Omówienie raportu dotyczącego 100 najczęściej popełnianych błędów w Internecie w 2020 roku

Liczba błędów w Internecie stale rośnie – czy to znaczy, że ludzie nie potrafią już poprawnie pisać? Poniżej przedstawiam błędy najczęściej pojawiające się w przestrzeni internetowej, prezentowane w raporcie dostępnym na stronie nadwyraz.com (tutaj).

Kolejny raz nawiązana została współpraca pomiędzy marką Nadwyraz.com a serwisem Polszczyzna.pl, czego efektem jest następny raport poświęcony jakości języka polskiego w Internecie. Jest to trzecie z kolei zestawienie dotyczące błędów popełnianych przez internautów, poprzednie ukazały się w latach 2018 i 2019. Raport za rok 2020 został opublikowany w lutym bieżącego roku. Dane pozyskano dzięki SentiOne – narzędziu do monitoringu Internetu i mediów społecznościowych, a także za pomocą monitoringu własnego. Ten ostatni polegał na przygotowaniu słów kluczowych przez serwis Polszczyzna.pl oraz fanpage Poprawna polszczyzna, gdzie przeprowadzono ankiety wśród czytelników.

Analiza dotyczyła 159 błędów językowych w różnych konfiguracjach i obejmowała 12 miesięcy (1.01.2020–31.12.2020 r.). Łączna liczba otrzymanych i przeanalizowanych danych wyniosła 5 192 736

– podają autorzy badania.

Według przeprowadzonej analizy w ubiegłym roku publikowano ponad 14 tys. błędów dziennie, zatem nowy błąd pojawiał się dokładnie co 6 sekund.

Jak się okazało, błędów w polskim Internecie systematycznie przybywa. Sieć nie jest więc miejscem, z którego można czerpać wzorce. Co gorsza, swoboda wypowiedzi i krótka żywotność internetowych komunikatów przyczyniają się do obniżenia standardów językowych

– informują twórcy raportu.

Podobnie jak w raportach publikowanych w latach poprzednich, najbardziej popularne były błędy ortograficzne. Wśród 10 najczęstszych błędów ortograficznych wymieniono:

• napewno,
• wogóle/wogule,
• na prawdę,
• narazie,
• po za tym/pozatym,
• na codzień/nacodzień,
• orginalny,
• muj,
• conajmniej,
• niewiem.

Spośród wymienionych błędów najbardziej dziwi mnie muj. Nie przypominam sobie, żebym gdzieś spotkała się z takim zapisem. Poza tym wydaje się, że jest to przykład bardzo prostego i jednocześnie krótkiego słowa, które każdy powinien znać od dzieciństwa – zasady wymienności poszczególnych liter poznajemy przecież na samym początku naszej drogi edukacyjnej. Na podstawie omawianego raportu możemy jednak zauważyć, że wielu ludzi i tak ma z tym problem. Wygląda na to, że przynajmniej niektóre z zasad pisowni powinny być przypominane również w późniejszych klasach, ponieważ spora część dzieci nie przywiązuje wagi do poprawności językowej.

Błędy fleksyjne dotyczą niepoprawnej odmiany wyrazów lub błędnej postaci ich podstawowej formy. Lista 10 najczęstszych błędów tego typu prezentowała się następująco:

• wziąść,
• ludzią,
• ja rozumie,
• dziecią,
• doktór/doktur,
• pierszy/piersza,
• kupywać,
• lubiałem/lubiałam,
• przekonywujący,
• poszłem.

Wziąść niezmiennie zajmuje pierwsze miejsce na podium błędów fleksyjnych. Według moich obserwacji sporo osób swoją błędną pisownię tłumaczy wyłącznie tym, że piszą w taki sposób, jak słyszą. I wydaje im się, że to zamyka całą sprawę. Podobnie wygląda kwestia wyrazów kończących się na ą i om – wielu internautów nie wie, kiedy używamy której formy. Według mnie jest to spowodowane faktem, że niektóre słowa po prostu inaczej się wymawia, a nieco inaczej zapisuje. Wystarczy zapamiętać krótką zasadę, mówiącą o tym, że rzeczowniki żeńskie w narzędniku l. poj. mają końcówkę -ą, a wszystkie rzeczowniki w celowniku l. mn. otrzymują końcówkę -om.

Błędy leksykalne to błędy słownikowe, do których zalicza się: używanie wyrazów w ich nieodpowiednim znaczeniu, mylenie słów, które brzmią podobnie, naruszenia łączliwości wyrazów oraz stosowanie pleonazmów (gdzie jedna część wypowiedzi zawiera identyczne treści, które występują w drugiej – tzw. masło maślane).

Wśród 10 najczęstszych błędów leksykalnych wymienione zostały:

• dzień dzisiejszy,
• okres czasu,
• trwać nadal,
• w każdym bądź razie,
• kartka papieru,
• spadać w dół,
• po najmniejszej linii oporu,
• fakt autentyczny,
• akwen wodny,
• języczek uwagi.

Niestety muszę przyznać, że dzień dzisiejszy, fakt autentyczny czy okres czasu widuję niemal codziennie, zwłaszcza w postach i komentarzach zamieszczanych na portalach społecznościowych. Wydaje mi się, że tego typu błędy pojawiają się obecnie z tak dużą częstotliwością, że samo to prowadzi do ich dalszego powielania i błędne koło się zamyka. Czytałam kiedyś, że jeśli kilka razy zobaczymy słowo, które zostało napisane w niepoprawnej formie, to później zaczyna nam się wydawać, że właśnie taka forma jest poprawna. Poza tym nadal wiele osób uważa, że używając słów typu dzień dzisiejszy (co samo w sobie jest zwykłym powielaniem treści), brzmią „mądrzej”. Problem z tym brzmieniem mądrzej zaczyna się wówczas, gdy trafią na osobę znającą reguły językowe w tym względzie – mogą wówczas osiągnąć efekt przeciwstawny do zamierzonego.

Błędy składniowe to błędy gramatyczne, polegające na niepoprawnym łączeniu pewnych form wyrazowych w jednostki tekstu. Lista 10 najczęstszych błędów składniowych zawiera:

• pod rząd,
• dlatego bo,
• po lewo/po prawo,
• półtorej roku,
• dla czemu,
• dlatego ponieważ,
• półtora godziny,
• ubrać kurtkę, sukienkę,
• półtorej tygodnia.

W omawianym zestawieniu wysoko znajduje się po lewo/po prawo, które to formy faktycznie bardzo często można spotkać w Internecie. Według raportu ten błąd pojawiał się częściej niż w poprzednich latach, a zatem tendencja Polaków do jego powielania jest naprawdę niepokojąca. Warto wspomnieć, że forma ta występowała w regionalnych odmianach języka od bardzo dawna, do jej rozpowszechnienia doprowadziły jednak media społecznościowe – najprawdopodobniej ze względu na to, że jest po prostu krótsza. Równie często zdarza mi się trafić na posty lub komentarze, w których internauci stosują wyraz półtorej do każdego rodzaju rzeczownika – nie tylko do żeńskiego, ale tak samo do męskiego i nijakiego. Pojawia się więc pytanie: czy to możliwe, że niektórzy nie zdają sobie sprawy z istnienia liczebnika półtora?

W polskiej składni w ostatnich latach pojawiło się wiele innowacji. Wiele z nich jest nieuzasadnionych. Przytoczone powyżej przykłady pokazują, że internauci posługują się schematami, zapamiętują konkretne szablony i używają ich, zamiast konstruować zdania samodzielnie, zgodnie z zasadami gramatyki (…).

Raport z 2018 roku zawierał analizę 4 mln błędów, w 2019 było ich już 4,4 mln, a w 2020 – niemal 5,2 mln. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba ta wzrosła aż o 18%. Niestety sporo błędów z najnowszego zestawienia powiela się z tymi z poprzednich raportów, co oznacza, że wielu Polaków wciąż je powtarza. Skoro tak, to nasuwa się wręcz oczywisty wniosek – mnóstwo ludzi nie robi żadnych postępów w używaniu polszczyzny i nie rozwija się językowo. Jedyne, co ulega zmianie, to niestety częstotliwość, z jaką pojawiają się konkretne błędy. Można się więc spodziewać, że raport z bieżącego roku stwierdzi ich jeszcze szerszą obecność niż te z lat poprzednich, co wcale nie należy do dobrych wiadomości.

Mój ogólny wniosek pokrywa się z przedstawionym przez autorów raportu, a mianowicie, że do poprawy tej sytuacji wcale nie trzeba tak wiele – wystarczyłoby po prostu regularnie czytać (książki, a nie posty zawierające błędy), ponieważ dzięki temu automatycznie zaczynamy zapamiętywać, jak powinno się zapisywać poszczególne wyrazy. Ciekawym rozwiązaniem jest też obserwowanie profili, które przekazują wiedzę na temat języka polskiego, np. wspomnianą nawet w raporcie Paulinę Mikułę z kanału Mówiąc Inaczej, która w atrakcyjny sposób prezentuje wartościowe treści.

Na koniec raportu jego twórcy stawiają ważne pytanie, którym i ja chcę zakończyć swoje omówienie:

Czy wykreowanie mody na poprawną polszczyznę jest możliwe? Czy współczesna polska szkoła jest w stanie rozbudzić w młodych Polakach fascynację językiem, którym posługuje się na świecie ponad 40 milionów osób?

– Natalia Kiełb

Zob. także:

Raport o błędach językowych w internecie

Źródła:

Raport 100 najczęściej popełnianych błędów w Internecie w 2020 r. Raport o kondycji polskiej ortografii w Internecie, https://nadwyraz.com/blog/blog-ubierz-sie-w-slowa/100-najczesciej-popelnianych-bledow-jezykowych-w-internecie-w-2020-r-raport-o-kondycji-polskiej-ortografii-w-internecie

Pleonazm, czyli masło maślane. Cofasz się zawsze do tyłu, a spadasz tylko w dół, https://polszczyzna.pl/pleonazm-maslo-maslane/