Nazwiska obce. Kiedy stawiamy apostrof?

Pisownia nazwisk obcych to temat niezwykle rozległy. Naszym celem nie jest omówienie go w całości (odsyłamy do słowników ortograficznych), niemniej pokusimy się o zaprezentowanie kilku podstawowych zasad, skupiając się na tym, co sprawia najwięcej problemów, czyli na kwestii tego, kiedy stawiamy apostrof.

Użycie apostrofu

Najogólniej rzecz ujmując, o tym, czy w dopełniaczu i kolejnych przypadkach stawiamy apostrof (są to zresztą zasady, które można zastosować z powodzeniem do całej tematyki nazwisk obcych) decyduje pięć czynników: tradycja, pochodzenie, geneza, wymowa oraz pisownia nazwiska.

Weźmy dla przykładu kwestię pochodzenia. W nazwiskach pochodzenia węgierskiego nie stawiamy apostrofu. Np. nazwisko dyktatora, którego godność w mianowniku brzmi Imre Nagy (czyt. Nodź) odmienimy D: Nagya, C: Nagyowi, B: Nagya (omawiam tylko te trzy przypadki zależne, bo kolejne stanowią zupełnie oddzielną historię – choć może akurat nie w tym przypadku).

A teraz przykład, gdzie fakt użycia (bądź nie) apostrofu decyduje się na pograniczu wymowy i pisowni. Rzecz dotyczy nazwisk angielskich, kończących się w pisowni na ‘y’. Dwa nazwiska: Kennedy i Disney. Pozornie wszystko jest w nich podobne. Obydwa kończą się tą samą literą. Jest jednak niewielka różnica w wymowie owego końcowego ‘y’. Wymowę pierwszego nazwiska można zapisać jako ‘Kenedi’. Natomiast drugiego – jako ‘Disnej’. Zapis quasi-fonetyczny ujawnia więc, że owo ‘y’ – wyglądające pozornie tak samo – wymawiamy jednak różnie. I od tego, jak je wymawiamy, będzie zależało użycie apostrofu. W przypadkach zależnych odmieniamy więc powyższe nazwiska jako: D: Kennedy’ego i Disneya, C: Kennedy’emu i Disneyowi, B=D. Gdy w mianowniku końcowe ‘y’ czytamy jako ‘i’, wówczas w przypadkach zależnych użyjemy apostrofu, kiedy natomiast czytamy je jako ‘j’ apostrof jest zbędny.

Gdybyśmy chcieli jednak sformułować naprawdę podstawową użyteczną zasadę dotyczącą stosowania apostrofu, to – poza wyjątkami – przy nazwiskach obcych w przypadkach zależnych apostrofu używamy wówczas, gdy końcowe litery danego nazwiska (w mianowniku), które są niezbędne w pisowni, w naszym języku nie są wymawiane. Obrazowo możemy powiedzieć, że apostrof sugeruje właśnie takie przeskoczenie, pominięcie w wymowie części liter. Dodajmy jeszcze, że apostrofu używamy głównie w nazwiskach pochodzenia anglosaskiego i francuskiego. Oto kilka przykładów:

  • M: Rabelais (czyt. Rable), D: Rabelais’go (czyt. Rablego), C : Rabelais’mu (czyt. Rablemu);
  • M: Voltaire (czyt. Wolter), D: Voltaire’a (czyt. Woltera), C: Voltaire’owi (czyt. Wolterowi);
  • M: Locke (czyt. Lok), D: Locke’a (czyt. Loka), C: Locke’owi (czyt. Lokowi).

Apostrof jest natomiast zupełnie niepotrzebny, gdy nazwisko angielskie kończy się spółgłoską. Przykładowo:

  • M: Standfield, D: Standfielda (nie: Stansfield’a), C: Standfieldowi;
  • M: Beckett; D: Becketta; C: Beckettowi.

Inne zasady dotyczące pisowni nazwisk obcych

Poniżej jeszcze kilka zasad dotyczących zapisu nazwisk obcych, które warto zapamiętać. Dodam tylko, że gdy mamy problem z zapisem jakiegoś nazwiska, warto udać się do E-słownika ortograficznego PWN (tutaj). W tym miejscu można znaleźć dokładną rozpiskę dotyczącą odmiany nazwisk pochodzenia niemieckiego, włoskiego, francuskiego, angielskiego, węgierskiego, rosyjskiego, greckiego i innych.

A oto kilka wybranych zasad, które mogą się przydać:

  • Nazwiska francuskie zakończone na -o, -oi, -au, -ou (także wówczas, kiedy po owych samogłoskach występują niewymawiane -s, -x), np. Hugo, Despiau, Pompidou, Delacroix, Giraudoux, są nieodmienne.
  • Nazwiska niemieckie zakończone na -el zawierają ‘e’ ruchome, dlatego odmieniamy: M: Diesel, D: Diesla (nie: Diesela).
  • Nazwiska włoskie zakończone na -i odmieniają się jak przymiotniki (apostrofu nie stosujemy), np. M: Paganini; D: Paganiniego; w nazwiskach zakończonych na -li opuszczamy niewymawianą literę -i przed końcówkami -ego, -emu, np. M: Boticelli, D: Boticellego.
  • Niektóre nazwiska ze względu na częstotliwość używania uzyskały w pisowni formy spolszczone, np. Russo, Szopen, Waszyngton, Wolter, Molier, Monteskiusz. Wówczas odmieniają się w sposób typowy, zgodnie z zasadami naszego ojczystego języka.

*****************

W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów omawianych później będziemy mogli odwołać się do tych wpisów.


101 odpowiedzi do „Nazwiska obce. Kiedy stawiamy apostrof?”

  1. Julia

    Dzień dobry, chciałabym się dowiedzieć jak odmienić w bierniku następujące nazwiska (na zaproszeniu)?
    Julia i Tomasz Żyrek,
    Julia i Tomasz Kotowicz,
    Julia i Tomasz Pabich,
    Julia i Tomasz Gierczak,
    Julia i Tomasz Filas,
    Julia i Tomasz Zdyb,
    Julia i Tomasz Mucha,
    Julia i Tomasz Czaja,
    Julia i Tomasz Kowal,
    Julia i Tomasz Tomczyk,
    Harry Pettersen,
    Bjorn Bergessen
    Bardzo dziękuję za odpowiedź

    • Paweł Pomianek

      Do tematu powyższego wpisu odnoszą się właściwie tylko dwa ostatnie nazwiska. To – jak się wydaje – nazwiska skandynawskie, więc napiszemy je bez apostrofu: Pettersena i Bergessena.

      Pozostałe nazwiska to raczej nazwiska typowo polskie, więc ogólnie o apostrofie nie może być mowy. Do nazwisk w bierniku dodajemy końcówkę -ów. Oczywiście w nazwisku Żyrek mamy raczej e ruchome, więc odmienimy: Żyrków. Rzecz jasna błędem byłoby pozostawienie nazwisk nieodmienionymi.

  2. Nazwisko żydowskie

    W jaki sposób odmienić żydowskie nazwisko Yehezkel? Mam problem zarówno w formą pojedyńczą, jak i mnogą.
    Zapraszam… Omara Yehezkel/Yehezkela?
    Zapraszam Rodzinę Yehezkel/Yehezkeli/Yehezkelów?

  3. Dominika

    Dzień dobry.

    Bardzo proszę o pomoc w odmianie nazwiska McIntyre.

    Miejscownik – o McIntyre’rze?
    Ród McIntyre’ów?
    Z McIntyre’rami?
    itd.

    Bardzo proszę o odpowiedź.

    Dominika

      • Tomasz Marek

        Odczuwam dyskomfort przy stosowaniu polskiej odmiany nazwisk obcych pochodzących od miejsc, co potwierdzają przedrostki, które można przetłumaczyć jako „z”. Przecież i my takich nazwisk (?) nie odmieniamy; Piotr z Bnina herbu Łodzia (dopiero w literaturze pośmiernie nazywany Bnińskim) nie może uzyskać formy odmiennej: D.: Piotra z *Bniny, N.:z Piotrem z *Bniną (odmiana na wzór Skarga, Skargi, […] Skargą) itp. „Nie rób drugiemu, co tobie nie miło”.

        • Paweł Pomianek

          Myślę, że nazwisko włoskie przeszło już długą drogę – zwłaszcza do obcego języka, dlatego nie traktujemy go już jak nazwiska pochodzącego od miejsca – to znaczy wydaje się to już w tym wypadku całkiem bez znaczenia.

    • Tomasz Marek

      Poprawna pisownia D’Andrea (z dużym „A”). Włoski przedrostek „D” pochodzi od „de” pisanego kiedyś małą literą, które oznacza „z”; Luca de Andrea = Luca z Andrei). „de” dla nazwisk zaczynających się od samogłoski przerodziło się w „d” z apostrofem, współcześnie zwykle pisane dużą literą („D'”), gdyż weszło w skład nazwiska (a nie jak np. tytularne „von” w Niemczech albo „de” w Hiszpanii). Zresztą włoskie współczesne „De” też uważa się za składnik nazwiska i pisze się często (ale nie zawsze!) dużą literą ([Alcide] De Gasperi, [Brian] De Palma). (Tytułomania? Włoskie nazwiska od „De”, „D'” nieczęsto są nazwiskami szlacheckimi). Sprawa ta jest skomplikowana, bo w północnych rejonach Włoch z kolei nazwiska szlacheckie z „d” ([Cesare Taparelli] d’Azeglio) i „di” ([Camillo Benso conde] di Cavour) pisane są od małej litery z powodu wpływów francuskich.

  4. Natalia

    Dobry wieczór,

    zwracam się z pytaniem, jak należy odmieniać imię i nazwisko węgierskiego matematyka. Forma w mianowniku, to Lajos Pósa.

    Z góry dziękuję za odpowiedź.

    • Tomasz Marek

      Lajos Pósa, Lajosa Pósy, Lajosowi Pósie, Lajosa Pósę, Lajosem Pósą, Lajosie Pósie. W wymowie „ó” to 'wydłużone o’ (iloczas!) w praktyce podobne do [ou], a „s” w końcówce imienia „Lajos” czytamy prawie tak szeleszcząco, jak polskie „sz”. Jak ten dźwięk oddać w polskim miejscowniku, w którym ulega zmiękczeniu przez „i” – nie wiem. Pewnie z tego powodu niektóre źródła (np. Dobrysłownik.pl) podają miejscownik: „Lajosu”.

  5. Patrycja

    Dzień dobry, będę wdzięczna za pomoc odmiany nazwiska. Mówimy że jest to reakcja Olive’a czy reakcja Olivea? pozdrawiam

    • Paweł Pomianek

      Wydaje się, że pomimo tego, że jest to nazwisko pochodzenia izraelskiego, do jego odmiany można zastosować zasady obowiązujące przy odmianie nazwisk włoskich zakończonych na -i, ze względu na formalne pokrewieństwo. Słownik języka polskiego PWN zaleca zaś w przypadku nazwisk włoskich (tutaj) następującą odmianę:

      Nazwiska włoskie zakończone na -i odmieniają się jak przymiotniki; apostrofu w przypadkach zależnych nie stosujemy, np.
      Craxi, Craxiego, Craxiemu, z Craxim, o Craxim;
      Paganini, Paganiniego, Paganiniemu, z Paganinim, o Paganinim;
      Pavarotti, Pavarottiego, Pavarottiemu, z Pavarottim, o Pavarottim.

      Przy czym wzorzec odmiany nazwiska Paganini będzie tym, który przy Aharonim możemy odwzorować bezpośrednio, ze względu na identyczną końcówkę.

    • Paweł Pomianek

      To trudne pytanie, a nigdzie na stronach PWN nie widzę niczego, co mogłoby być jednoznacznie pomocne. Najbardziej pokrewny temat, jaki znalazłem, to odmiana imienia Gianluca (tutaj). Analogicznie odmieniałbym i nazwisko Vacca, przy czym, zmieniając poprzedzające i c na k, robiłbym to samo także z pierwszym c. Czyli odmiana wyglądałaby tak:
      D: Vakki
      C: Vacce (czyt. Vacce)
      B: Vaccę (tutaj czyt. Vakkę)
      N: z Vaccą (czyt. Vakką)
      Ms: o Vacce (czyt. Vacce)
      W: Vacco!

      W przypadku użycia z imieniem lub pierwszym nazwiskiem zalecam w drugim nazwisku formę nieodmienną:
      Andrei Vacca
      Andrei Madisona Vacca

  6. małgorzata

    Dzień dobry,

    czy wypada nie odmienić holenderskiego imienia Reinoud w zaproszeniu?
    Bardzo proszę o pomoc.

    Dziękuję
    pozdrawiam

    • Paweł Pomianek

      Żeby można było jednoznacznie odpowiedzieć, musi mi Pani podpowiedzieć, jak się to imię czyta, bo język holenderski jest jednak swoisty. Wydaje się jednak, że bez problemu można użyć formy odmiennej Reinouda.

    • Tomasz Marek

      Od biedy można pokusić się o sformułowanie zaproszenia w formie mianownikowej nazwiska osoby zapraszanej. Jest to trudne i niezakorzenione jako zwyczaj, ale możliwe. Np tak:
      ***
      Pan Jan Kowalski będzie mile widzianym gościem na naszym weselu, które odbędzie się[…]
      Anna Nowak i Piotr Wiśniewski
      z rodzicami.
      RSVP
      ***
      Jeśli chodzi o zaproszenia weselne, to zwracam uwagę na powszechny błąd: zapraszamy na wesele, a o ślubie zawiadamiamy.

  7. Ada

    Proszę o pomoc.
    McBurney – z apostrofem czy bez? Google Translate przeczytało mi mniej więcej jako: „MakBarni”, jednak pisownia jest dość bliska słowu „Disney”, co niestety wciąż nie daje mi pewności.

    • Paweł Pomianek

      Odpowiedź na to pytanie nie jest w tej sytuacji jednoznaczna, ale mimo wszystko trzymałbym się pisowni, która sugeruje wersję bez apostrofu: McBurneya.

        • Paweł Pomianek

          Chodziło mi o to, że jednak apostrof jest ściśle związany z wymową – i w gruncie rzeczy właśnie ze względu na różnicę w wymowie i pisowni się go stawia. W takich sytuacjach jak ta, wolę korzystać z gotowego wzorca odmiany. Ale gdyby któryś z językoznawców powiedział: A nie, nie, skoro wymowa jest tutaj inna, to trzeba zastosować inny wzorzec – to bym się nie zdziwił.

  8. Alicja

    Dzień dobry.

    Czy nazwisko Smith (jako małżeństwo, rodzeństwo itd.) odmienia się wedle zasad w języku polskim? Czy jednak nie odmieniać?
    państwo Smithowie (państwo Smith), państwa Smithów, państwie Smithów, z państwem Smithami,
    bliźniaczki Smithówne, bracia Smith (Smithowie – jak bracia Nowakowie?)
    itp.

    Pozdrawiam serdecznie.

      • Tomasz Marek

        Odmiana nazwisk par to stara szkoła (i Miodka). Uzus od tego odchodzi, co właśnie prof. Miodka oburza, ale to uzus zawsze zwycięża. Mnie się ten przymus odmieniania nie podoba z tych samych względów, co drowi Grzeni:
        'Nazwiska użyte w liczbie mnogiej oznaczają najczęściej pary małżeńskie, a w publikacjach poprawnościowych, np. w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN, formy z nie odmienianym nazwiskiem (np. Sławomir i Ewa Robakiewicz, o Sławomirze i Ewie Robakiewicz) uznaje się zwykle za niepoprawne.
        Jest to chyba zbyt surowa ocena, ponieważ nieodmienność nazwisk w takich połączeniach znajduje uzasadnienie funkcjonalne. W wielu wypadkach na bazie formy mianownika liczby mnogiej nie można odtworzyć formy podstawowej nazwiska, np. nie wiadomo, czy państwo Stańkowie noszą nazwisko Staniek, Stańka czy Stańko. Nie jest to jedyny funkcjonalny problem z nazwiskami użytymi w liczbie mnogiej, wystarczająco jednak istotny, by uznać dopuszczalność konstrukcji z nie odmienianym nazwiskiem, zwłaszcza że również w liczbie pojedynczej akceptujemy nieodmienność nazwisk, jeśli występują one po jakichś odmienianych wyrazach (głównie imionach). Ważne jest też to, że w praktyce językowej nieodmienianie nazwisk par małżeńskich jest częste, nawet wtedy, gdy odmienność nie jest problemem, co wskazuje na potrzebę stosowania takich konstrukcji.’
        Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski

  9. Magda

    Dzień dobry.
    Jestem w kropce: jak odmienić nazwisko, które w mianowniku brzmi (i wygląda! – ma to znaczenie) „Lami”? Niby nic trudnego, jeśli przyjąć, że jest to nazwisko włoskie (bez apostrofu). Nosił je jednak Francuz (urodzony w Paryżu rzeźbiarz o imieniu Alphonse), a podobnie brzmiące (a wyglądające inaczej – z „y”) nazwiska francuskie odmienia się z apostrofem (Lully!).
    Dla mnie jest to przypadek kwadratury koła – ratunku!

    • Paweł Pomianek

      Szanowna Pani,
      to bardzo ciekawe i ważne pytanie. Wydaje się jednak, że nie ma z tym aż tak dużego problemu, na jaki Pani wskazuje. Całościowo dylemat rozstrzyga internetowy słownik PWN tutaj.

      Oto najistotniejszy fragment:

      Nazwiska angielskie i francuskie kończące się w wymowie na -y lub -i po spółgłosce (pisane przez -y, -ie) odmieniają się w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. Nazwiska na -y w dopełniaczu, celowniku i bierniku piszemy z apostrofem, gdyż głoska ta w tych przypadkach nie jest wymawiana; nazwiska zakończone na -i, -ie — bez apostrofu, np.

      Niżej dodaje słownik coś, co zapewne zwróci Pani uwagę (biorąc pod uwagę to, co napisała Pani – jak najbardziej słusznie – o nazwiskach włoskich):

      Nazwiska Francuzów i Anglików zakończone na -i są z reguły pochodzenia włoskiego i odmieniają się tak jak podobne nazwiska włoskie.

  10. Gosia

    Witam. W jezyku Czeskim mamy doczynienia z inna koncowka nazwiska meskiego i zenskiego np Josef Kurina i Zuzanna Kurinova . Jakie nazwisko zastosowac np na zaproszeniu : Zuzanna i Josef Kurinova czy Zuzanna i Josef Kurina ?

    • Paweł Pomianek

      Oficjalną formą jest forma męska i od niej tworzymy odmianę w języku polskim. Napisałbym Zuzanna i Josef Kurinovie. Zaprosiłbym Zuzannę i Josefa Kurinów.

    • Tomasz Marek

      „Pan a paní Novákovi”, „…Horákovi” itp. Może zatem „Pan a paní Kurinovi”?
      Proszę wpisać w google tekst „texty na svatební oznámení” i wybrać, co Panu odpowiada. Po czesku. Na pewno poczują się docenieni.

  11. Jan

    interesuje mnie czy nazwy anglojęzyczne odmieniamy przez polskie przypadki np. jak mówimy o programie komputerowym Windows Office , w Windows -„sie” , czy w World- „dzie”, czy też w Excel – „u „

  12. Aleksandra

    Witam! Chciałabym zapytać o odmianę imienia Luke. W wielu opowiadaniach, które czytam jest różnie. Luka czy Luke’a? Z Lukiem czy z Luke’iem? O Luku czy o Luke’u?

    • Majka

      Imię Luke wymawia się [luk], fonetycznie więc kończy się na spółgłoskę. W języku polskim imiona i nazwiska zakończone w wymowie spółgłoską odmienia się jak rzeczownik, np. myśliciel (ten sam wzór odmiany w liczbie pojedynczej i mnogiej). Poprawnie zatem jest: M. Luke, D. Luke’a, C. Luke’owi, B. Luke’a, N. Luke’iem, Msc. Luke’u, W. Luke. Apostrof sygnalizuje tu różnicę ilościową (cztery litery w pisowni, trzy litery w wymowie). Formy bez apostrofu przytoczone przez Panią nie są poprawne, ponieważ adaptują imię Luke do polskich realiów, nie zachowując przy tym oryginalnego (i pełnego) imienia.

      • Paweł Pomianek

        Bardzo serdecznie dziękuję za pomoc w odpowiadaniu, o którą poprosiłem na Facebooku. Konieczna jest tu jednak pewna drobna poprawka. W narzędniku poprawna jest forma Lukiem (nie Luke’iem). Gdy występuje zmiękczenie, pisownię imienia spolszczamy. Cały pozostały wywód doskonały, p. Aleksandrę proszę, by z niego skorzystała.

  13. Adela

    Dobry wieczór.

    Czy nazwisko Brontë odmieniać bez apostrofu (ë się wymawia…)? Opowieści Brontëa?

    Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź
    Adela

    • Paweł Pomianek

      Jedyne znane osoby o nazwisku Brontë to kobiety, pisarki Charlotte, Emily Jane i Anne. Oczywiście w tym wypadku nazwisk w ogóle się nie odmienia.

      (ë się wymawia…)

      Nie jestem pewien, czy miała to być informacja dla mnie, czy pytanie. Jeśli informacja, to jest ona nieprecyzyjna. Wprowadzie to ë się wymawia, ale jako i: [brọnti].
      Odwzajemniam pozdrowienia :-).

  14. Ola

    Dzień dobry, chciałabym zapytać o poprawną odmianę dwóch nazwisk: O’Donohoe oraz Lettau. Z góry dziękuję i pozdrawiam serdecznie.

      • Ola

        Jeśli chodzi o nazwisko O’Donohoe, wymowa najprawdopodobniej jest następująca: „O`Dun-a-hoo”, jednak nie jestem pewna. Lettau = Let-toe lub Let-O. Bardzo przepraszam za zamieszanie, jednak natrafiłam na te nazwiska i wydały mi się one dość interesujące.

  15. A.B

    Witam serdecznie. Bardzo przydatny i interesujący artykuł. Jednocześnie chciałabym zapytać o odmianę imienia Lyle. Z góry dziękuję za odpowiedź.

    • Paweł Pomianek

      Szanowna Pani,

      odmiana tego imienia (męskiego) klasyczna z apostrofem: D. Lyle’a, C. Lyle’owi, B. Lyle’a, N. z Lyle’em, Msc. o Lyle’u.

      Serdecznie pozdrawiam.

  16. Em

    Chciałabym zapytać o odmianę nazwiska Syldatk. Czy i jak odmienić je w zestawieniu z imionami żeńskimi, np. „Zapraszam na ślub Katarzynę Syldatk, a już o mężczyźnie ” Zapraszam na ślub Pawła Sydatka”? Czy podobnie będzie w przypadku liczby mnogiej? Przyznam, że brzmi to nieco dziwnie, dlatego proszę o pomoc.

    • Paweł Pomianek

      Nazwisko brzmi dziwnie już w mianowniku, ale sama odmiana jest łatwa. Nazwiska w formie żeńskiej oczywiście nie odmieniamy. Nazwisko męskie odmieniamy tak, jak zostało napisane: Sydatk, Sydatka, Sydatkowi, z Sydatkiem, o Sydatku. W liczbie mnogiej: Sydatkowie, Sydatków, Sydatkom, z Sydatkami, o Sydatkach.

      • Nikodem

        Nie prawda nazwisko Syldatk nie jest w żadnej formie odmieniane np zapraszam na ślub Łukasza Syldatk a nie Syldatka lub Łukasz Syldatk otrzymał promocje do następnej klasy lub bardzo dziękuje Łukaszowi Syldatk za udział w …. i tak dalej Syldatk się nie odmienia !!!!

  17. Edyta

    Dzień dobry,

    chciałam zapytać jak poprawnie napisać: W Dniu Chrztu Ryan’a czy w Dniu Chrztu Ryana? Dodam, że Ryan jest Kanadyjczykiem.

    Pozdrawiam,
    Edyta

  18. Kasia

    Chciałam się poradzić, jak odmienić imię i nazwisko – Paul Sérusier. Czy byłoby to Paul’a Sérusier’an w dopełniaczu? Bardzo proszę o pomoc, ponieważ potrzebne mi to do pracy licencjackiej, a nie chciałabym napisać z błędami.

  19. Ryszard

    A jak odmienić rosyjskie nazwisko Roman Poważnyj?
    Poważnyjemu? Poważnyjego? itd.
    Czy spolszczyć i potraktowwać jak „Poważny”?

  20. GosiaM

    Mam problem z odmianą trzech nazwisk czeskich:
    Krejčí
    Bořkovec
    Nejedý

    Jak będą one brzmiały w dopełniaczu?

    Z góry dziękuję za pomoc.

    • Paweł Pomianek

      Odpowiedź przygotował dla Pani Tomasz Powyszyński, który dość dobrze zna język czeski. Jako że ma kłopot z publikacją, wklejam go poniżej:

      Pozwolę sobie odpowiedzieć w punktach.
      1. Z nazwiskiem Bořkovec nie ma żadnych problemów. Odmieniamy je podobnie jak Krawiec, a więc dopełniacz będzie brzmiał: Bořkovca.
      2. Nazwisko Nejedý, zgodnie z Wielkim słownikiem poprawnej polszczyzny PWN (s. 1617), należy odmienić tak jak przymiotnik rodzaju męskiego zakończony na -i, np. tani. Dopełniacz tego nazwiska może mieć jednak dwie formy: Nejediego lub Nejedý’ego.
      3. A jeżeli chodzi o nazwisko Krejčí, to mogą być pewne problemy. Dopełniacz tego nazwiska w różnych publikacjach występuje w dwóch formach: albo Krejčiego, albo Krejčego. Ja raczej sugerowałbym zastosować zasadę, na którą powołałem się w punkcie 2. Dopełniacz będzie więc miał formę Krejčiego. Taka forma wydaje mi się bardziej naturalna w języku polskim. Pojawia się np. w tym tekście: http://www.studiapolskie.us.edu.pl/wirtualna_katedra/lit_pol_w_swiecie_t2/20Krasuski.pdf.

  21. Waits

    Jest taki album: Kazik Staszewski – Melodie Kurta Weill’a i coś ponadto. I tu właśnie powstaje pytanie. Czy apostrof przy „Weill’a” jest tam użyty poprawnie? Osobiście napisałbym to bez apostrofa, przez co tytuł na okładce mnie razi.

    • Paweł Pomianek

      Myślę, że apostrof nie jest potrzebny, ale być może to kwestia jakiejś zabawy słownej (o co można by Kazika podejrzewać) albo powodem jest jakaś przedziwna wymowa nazwiska Weill (na pewno nieklasyczna), która sprawia, że apostrof jest konieczny. Przy normalnej wymowie tego nazwiska przecinka postawić nie wolno.

  22. Anna

    Ja z kolei potrzebuję pomocy przy odmianie nazwiska „Hockney”. Zależnie od akcentu – brytyjskiego albo amerykańskiego – nazwisko to wymawia się albo „Hokni”, albo „Hoknej”. Teoretycznie sprawa jest taka sama jak w omówionym przez Pana przypadku Disneya – no właśnie, bez apostrofu. Skoro jednak David Hockney jest Anglikiem, a jego nazwisko wymawia się mimo wszystko cześciej „Hokni”, czy apostrof w dopełniaczu nie powinien się mimo wszystko pojawić? Hockney’a? Mam z tym spory problem, wykładowca polecił mi usunąć wszystkie apostrofy w mojej pracy semestralnej, a jednak skłaniam się ku przekonaniu, że apostrof w dopełniaczu w przypadku tego nazwiska powinien się pojawić. Byłabym bardzo wdzięczna za odpowiedź.

    • Paweł Pomianek

      Apostrofy należy rzeczywiście skasować. Jeśli nawet w mianowniku wypowiemy wspomniane nazwisko jako „Hokni”, to w dopełniaczu nie powiemy przecież „Hoknia”, a taką wymowę zakłada stawiany przez Panią apostrof. Dopełniacz, niezależnie od formy mianownika, przyjmie brzmienie „Hockneya”, dlatego apostrof nie może się pojawić w pisowni.

    • AJ

      Różnica w brytyjskiej i amerykańskiej wymowie nazwiska Hockney jest, ale polega na czym innym. Obawiam się, że wymowa „Hoknej” jest polska, oparta na pisowni, i odpowiednio do tej wymowy tworzy się też formy innych przypadków. Nie każdemu musi się to podobać, ale tak się już przyjęło. A znowu gdyby przyjąć wymowę „Hokni”, dopełniacz musiałby chyba brzmieć [hokńego]*, jakkolwiek to zapisać (co też jest niemałym problemem).

      * Zapis fonetyczny uproszczony i pomieszany, ale chyba widać, o co chodzi.

      • Andrzej

        Dziękuję za odpowiedź. Tak, chodzi o imię wymawiane jako „Bili”, wciąż jednak mam wątpliwości, jaka reguła za tym stoi. W Sieci znalazłem informacje, że odmieniają się imiona męskie zakończone w wymowie na (między innymi) -i, np. Luigi (-giego, -gim), Giovanni (-nniego, -nnim), oraz nazwiska zakończone na –i, -ie, a w odmianie nie używamy apostrofu, np. Christie, Christiego, Christiemu, z Christiem, o Christiem.

        Czy pod te same reguły może podpadać „Billie”? Wtedy odmieniałby się chyba bez apostrofu. Z drugiej strony jest reguła mówiąca, że nazwiska zakończone na -e nieme otrzymują polskie końcówki po apostrofie. Czuję się skołowany 🙂

        • Paweł Pomianek

          Lugi i Giovanni to całkiem inna historia, bo to imiona włoskie. Skąd jednak informacja, że w ten sposób można by odmienić nazwisko Christie? W słowniku PWN takiej nie znajduję. W tym przypadku trzymałbym się raczej tej zasady: http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629619. Jestem jednak gotowy zmienić swoją opinię w tej sprawie, jeśli przedstawi Pan jakieś wypowiedzi osób kompetentnych. Swoją drogą odmiana Christiego i Billiego lub może Billego byłaby dużo bardziej estetyczna od podanej w mojej wcześniejszej wypowiedzi. (Osobiście nie lubię tego dublowanego 'e’ po apostrofie).

            • Paweł Pomianek

              Tak, przyznam, że ten kierunek myślenia bardzo mi się podoba. Z tej zasady skorzystałbym także przy odmianie Billie. Przy czym traktowałbym ją raczej jako wyjątek w ramach naszego języka niż jako odmianę typową. Aczkolwiek wyjątek, który z czasem powinien stać się regułą. Trochę kiepskie wydaje mi się wyjaśnienie apostrofu przy wyrazach zakończonych na -y, ale to już inna kwestia. W każdym razie z radością przystaję na odmianę Billie bez apostrofu.

        • Paweł Pomianek

          Panie Andrzeju, jest jeszcze jedna rzecz, o której zapomniałem, nie rozpisując na końcu całej odmiany. Imię Billie w przypadkach zależnych straci w odmianie zmiękczające -i, podobnie jak niektóre nazwiska włoskie.

          Odmiana będzie więc wyglądała tak: Billie, Billego, Billemu etc.

  23. Aurusandi

    Co do nazwisk Kennedy i Disney – pisownią w odmianie rządzi tu jeszcze jedna zasada, która może być pomocna, mianowicie w nazwisku prezydenta przed „-y” znajduje się spółgłoska (stąd wymowa „-y” jako „-i”, ok której piszecie :)). Analogicznie jest z anielskimi i amerykańskimi imionami (np. Johnny – D: Johnny’ego; C: Johnny’ego). W nazwisku Disneya natomiast przed „-y” jest samogłoska (analogiczne formy: Casey – D: Caseya; C: Caseyowi).

  24. Marcin

    Podajesz tam przykład Locke’a, a jak taki Locke zabrzmi w narzędniku? Fonetycznie mamy „Lokiem”, tylko jak to poprawnie zapisać?

  25. Gosia

    a co z nazwiskiem Matthews, gdzie „s” NIE jest nieme? Zgodnie ze słownikiem odmienia się ono jak rzeczowniki męskie deklinacji twardotematowej, ale już się gubię, czy apostrof jest tu potrzebny?

    • Marta

      Co do nazwiska Disney, to jego akurat nie czyta się Disnej, a Dizni, nie mniej jednak jest przyjęta spolszczona wersja czytana Disnej, Disneja, Disnejowi, Disnejem. Dziwnie by to brzmiało gdyby nagle ktoś powiedział Diznija, Diznijowi, Diznijem. Wszystkie formy są oczywiście spolszczeniami jak czytać, nie zapisać.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

październik 2010
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania