Odpowiedzi na pytania

---

• 18 listopada 2022

  Przyszły weekend… to który?

  Jeden z czytelników poruszył ostatnio bardzo ważną kwestię dotyczącą określenia rodzącego wiele animozji: „Pojawiło się ostatnio pewne nieporozumienie w mojej grupie i dlatego zwracam się z prośbą o wytłumaczenie. Jeśli umówiłem się w poniedziałek 14.11.2022 na przyszły weekend, to umówiłem się na 19-20.11 czy 26-27.11?”

• 16 listopada 2022

  Duarte Brandão. Jak odmieniać przez przypadki

  Niedawno otrzymałem następujące pytanie: Jak (i czy) odmienić portugalskie imię i nazwisko Duarte Brandão? Temat jest o tyle trudny, że polskie słowniki bardzo rzadko zajmują się kwestią nazwisk portugalskich. Niemniej, należy tutaj zastosować uwagi ogólne dotyczące odmiany imion i nazwisk. Co do nazwiska warto pamiętać o tym, że: Pewnym ułatwieniem dla piszących może być możliwość nieodmieniania niektórych nazwisk, dopuszczalna, gdy […]

• 30 sierpnia 2022

  Opowiadanie w opowiadaniu. Drugi poziom cytowania

  Otrzymaliśmy ostatnio bardzo ciekawe i rozbudowane pytanie nt. tego, jak sobie radzić z zapisem dialogów w przypadku, gdy mamy do czynienia z opowiadaniem w opowiadaniu i jeden z bohaterów przytacza słowa postaci z opowiadania podrzędnego.

• 28 lutego 2022

  Nazwy wysp: kiedy wyspa wielką, kiedy małą literą

  Choć może się to wydawać dziwne, w polszczyźnie określenie wyspa (podobnie jak inne określenia w nazwach geograficznych, np. jezioro, góra) piszemy w niektórych nazwach wielką, a w innych małą literą.

• 14 października 2021

  Jak zapisywać nazwy jednostek wojskowych

  Jakiś czas temu napisała do nas pani Olga, redaktorka, pytając o kwestie zapisu nazw jednostek wojskowych w szczegółowych przypadkach (m.in. w dialogach) w powieści. Korespondencja zmieniła się w interesującą wymianę maili. Jako że zawiera ona wszystkie ważniejsze ogólne zasady dotyczącej tej kwestii oraz sporo konkretnych przykładów, dlatego jej fragmenty – w formie uzgodnionej z naszą rozmówczynią – udostępniamy poniżej naszym czytelnikom.

• 2 czerwca 2021

  Od interpunkcji do etyki języka i komunikacyjnej życzliwości. Także w internecie

  Ostatnio mailowo otrzymaliśmy pytanie, które doprowadziło do kilku istotnych językowych refleksji, ale też do bardzo ciekawej, życzliwej wymiany zdań. Tytułowy temat mamy więc tutaj zrealizowany zarówno w teorii, jak i w praktyce. Na wstępie chcę zaznaczyć, że przynajmniej z pozoru pytanie wydawało się kolejnym zadanym przez osobę szukającą językowego haka na kogoś innego, próbującą wyrazić swoją wyższość lub chcącą uzyskać […]

• 18 maja 2021

  Cytowanie: nawias kwadratowy, drugi poziom cytowania, przypis

  Dostaliśmy ostatnio do rozstrzygnięcia następujący dylemat: Dzień dobry, znalazłam Państwa stronę, poszukując odpowiedzi na nurtujące nas pytanie. Chodzi o nawias kwadratowy zastępujący zdanie lub kilka zdań i stawianą po nim kropkę. Czy poniższy przykład cytowanego fragmentu artykułu jest zapisany prawidłowo? Gdzie w sytuacji, gdy po cytowanym tekście wstawiamy nawias  z wielokropkiem informujący o tym, że jest jeszcze dalsza część artykułu, […]

• 21 kwietnia 2020

  Na VHS-ie czy w VHS-ie?

  Najczęściej mówimy, że obejrzeliśmy film "na VHS-ie", co prawdopodobnie jest skrótem od "na kasecie VHS". Jak ma się sprawa ze sformułowaniem "w VHS-ie"? (Tj. w Video Home Systemie.) Czy jest ono poprawne od strony językowej?

• 19 marca 2020

  „Stan zagrożenia epidemicznego” czy „stan zagrożenia epidemiologicznego”?

  Czy powinno się mówić "stan zagrożenia epidemicznego" – taka forma teraz zdaje się dominować, nawet bezwzględnie dominować – czy raczej "stan zagrożenia epidemiologicznego"?

• 7 listopada 2019

  Czy odmieniać w polszczyźnie wyrazy obcojęzyczne

  Jakiś czas temu napisał do nas p. Witold: Dzień dobry Uprzejmie proszę o pomoc w rozwiązaniu językowego dylematu dotyczącego prawidłowej odmiany nazw obcojęzycznych. Poniżej przytaczam przykładowe zdania: Zapakować prowiant do day pack organizera, On nie jest deep diverem, Reach stackery (reachstackery) są pojazdami używanymi do obsługi intermodalnych kontenerów, Do portu wpłynęła (wpłynął) jedna (jeden) tessarakonteres (gr.), wpłynęły dwie (dwa) tessarakonteres […]

• 14 sierpnia 2019

  Pisownia nazw stowarzyszeń. Jak pisać, gdy sama nazwa jest niepoprawna?

  Napisał do nas pan Filip: Mam problem z zapisem nazw, np. stowarzyszeń. Spotkałem się z zasadą, że każdy człon takiej nazwy powinien być pisany dużą literą (z wyjątkiem występujących w nazwie np. spójników i przyimków). Jest jednak stowarzyszenie „Ludzie z Pasją”, które na swojej oficjalnej stronie internetowej podaje zapis „Ludzie z pasją”. Na różnych stronach internetowych, związanych np. z fundacjami, […]

• 20 lipca 2019

  Przysucha – z Przysuchy. Czy może być też z Przysuchej?

  Napisała do nas pani Aleksandra: Nurtuje mnie odmiana nazwy pewnej miejscowości. Przysucha to miasto w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim. Mieszkańcy mówią „jestem z Przysuchy”, niektórzy odmieniają jednak „z Przysuchej”. Czy forma „z Przysuchej” jest zatem poprawna? Szanowna Pani, tak się składa, że odpowiedź na pytanie dotyczące właściwej odmiany tej miejscowości znajduje się w poradni językowej PWN, tutaj: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Przysucha;5764.html Tak […]

• 25 kwietnia 2019

  Ostrzynka czy temperówka?

  Pan Daniel zadał nam następujące pytanie: Dzień dobry, chciałbym się dowiedzieć jak właściwie wg j. polskiego powinno określać się urządzenie do ostrzenia ołówka. Ostrzynka czy temperówka? Jedni mówią tak, inni tak, jakie określenie jest właściwe? A może oba przyjęły się do słownika języka polskiego? Szanowny Panie, w moim regionie (Podkarpacie) zawsze mówiło się temperówka – i ta nazwa funkcjonuje w […]

• 4 lutego 2019

  Zaimek zwrotny się na końcu zdania

  Poniższa wymiana zdań pojawiła się pierwotnie jako komentarze pod wpisem W którym miejscu w zdaniu ma stać zaimek się? Jest ona jednak na tyle samodzielna i na tyle rozwija wątek, dając szansę na zaprezentowanie odmiennego od prezentowanego w niektórych słownikach punktu widzenia, że postanowiłem zamieścić ją również jako osobny artykuł. Lukasz pisze: Dzień dobry Z pewnym zaskoczeniem wywnioskowałem z Pańskiego […]

• 14 listopada 2018

  Czy wyraz body można odmieniać?

  Znajoma zapytała mnie jakiś czas temu: Co język polski mówi o słowie „body”, czyli o jednoczęściowym ubraniu kobiecym lub dla dzieci? Wydawało mi się, że to słowo się nie odmienia, że mam body, że ładnie wyglądam w body, itd. Ale ostatnio coraz częściej widzę takie zdania „szukam bodów dla noworodka”, albo „ślicznie Ci w tych bodach!”. A mnie jakoś skręca. Słusznie?

• 17 października 2018

  Żegnam – Do widzenia – Do zobaczenia

  Nie tak dawno otrzymaliśmy następujące pytanie: Witam Ogólnie przyjętym zwrotem na pożegnanie jest „do widzenia”. Jak kulturalnie pożegnać osobę, której nie mam ochoty więcej widzieć? Zwrot „żegnam” wydaje mi się tu niewłaściwy. Czy istnieje inny, bardziej grzeczny zwrot? Pozdrawiam, R.D. Szanowny Panie, Żegnam wydaje się odpowiednie w tym sensie, że jest jasnym komunikatem negatywnym. Jeśli takiego komunikatu nie chcemy przekazywać, […]

• 3 października 2018

  Kalej – dwa typy odmiany. Który poprawny?

  Otrzymaliśmy następujące pytanie: Dzień dobry! Koło Częstochowy  w gminie Wręczyca Wielka znajduje się miejscowość o nazwie Kalej. Jaka jest prawidłowa odmiana przez przypadki tej nazwy. Chcę zaznaczyć, że miejscowi odmieniają nazwę jak rzeczownik żeński (Kalej, Kalei, Kalei, Kalej, Kaleją, Kalei, Kalej). Mnie się wydaje, że Kalej to rodzaj męski. Męską odmianę stosuja mieszkańcy okolicznych miejscowości. Czy mam rację? Z uszanowaniem […]

• 22 września 2017

  Kto ustala znaczenie znaków graficznych

  Użytkownik o nicku Opol zadał następujące pytanie: Skąd wiadomo, gdzie ustalono czytanie znaku : jako przez, na, do (takie znaczenie ma w matematyce)? Czy znak : w wyniku meczu 2:3 to znak dzielenia? Każdy sposób zapisania myśli za pomocą znaków graficznych posługuje się pewnymi ustalonymi co do znaczenia, najczęściej umownymi, znakami, zwanymi często alfabetem. Naukowcy mówią, że system znaków jest […]

• 13 września 2017

  Jak powstają słowa. Zbrodnia

  Nasz czytelnik, podpisujący się „d”, pyta nas o to, co znaczy, iż jakiś wyraz występuje „w znaczeniu wtórnym”. Odpowiedź wiąże się z zagadnieniem powstawania wyrazów. Wiele, jeśli nie ogromna większość, nowo powstających słów ma swój początek w już istniejących. Powstawanie nowych przedmiotów wymaga ich nazwania. Często ich nazwę tworzy się jako pochodną od czegoś będącego ich istotą. Tak jak te: […]

• 13 czerwca 2017

  Stanowisko kierowania burmistrza

  Tym razem wpis z przymrużeniem oka (choć nie do samego końca). Oto pytanie Czytelniczki: Dzień dobry, chciałabym dowiedzieć się czy forma, która pojawia się w dokumentach urzędowych  np: „utworzono stanowisko kierowania Burmistrza, utworzono stanowisko kierowania wójta” jest poprawna? Spotkałam się ze „stanowiskiem kierowania ogniem”, „stanowisko sterowania statkiem” ale „stanowisko kierowania Burmistrza” brzmi dla mnie hmm… dziwnie (?) Dziękuję bardzo za […]

---