Rok: 2011

---

• 8 kwietnia 2011

  Jak NIE należy pisać informacji prasowej

  Prezentujemy krótką notkę, która ukazała się jako… informacja prasowa. Piszę o tym z zażenowaniem, bo… chyba uczniowie szkół średnich (jeśli nie młodsi) są w stanie pisać bardziej poprawnie. Warto jednak przejrzeć ten tekst oraz komentarz zamieszczony poniżej nie tylko dlatego, że można się przy tym dobrze bawić, ale także dlatego, że Piotr Durak wskazuje bardzo szczegółowo błędy zawarte w tekście. […]

• 5 kwietnia 2011

  Przecinek przed czy

  U osób, które starają się świadomie używać języka, często spotykam się z poglądem, że przed czy nie stawia się przecinka. Chcę dziś zdementować te pogłoski. Istnieje tylko jeden przypadek, gdy przed czy przecinka nie stawiamy. Podajmy kilka przykładów zdań z użyciem czy: 1. Tamte zasłony były w kolorze brązowym czy pomarańczowym – trudno mi dokładnie określić. 2. Czy czerwone, czy […]

• 31 marca 2011

  Żuraw oraz żóraw i inne dylematy z historii języka

  Kilka dni temu na naszej stronie zostało zadane następujące pytanie: Witam serdecznie! Mam dylemat językowy, którego rozwiązania próżno szukać w dzisiejszych słownikach. W końcówce lat sześćdziesiątych byłam uczennicą szkoły podstawowej i pamiętam, że uczono mnie wówczas o dwóch żurawiach. Ptaki- to żurawie, natomiast skrzypiący przy studni- to żóraw. Wydaje mi się też, iż wtedy był jeden łabądź a dopiero śpiew […]

• 28 marca 2011

  Uczniowie za mało czytają i za mało piszą tekstów własnych. Wywiad

  Z Anną Sitko-Ciupak, nauczycielką języka polskiego w Zespole Szkół nr 2 w Rzeszowie na temat językowej świadomości uczniów rozmawia Małgorzata Kubicz. Małgorzata Kubicz: Jaką uczniowie posiadają świadomość językową, czy przykładają się do tego, jak mówią w różnych sytuacjach językowych, w zależności od tego, z kim rozmawiają? Anna Sitko-Ciupak: Poprawność językowa wypowiedzi uczniowskich zależy przede wszystkim od tego, czy wypowiadają się […]

• 25 marca 2011

  Zapomniałem oddać ci kolczyków/kolczyki

  Niedawno jedna z bliskich osób dała mi do rozstrzygnięcia szalenie interesujący dylemat językowy. Czy poprawne jest zdanie: Zapomniałem oddać ci kolczyków czy raczej Zapomniałem oddać ci kolczyki? Być może komuś wyda się, że jest to rzecz bardzo łatwa do rozstrzygnięcia i już intuicyjnie potrafi wskazać, która forma jest poprawna, ale mimo wszystko uważam to za problem bardzo interesujący, bo dotyczący […]

• 23 marca 2011

  Nie niedbały, nie-niedbały czy nieniedbały?

  Otrzymaliśmy dzisiaj następujący list z zapytaniem: Szanowni Państwo, miałam dziś przyjemność odwiedzić Państwa witrynę internetową. Poszukuję odpowiedzi na pytanie: jak zapisać partykułę „nie” z przymiotnikiem, który już jest zaprzeczony? Podaję cytat, którego dotyczy pytanie: „Dzielny mężczyzna mówi szczerze i otwarcie, zachowanie się jego jest niewymuszone, ale też i nie/niedbałe”. (zapisałam z ukośnikiem, bo nie wiem, jak powinno być to zapisane; […]

• 21 marca 2011

  Związek rządu. Związek przynależności

  O związkach zgody możesz przeczytać tutaj. Poniżej zamieszczamy informacje na temat związków rządu i związków przynależności. Związki rządu Są to takie konstrukcje, w których wyraz określany narzuca formę gramatyczną przypadka lub bezokolicznika wyrazowi określającemu, np. słucham muzyki, rządzę drużyną, sprzeciwiam się niesprawiedliwości.

• 17 marca 2011

  Co sądzicie o formie „do niepokonania”?

  Wywiad i obserwacja napotykały często na trudności do niepokonania. Jeden z naszych Czytelników zapytał, co sądzimy na temat zwrotu do niepokonania. Zdanie, które zacytowałem, pochodzi z książki z 1923 roku (którą podsunął nam Pytający). Forma więc wydaje się być archaiczna.

• 14 marca 2011

  Pierwszego lutego czy pierwszy lutego?

  Otrzymałem dzisiaj następujący list z zapytaniem: Witam Pana: Mam pytanie odnośnie dat. Czy poprawna data to: pierwszego lutego czy pierwszy lutego? czy zależy to od kontekstu np. Dziś jest + mianownik: pierwszy + dopełniacz: lutego urodziłam się + dopełniacz: pierwszego lutego Nie wiem, która forma jest prawidłowa. dziękuje z góry [dane osobowe do wiadomości redakcji]

• 11 marca 2011

  Związki zgody

  Są to takie związki wyrazowe, w których składniki podrzędne (określające) muszą się upodobnić do nadrzędnych (określanych) pod względem wszystkich cech gramatycznych. To, ile jest tych cech i jakie to są cechy, zależy od tego, do jakich części mowy należą poszczególne składniki związku oraz od konkretnych właściwości gramatycznych każdego z nich.

• 9 marca 2011

  Wielki Post czy wielki post?

  To tylko pozornie oczywiste pytanie, choć my – katolicy przyzwyczailiśmy się do zapisu Wielki Post tak bardzo, że inny wydaje nam się niedopuszczalny. Przy okazji odpowiemy sobie również na pytanie dotyczące stricte dnia dzisiejszego: Środa Popielcowa czy środa popielcowa? Na początek krótko napiszę, kto takie kwestie rozstrzyga. Otóż istnieje specjalna Komisja Języka Religijnego Rady Języka Polskiego. I właśnie ta komisja, […]

• 6 marca 2011

  „Tą samą” czy „tę samą”?

  O ile najczęściej nie mamy problemu z zapisem takich form jak tę książkę, o tyle gdy między formą biernika od wyrazu ten, ta stoi wyraz kończący się na -ą, zaczynają się dylematy. Spotykam się czasem z poglądem, że wybór formy tę lub tą zależy od wyrazu stojącego po niej, czyli jedyną poprawną formą byłoby tą samą. Ale nie jest to […]

• 4 marca 2011

  Dopełnienie

  Część zdania, która stanowi uzupełnienie treści czasownika, przymiotnika i czasami przysłówka. Występuje w rzeczowniku lub zaimku w przypadku zależnym, a także w czasowniku w bezokoliczniku. O tym, w jakiej postaci gramatycznej występuje, decyduje wyraz nadrzędny, czyli określany, rządzący.

• 2 marca 2011

  Orzeczenie proste

  Orzeczeniem prostym jest forma osobowa czasownika, połączona bezpośrednio z podmiotem, np. Malarz maluje; Statek wpłynął do portu; Słońce świeci. Orzeczenie przejmuje tu od podmiotu cechy gramatyczne (liczbę i osobę). W czasie przeszłym i w trybie warunkowym orzeczenie ma końcówkę rodzajową, która również jest uzgodniona z podmiotem, np. Samochód przyspieszył; Sportowcy odpoczywają; Oni pomogli głodującym; Koleżanka dostała nagrodę.

• 27 lutego 2011

  M. Kubicz: Jak to powiedzieć? Kilka porad dla występujących przed komisją maturalną

  Gdy maturzysta przygotuje już samodzielnie swoje wystąpienie, a nauczyciel je zaakceptuje, pozostaje tylko dobrze przygotować się do publicznego wystąpienia przed komisją. Dla wielu uczniów właśnie ten moment jest najtrudniejszym etapem przygotowywania się do matury ustnej z języka polskiego. Jak podają najnowsze badania, podczas przemowy ocenie podlega przede wszystkim mowa ciała. Stanowi ona 55% ogólnej oceny wystąpienia. Na drugim miejscu pojawia […]

• 25 lutego 2011

  Orzeczenie złożone

  Orzeczenie to najważniejsza część zdania. Za pomocą orzeczenia informuje się (orzeka) o czynności, stanie lub cesze, np. Koleżanka śpiewa, Mama zasnęła, Dyrektor szkoły jest bardzo nieuprzejmy. Ze względu na strukturę wyróżniamy dwa rodzaj orzeczeń: orzeczenie proste (czasownikowe) i orzeczenie złożone (analityczne). Orzeczenie złożone Jest wyrażone najczęściej za pomocą rzeczowników i przymiotników (czasami: zaimków, imiesłowów, liczebników czy czasowników w bezokoliczniku), które […]

• 21 lutego 2011

  Z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego. Dlaczego cenię język polski?

  Kto ceni albo lubi język polski – nasz język ojczysty – niech podniesie rękę! Ja oczywiście cenię go bardzo, tym bardziej, że zajmując się nim na co dzień, mogę obserwować jego bogactwo, ale i jego… hm… powiedzmy: czar. Co cenię w języku polskim? To, że jest taki mój – od zawsze. To, że odkąd pamiętam, rodzice mówili do mnie, używając […]

• 20 lutego 2011

  M. Kubicz: Polecam poradnik „Walczymy z bykami”!

  Kilka tygodni temu Paweł Pomianek polecał poradnik językowy PWN Piszemy poprawnie i cykl książek Kultura języka polskiego. Ja z kolei chcę gorąco polecić poradnik językowy (także PWN) Walczymy z bykami autorstwa Ewy Kołodziejek. Jak pisze we wstępie autorka, powstał on z listów i odpowiedzi na te listy, które nadchodziły do poradni językowej działającej w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego, […]

• 18 lutego 2011

  Przydawka

  Uzupełniamy naszą bazę informacji. Tym razem zapraszamy do śledzenia cyklu wpisów na temat wybranych części zdania. Poniżej artykuł o przydawce. Wkrótce także teksty szczegółowo opisujące orzeczenie oraz dopełnienie. Napiszemy także o poszczególnych związkach wyrazowych (związku rządu oraz związkach zgody i przynależności). Autorem cyklu wpisów jest Tomasz Powyszyński vel Emil Ruciński. Przydawka to część zdania, która określa rzeczownik, ewentualnie inną deklinowaną […]

• 13 lutego 2011

  Małgorzata Kubicz: „Byłem z tatem na spacerku” – czyli język dziecka nie całkiem niepoprawny

  „Rafałku, gdzie byłeś?” – spytałam któregoś zimowego styczniowego dnia mojego niespełna dwuipółletniego synka. „Byłem z tatem na spacerku” – odpowiedział mi zziębnięty, ale rozradowany Rafałek. I niemal natychmiast, jak przystało na polonistkę, pojawił się we mnie odruch, by poprawić ten – wydawało mi się – językowy błąd od razu, by dziecko od początku uczyło się prawidłowej wymowy. No właśnie, czy […]

---