Językowe dylematy

---

• 28 marca 2023

  Strużka i stróżka – wyrazy często mylone

  Jeden z błędów, który pojawia się w redagowanych książkach szczególnie często, to pisanie stróżka w znaczeniu strużka. Skąd się to bierze?

• 20 grudnia 2022

  Jak wprowadzać wypunktowania

  Redagując książki, a szczególnie artykuły, często spotykam się z błędnym wprowadzaniem wypunktowań. Kiedy jest to robione niepoprawnie i jak to robić dobrze?

• 20 października 2022

  Odmiana imienia Fae, gdy występuje jako imię męskie

  Imię Fae, czytane Fej, jako imię męskie jest nietypowe, normalnie jest to imię żeńskie i wówczas – co naturalne – nie podlega odmianie. Natomiast co do imion męskich reguły słownikowe są nieubłagane…

• 31 lipca 2022

  Kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset – jakie to dokładnie zakresy

  Zastanawiacie się nad tym czasami? Czy na przykład 20 to już kilkadziesiąt czy jeszcze kilkanaście? Jak to definiują słowniki? Ja się zastanawiałem, więc postanowiłem to sprawdzić i dla wygody Czytelników umieścić w jednym miejscu. I okazało się… że nie jest to wszystko takie oczywiste.

• 31 maja 2022

  Ile przecinków może być w zdaniu

  Wśród piszących w języku polskim można czasem spotkać się z tendencją, by „nie nadużywać przecinków”, bo to… „brzydko wygląda”. Tymczasem zdarzają się w polszczyźnie takie zdania, w których trzeba postawić przecinki pomiędzy wszystkimi lub prawie wszystkimi wyrazami. W niedawno redagowanej książce trafiłem na świetny przykład takiego zdania.

• 26 kwietnia 2022

  Łącznik to nie półpauza

  Jakiś czas temu pisałem o tym, że średnik to nie dwukropek. W redagowanych tekstach spotykam się z jeszcze jedną parą znaków nagminnie ze sobą mylonych: łącznik bywa stawiany w miejscu półpauzy (a bywa też odwrotnie, choć zdecydowanie rzadziej).

• 21 stycznia 2022

  Średnik to nie dwukropek

  Wykonując przez lata redakcję książek, natknąłem się kilka razy na dość zaskakujący zwyczaj używania przez niektórych autorów średnika tam, gdzie powinien stać dwukropek. Tymczasem są to znaki o zupełnie różnych funkcjach.

• 11 sierpnia 2021

  Jakiś czy jakichś?

  W internecie często można spotkać zdania typu: Mamy tu wśród Was jakiś fanów wędkarstwa? Proszę o polecenie jakiś fajnych miejsc. Skąd to się bierze? Sporo osób w miejscu jakichś stosuje jakiś, czego przykłady znajdują się powyżej. Zupełnie jakby ta pierwsza forma nie istniała. Pytanie brzmi: czy jest to kolejny przykład powielania błędu, który często pojawia się w przestrzeni internetowej, czy […]

• 14 lipca 2021

  Kiedy swój, kiedy mój. Kiedy swojej, kiedy jej

  Jaka jest różnica między mój i swój? Czy kontekst zawsze ma znaczenie? Mój i swój należą do zaimków, których nie stosujemy zamiennie – nie są to synonimy. Dlatego też użycie każdego z nich powinno być uzależnione od kontekstu wynikającego ze zdania, w którym one występują. Jeśli dana rzecz należy do określonej osoby lub też ta osoba wypowiada się o osobach, […]

• 16 czerwca 2021

  Omówienie raportu dotyczącego 100 najczęściej popełnianych błędów w Internecie w 2020 roku

  Liczba błędów w Internecie stale rośnie – czy to znaczy, że ludzie nie potrafią już poprawnie pisać? Poniżej przedstawiam błędy najczęściej pojawiające się w przestrzeni internetowej, prezentowane w raporcie dostępnym na stronie nadwyraz.com (tutaj). Kolejny raz nawiązana została współpraca pomiędzy marką Nadwyraz.com a serwisem Polszczyzna.pl, czego efektem jest następny raport poświęcony jakości języka polskiego w Internecie. Jest to trzecie z […]

• 26 maja 2021

  Przynajmniej a bynajmniej. Zasadnicza różnica między znaczeniem wyrazów

  Dlaczego zdanie Bynajmniej tak jej się wtedy zdawało jest niepoprawne? Czy przynajmniej i bynajmniej to na pewno synonimy? I w końcu – czy każdy musi mówić poprawnie, czy może tak, jak mu wygodnie?

• 11 maja 2021

  W liczbie pojedynczej: owo i ów, nie owe i owy

  Ów to zaimek towarzyszący rzeczownikowi. Może służyć m.in. do wyróżnienia kogoś lub czegoś spośród innych. Często jednak wyraz ten bywa niepoprawnie odmieniany. Posłużę się tutaj przykładami, które można spotkać w wielu redagowanych tekstach, a nawet wydanych książkach czy opublikowanych artykułach.

• 26 kwietnia 2021

  Program dla ludzi, którzy chcą sprawdzić, czy w tym, co napisali, są jakieś błędy. Rozmowa z twórcą narzędzia Korektor Tekstu

  Artykuł sponsorowany • Z Łukaszem Kosickim, twórcą narzędzia Korektor Tekstu (korektortekstu.pl), o jego projekcie: po co powstał, jakie błędy wyłapuje i komu się przydaje – rozmawia Paweł Pomianek.

• 14 grudnia 2020

  Skąd wzięło się określenie stłuc kogoś na kwaśne jabłko

  Dlaczego możemy stłuc kogoś akurat na kwaśne jabłko, a nie na inne? I co dokładnie oznacza ten frazeologizm? Podstawowe znaczenie jest niekontrowersyjne. To, że ktoś stłukł lub sprał kogoś na kwaśne jabłko, oznacza po prostu – jak definiuje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN – że ‘ktoś zbił kogoś bardzo mocno’. Ale dlaczego akurat na jabłko kwaśne? By wyjaśnić, jak rozumiano […]

• 7 grudnia 2020

  Co znaczy, że coś uszło komuś płazem

  Niektórzy sądzą, że płaz, o którym mowa w przywołanym frazeologizmie, to np. salamandra czy żaba, czyli jakiś przedstawiciel gromady zwierząt o tej nazwie. Nic bardziej mylnego, chodzi tu o wyraz mający całkiem inne znaczenie i generalnie nieużywany już dziś w polszczyźnie. Frazeologizm ten oznacza, że komuś coś się upiekło, uszło na sucho – zasłużył na karę, ale go ominęła, bo […]

• 10 maja 2020

  Liczebnik oboje. Wybór formy orzeczenia

  W tym artykule chcę się skupić na kolejnej kwestii dotyczącej formy oboje, a mianowicie – odmiany wyrazów, z którymi ten liczebnik występuje, oraz wyboru formy orzeczenia. Zależą one od znaczenia wyrazów, do których liczebnik się odnosi.

• 27 marca 2020

  Zarażony czy zakażony? Sprawdź poprawne nazewnictwo!

  W mediach mówi się zarówno o zarażonych, jak i o zakażonych. Jaka jest poprawna terminologia? Czytaj dalej, aby nie popełnić błędu.

• 26 lipca 2019

  Kiedy „w chwili gdy”, kiedy „w chwili, gdy”. Cofanie przecinka

  Z wielką przyjemnością podsuwam Państwu wywód na temat cofania przecinka, który przysłał mi nasz stały Czytelnik p. Witold. Mało temu tematowi poświęcaliśmy dotąd miejsca na Językowych Dylematach, a kwestia jest ciekawa i warta zauważenia. Pod refleksją pana Witolda – parę słów ode mnie. Naszą korespondencję publikuję rzecz jasna za zgodą interlokutora. Dzień dobry, dzisiaj pozwolę sobie na podzielenie się z […]

• 14 stycznia 2019

  Obaj – obie – oboje. Czy można używać zamiennie?

  Redagując książki, zauważam, że właściwie większość autorów ma problem z wyborem spośród podanych w tytule form tej właściwej, a dokładniej mówiąc, nie do końca rozumie, kiedy wolno zastosować formę oboje. Jest ona wyraźnie nadużywana i stosowana niepoprawnie. Najczęściej z błędnym użyciem tej formy spotykam się wówczas, gdy zdanie dotyczy dwóch mężczyzn. Krzysztof i Michał umówili się na dwudziestą. Oboje* przyszli […]

• 29 listopada 2018

  Czy polszczyzna powinna zaakceptować formy typu od Armaniego, od Zary, od Volvo? Zagajenie

  Przyznam, że przyglądam się tej sprawie od dłuższego czasu. W sierpniu zeszłego (2017) roku w poście na Facebooku prosiłem: Drodzy Użytkownicy JD, tym razem ja zwracam się do Was z prośbą o pomoc. Chciałbym wkrótce jakoś szerzej i sensownie omówić temat coraz częściej pojawiających się konstrukcji: buty od Prady, garnitury od Vistuli, samochód od Volvo itp. Szukam w sieci (i […]

---