Językowe dylematy


  • Przecinek przed itp. oraz itd. Czy stawiać?

    Często w różnorodnych tekstach, zwłaszcza w internecie, można spotkać się ze stawianiem przecinka przez itd. oraz itp. Zazwyczaj jest to jednak błąd. Przecinka przed itp. oraz itd. nie należy stawiać z dwóch powodów. Po pierwsze podpowiada to logika zdania i funkcja, jaką te skróty pełnią w zdaniu. Po drugie również po rozwinięciu skrótów do i tym podobne lub i tak […]

  • Rów – w rowie, cudzysłów – w cudzysłowie!

    Cudzysłów służy do wyodrębniania przytoczonych cudzych słów i wypowiedzi albo wyrazów o specjalnym znaczeniu. Stosujemy go przy cytowaniu wyrazów, powiedzeń lub zdań, tytułów, określeń specjalnych. Za jego pomocą możemy również wyodrębniać wyrazy lub zwroty użyte przenośnie i ironicznie. W tekstach o różnym charakterze jego zastosowanie sprawia autorom wiele problemów. Jego niewłaściwe zastosowanie świadczy o nieznajomości słownictwa i niestaranności w operowaniu […]

  • Przecinek przed to

    Przeglądając książki, czytając artykuły i zastanawiając się nad tekstami, które sam piszę lub poprawiam, stwierdziłem, że warto omówić kwestię: kiedy przed to stawiamy przecinek. Zasada jest tutaj stosunkowo prosta. Przecinek postawimy przed to wówczas, gdy to rozpoczyna nowe zdanie. Natomiast kiedy wyrażenie zamyka się w granicach jednego zdania – przecinka nie potrzeba. Dodam jednak od razu, że dla zaznaczenia pauzy […]

  • O poprawnych formach zapisu dat raz jeszcze

    Temat omówiłem szczegółowo 10.10.2010 r. (tekst znajduje się w naszej Bazie – odsyłam tutaj). Ostatnio w książce Piszemy poprawnie znalazłem jednak ciekawy przedruk ze strony Poradni Językowej PWN, który temat uzupełnia. Przypomnę na początek, że poprawne zapisy dat to np. 28 sierpnia 2011 r. 28.08.2011 28 VIII 2011 Natomiast niepoprawne są przykładowo: 28 sierpień 2011 r. 28. sierpnia 2011 r. […]

  • Reprezentatywny i reprezentacyjny

    Jednym z błędów często popełnianych przez autorów książek, dzieci w szkołach czy też ludzi na ulicy jest użycie konkretnego wyrazu niezgodnie z jego znaczeniem, za to zgodnie ze znaczenie wyrazu podobnego, ale jednak określającego coś innego. Ten problem dotyczy między innymi wyrazów reprezentatywny i reprezentacyjny. Mają one podobne znaczenie, ale zalecane jest używanie tylko jednej formy.

  • Błędy w zestawianiu par spójników

    Dokonując redakcji książek, często zauważam, że autorzy nietrafnie zestawiają pary spójników. Zjawisko to można zauważyć także w polszczyźnie codziennej oraz w uczniowskich zeszytach. Język polski posiada stałe, niezmienne zestawienia par spójników. Owe spójniki noszą nazwę spójników skorelowanych. Oznacza to, że łączą one zarówno zdania złożone współrzędnie, jak i podrzędnie. Językoznawcy zwracają na ten fakt szczególną uwagę i podkreślają, że użyciem […]

  • Także i tak że

    Dziś ponownie chciałbym zwrócić uwagę na dwie formy błędnie ze sobą utożsamiane. Tak że także temu wpisowi warto się przyjrzeć. W pisowni częściej spotykany jest wyraz także. Jest to partykuła i oznacza tyle co też, również, jak również.

  • Przewidzenie i przywidzenie – dwa różne, mylone terminy

    Zauważyłem ostatnio, że zdarza się w tekstach, np. w redagowanych książkach, mylenie tych terminów. Najczęściej zamiast przywidzenie pojawia się termin przewidzenie. Tymczasem są to dwa słowa o zupełnie różnych znaczeniach.

  • Zdania z wyrazem jako. Kiedy przecinek a kiedy nie?

    Wiele problemów sprawia kwestia stawiania bądź niestawiania przecinka, gdy w zdaniu pojawia się wyraz jako. Poniżej spróbuję wyjaśnić, kiedy przecinek stawiamy, a kiedy nie. Wiele zależy od tego, co tak naprawdę chcemy napisać, bo niekiedy w tych samych zdaniach przecinek może być, ale równie dobrze może go nie być.

  • Mgnienie oka i okamgnienie

    Dwa podobne wyrazy o dokładnie takim samy znaczeniu, a jednak pisownia inna. Dziś nie tylko stwierdzamy fakt, ale podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie: dlaczego tak jest? Rzecz jasna konstrukcję – nazwijmy to – naturalną posiada zapis pierwszy, czyli mgnienie oka (bo są to dwa osobne wyrazy). Z kolei ten drugi wyraz jest zrostem – historycznym złączeniem dwóch wyrazów, które zleksykalizowały […]

  • Prezydent Krakowa czy prezydent Krakowa? Nazwy stanowisk

    Kwestia wyboru wielkiej lub małej litery w zapisach nazw urzędów i stanowisk nastręcza sporo trudności. W gruncie rzeczy mamy tutaj jednak do czynienia z dość dużą fakultatywnością czy dowolnością. Trzeba tylko z niej mądrze korzystać. Oto kilka podstawowych zasad, którymi warto się kierować: nazwy stanowisk, funkcji, tytułów piszemy zasadniczo małymi literami (np. minister spraw wewnętrznych); kiedy odnosimy je do konkretnej […]

  • Percepować czy percypować?

    Choć poprawna jest tylko jedna z podanych form, ta błędna jest używana bardzo często, co można sprawdzić, wpisując ją w wyszukiwarkę. Formą poprawną jest oczywiście wyłącznie bezokolicznik percypować. Wyraz ten oznacza postrzeganie, uświadamianie sobie przedmiotu czy zjawiska, rozumienie go. Skąd bierze się powszechne używanie błędnej formy percepować? Po prostu bardzo podobny rzeczownik percepcja, ma nieco inny rdzeń od formy czasownikowej […]

  • Ha ha czy cha cha, czyli o wyrazach dźwiękonaśladowczych

    Czasami ktoś zastanawia się, czy oddając brzmienie śmiechu, należy napisać cha cha czy może ha ha lub może jeszcze jakoś inaczej. A dźwięk dzwonka telefonu to dryn czy może dryń? Otóż okazuje się, że w kwestii wyrazów dźwiękonaśladowczych istnieje tylko jedna zasada, którą w poradniku językowym PWN Piszemy poprawnie następująco formułuje prof. Mirosław Bańko:

  • Przecinek przed czy

    U osób, które starają się świadomie używać języka, często spotykam się z poglądem, że przed czy nie stawia się przecinka. Chcę dziś zdementować te pogłoski. Istnieje tylko jeden przypadek, gdy przed czy przecinka nie stawiamy. Podajmy kilka przykładów zdań z użyciem czy: 1. Tamte zasłony były w kolorze brązowym czy pomarańczowym – trudno mi dokładnie określić. 2. Czy czerwone, czy […]

  • Wielki Post czy wielki post?

    To tylko pozornie oczywiste pytanie, choć my – katolicy przyzwyczailiśmy się do zapisu Wielki Post tak bardzo, że inny wydaje nam się niedopuszczalny. Przy okazji odpowiemy sobie również na pytanie dotyczące stricte dnia dzisiejszego: Środa Popielcowa czy środa popielcowa? Na początek krótko napiszę, kto takie kwestie rozstrzyga. Otóż istnieje specjalna Komisja Języka Religijnego Rady Języka Polskiego. I właśnie ta komisja, […]

  • „Tą samą” czy „tę samą”?

    O ile najczęściej nie mamy problemu z zapisem takich form jak tę książkę, o tyle gdy między formą biernika od wyrazu ten, ta stoi wyraz kończący się na -ą, zaczynają się dylematy. Spotykam się czasem z poglądem, że wybór formy tę lub tą zależy od wyrazu stojącego po niej, czyli jedyną poprawną formą byłoby tą samą. Ale nie jest to […]

  • Małgorzata Kubicz: „Byłem z tatem na spacerku” – czyli język dziecka nie całkiem niepoprawny

    „Rafałku, gdzie byłeś?” – spytałam któregoś zimowego styczniowego dnia mojego niespełna dwuipółletniego synka. „Byłem z tatem na spacerku” – odpowiedział mi zziębnięty, ale rozradowany Rafałek. I niemal natychmiast, jak przystało na polonistkę, pojawił się we mnie odruch, by poprawić ten – wydawało mi się – językowy błąd od razu, by dziecko od początku uczyło się prawidłowej wymowy. No właśnie, czy […]

  • Emil Ruciński: Jak zacząć e-mail?

    Chyba każdy użytkownik internetu miał kiedyś sytuację, w której musiał wysłać wiadomość e-mail (dalej zwaną przeze mnie także listem) do osoby zajmującej wyższe stanowisko, starszej czy bliżej nam nieznanej. Już na samym początku pojawia się problem: Jak zacząć? Witam, Dzień dobry? A może jeszcze jakoś inaczej? Bardzo często można się spotkać w mailach z nagłówkiem typu: Witam! Sam kiedyś tak […]

  • Urząd Skarbowy czy urząd skarbowy. O pisowni nazw urzędów

    Pisownia nazw urzędów jest jedną ze szczególnie ciekawych kwestii na terenie języka polskiego, bo inaczej napiszemy, że wszyscy pracownicy urzędu skarbowego to szubrawcy, a inaczej, że pracownicy Trzeciego Urzędu Skarbowego w Pcimiu Dolnym wciąż okradają przedsiębiorców. Właściwie po tym, co napisałem, sprawa wydaje się już prosta. Ogólne nazwy urzędów – urząd gminy, urząd miasta, urząd skarbowy, urząd stanu cywilnego, urząd […]

  • Kilka informacji o pisowni i wymowie nazwisk

    Dodam od razu, że chodzi tym razem o nazwiska typowo polskie. Wbrew pozorom, z nazwiskami jest dużo problemów i często można się spotkać z błędami przy ich odmianie, zresztą… nie tylko. Poniżej zostawiam kilka bardzo podstawowych uwag, które warto zapamiętać raz na zawsze. Po pierwsze i najważniejsze, zapamiętajmy: nie ma Polaków, którzy nazywają się Pomianek Paweł, Ruciński Emil, Kowalski Jan […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. A ja przychodzę z pytaniem raczej "od czapy". Domownik dostał w ramach pracy domowej z religii zadanie napisania opowiadania o…

  2. Znalazłem stary wpis na ten temat (a ściślej mówiąc, ChatGPT mi go odkopał). Na Pani pytanie musiałbym odpowiedzieć to samo,…

  3. Nie ma w polszczyźnie czegoś takiego jak dwie kropki w układzie poziomym; jest tylko dwukropek w układzie pionowym, ale w…

  4. Dzień dobry, tym razem mam kłopot z zapisem niepełnej daty, a konkretnie przybliżonego roku w nagłówku listu. Czy powinno być…

  5. Zarówno Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, jak i – jak rozumiem – Wielki słownik poprawnej polszczyzny (źródło) – naprawdę używają…

  6. Bardzo ciekaww opracowanie dotyczące Orzeczenia złozonego. W punkcie 2.b jest taki wpis: Jezeli łącznikiem jest bezokolicznik w funkcji podmiotu." Nie…

  7. „Trasa liczyła 17,3 (dziesiąte) tysiąca kilometrów”. Wydaje mi się, że kilka lat temu o tym pisaliśmy w ramach jakiegoś większego…

  8. Liczebniki Mam problem z odmianą jednostek miar przy liczebnikach ułamkowych... Czy "Trasa liczyła 17,3 tys. km." powinno się zapisać "tysiące…

  9. Panie Pawle, Jak widać zainteresowania nie straciłem:) Nawet zaglądałem tutaj całkiem niedawno, ale na pewno nie 18 lipca przed drugą…

Archiwa

październik 2025
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  

Nasze nagrania