maja i początkiem czerwca przypadają Dzień Matki i Dzień Dziecka w dzisiejszych ciekawostkach będzie m.in. i o rodzicach, i o dziecku. Materiał przygotował Tomasz Marek. 1. Czy wiesz, że… słowo dziecko, dziś mające tak miłe konotacje, powstało początkowo jako określenie pejoratywne (uwłaczające) i znaczyło tyle, co bękart? Ilustruje to Klonowic w wierszu „Worek […]

  • Tudzież. Jakie znaczenia przypisujemy temu wyrazowi

    Wydawnictwa poprawnościowe i strony zajmujące się błędami językowymi przestrzegają, że wyraz tudzież to synonim ‘i, oraz’, a nie ‘albo, lub’. I tradycyjnie rzeczywiście wyraz ten miał wskazywane znaczenie. Skoro jednak dziś zdecydowana większość użytkowników języka – powiedziałbym, że wszyscy poza tymi, którzy dowiedzieli się ze słowników lub ze wspomnianych artykułów, że sens wyrazu jest (był?) inny – rozumie to słowo […]

Strona dla każdego, dla kogo sposób, w jaki się wyraża czy w jaki pisze, jest ważny, jak również dla tych, którzy mają jakiś językowy dylemat i nie wiedzą, gdzie mogą znaleźć jego rozwiązanie. Piszcie do nas, a my na pewno w tym pomożemy. Paweł PomianekAutorami tekstów na stronie są Paweł Pomianek, gospodarz i właściciel serwisu, oraz jego współpracownicy.

Zadaj pytanie

Znajdź nas na Facebooku

Archiwa

Sierpień 2020
N P W Ś C P S
« Lip    
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  

Nasze nagrania