Mgnienie oka i okamgnienie

Dwa podobne wyrazy o dokładnie takim samy znaczeniu, a jednak pisownia inna. Dziś nie tylko stwierdzamy fakt, ale podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie: dlaczego tak jest?

Rzecz jasna konstrukcję – nazwijmy to – naturalną posiada zapis pierwszy, czyli mgnienie oka (bo są to dwa osobne wyrazy).

Z kolei ten drugi wyraz jest zrostem – historycznym złączeniem dwóch wyrazów, które zleksykalizowały się w bardzo konkretnej postaci fleksyjnej. Słowo to zostało utworzone początkowo przez połączenie dopełniacza od rzeczownika oko z rzeczownikiem mgnienie, który oznaczał tyle co mrugnięcie, chwila. Łączna pisownia tego wyrazu upowszechniła się już w XVII wieku.

Zrosty dokonują się najczęściej z powodu dużej częstotliwości używania zbitki wyrazowej.

Tak więc warto pamiętać o tym rozróżnieniu w pisowni i nie popełniać błędów, którymi byłyby zapisy: mgnienieoka lub oka mgnienie.

Dodam tylko, że inne podobnego typu zrosty to np. lekceważyć, zamążpójście, wniebowzięcie, zmartwychwstanie czy dobranoc.

Paweł Pomianek

Źródło:
Piszemy poprawnie. Poradnik językowy PWN, oprac. A. Kubiak-Sokół, Warszawa 2008, s. 39-40.


4 odpowiedzi do „Mgnienie oka i okamgnienie”

  1. Freja

    „Z resztą” (z pozostałymi) znaczy co innego niż „zresztą” (a w ogóle to).

    „W mgnieniu” oka znaczy dokładnie to samo co „w okamgnieniu”.
    Fraza „w oka mgnieniu” jest poprawną gramatycznie i logicznie wypowiedzią o znaczeniu tożsamym z pozostałymi dwiema. Twierdzenie, że nie wolno tak tego zapisać, bo istnieje już w zrost „w okamgnieniu” jest zwyczajnie sprzeczne z logiką, nawet jeżeli tak stanowi oficjalna norma wydana przez ortograficznych kodyfikatorów.

  2. Paweł Pomianek

    Mamy tutaj – jak napisałem wyżej – do czynienia ze zrostem. Dwa wyrazy zrosły się w jeden i w tej konstrukcji nie wolno ich rozdzielać. Tak jak np. piszemy zresztą (kilka innych przykładów wymieniłem na końcu wpisu), a nie z resztą, choć ten błąd jest nader często spotykany.

    Dla potwierdzenia przytaczam to, co na ten temat napisał w Małym słowniku wyrazów kłopotliwych prof. Mirosław Bańko:

    okamgnienie. Piszemy dziś na okamgnienie, przez okamgnienie, w okamgnieniu – nie ! w oka mgnieniu, choć w mgnieniu oka. (…)

  3. tur

    Zgadzam się, że sformułowanie „mgnienieoka” jest niepoprawne. Dlaczego jednak uważasz, że zapis „oka mgnienie” jest błędny? Przecież to dokładnie ten sam zwrot, co „mgnienie oka”. Jedyna różnica polega na zmienionym szyku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Najnowsze komentarze

  1. Myślę, że tak. Oczywiście wówczas nie jest to poprawne. Rozumiem, że może to być też rodzaj jakiejś zabawy słownej. A…

  2. Pytałem bo miałem wątpliwości, gdyż w tłumaczeniach z literatury francuskiej (nie pamiętam autora), były dialogi z użyciem zwrotu jak w…

  3. Pierwsze jest w ogóle niepoprawne, w takim kontekście nie można użyć zaimka. Drugie jest jak najbardziej w porządku, bardzo grzeczne.…

  4. 1. Proszę pani, czy mogę ją prosić........ 2. Proszę pani, czy mogę panią prosić..... Które zdanie w bezpośredniej rozmowie jest…

  5. Nie mam przekonania do skróconych zapisów: 1977–78, wolę pełne: 1977–1978 (choć najistotniejsza w tym względzie jest konsekwencja na kartach całego…

  6. Dziękuję za odpowiedź. W tym samym tekście, w jednym akapicie jest kilka zapisów okresów pracy, przykładowo (1977–78). Czy jeżeli w…

  7. Myślę, że jeśli pojawiają się przerwy między zapisem miesiąca i roku (a faktycznie muszą się pojawić), to tym bardziej powinniśmy…

  8. Dzień dobry, czy zapis okresu czasu w przedstawionej formie (IX 1923–VIII 1930) jest poprawny? W którym miejscu powinny być przerwy…

  9. Bardzo dziękuję, teraz wszystko jasne! :) Pozdrawiam serdecznie

  10. Dzień dobry. Niestety pierwsza ze wskazanych konstrukcji jest wadliwa. W przypadku spójników skorelowanych, jak mówi prof. Mirosław Bańko w Małym…

  11. Jeśli siglum jest pod spodem i ma charakter podpisu, to może być w ten sposób. Generalnie tego pierwszego zapisu użyjemy…

  12. Dziękuję a czy moze być takze taki zapis i czy jest prawidłowy „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie…

Archiwa

maj 2011
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  

Nasze nagrania