Kilka informacji o pisowni i wymowie nazwisk

Dodam od razu, że chodzi tym razem o nazwiska typowo polskie. Wbrew pozorom, z nazwiskami jest dużo problemów i często można się spotkać z błędami przy ich odmianie, zresztą… nie tylko. Poniżej zostawiam kilka bardzo podstawowych uwag, które warto zapamiętać raz na zawsze.

Po pierwsze i najważniejsze, zapamiętajmy: nie ma Polaków, którzy nazywają się Pomianek Paweł, Ruciński Emil, Kowalski Jan itd. Tacy ludzie nie istnieją. Oczywiście używa się pisowni od nazwiska, ale tylko tam, gdzie trzeba alfabetycznie uporządkować ludzi, np. w szkolnych dziennikach. Mimo wszystko nauczyciel sprawdzający obecność powinien rozpoczynać czytanie od imienia. Zwracajcie na to swym nauczycielom, przełożonym uwagę! I broń Boże nie przedstawiajcie się Nowak Tadeusz! Niektórzy uważają, że brzmi to poważniej, tymczasem jest to koszmarny błąd. Jeśli ktoś przestawia mi się w taki sposób, mam zwyczaj pytać: „Jesteś Węgrem?” Tam nazwa osobowa rozpoczyna się od nazwiska. W języku polskim – od imienia. Wyłącznie!

Po drugie, polskie nazwiska z reguły odmieniamy. Zarówno w przypadkach zależnych liczby pojedynczej, jak i w liczbie mnogiej. Także nazwiska polskie zakończone na „o”. Czyli jeśli ktoś nazywa się Mleczko, to odmienimy: nie ma Mleczki, podobasz się Mleczce, mówimy o Mleczce etc. W liczbie mnogiej powiemy o małżeństwie: Elżbieta i Ryszard Cachowie (a nie Cach) itd.

UWAGA do kwestii drugiej. Byłem zawsze uczony, że jeśli ktoś sobie życzy używania formy nieodmiennej, czy to w przypadkach zależnych liczby pojedynczej, czy w liczbie mnogiej – należy tę wolę uszanować. Podobnie należy postąpić, gdy nazwisko odmienione brzmi nieszczęśliwie (np. o córce pana Biegi i pani Biegowej nie powiemy raczej Biegówna – zresztą to nie jest przykład stricte dotyczący tematu). Warto jednak pamiętać, że takie zachowania nie są do końca zgodne z normą językową.

Po trzecie, warto pamiętać o tym, że gdy ktoś ma dwa nazwiska, piszemy je z łącznikiem, pierwsze zawsze pozostaje nieodmienne, a drugie odmieniamy (nie odwrotnie!). Tutaj również często spotyka się błędy. Na przykład większość osób używa formy Korwina-Mikke, podczas gdy jedynym poprawnym wariantem jest Korwin-Mikkego. A odwołując się do poniższego przykładu z kabaretu: Smarój-Rogali, ze Smarój-Rogalą itd.

To oczywiście jedynie informacje dotyczące nazwisk prostych w odmianie. Temat pozostaje otwarty. Zapewne będzie okazja jeszcze do niego wrócić. A na koniec coś do zabawnego. Kabaret Limo słynie z bardzo udanych zabaw znaczeniami słów (warto pod tym kątem obejrzeć numer Anioł i dres). Tym razem będzie o nazwiskach – czyli nasz temat, tylko trochę z innej perspektywy.


Limo_Zmiana_nazwiska

Przeczytaj również:
Nazwiska obce. Kiedy stawiamy apostrof?


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

styczeń 2011
N P W Ś C P S
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  

Nasze nagrania