Teksty publicystyczne


  • Co ma wspólnego sklep z piwnicą

    Ucząc się języka czeskiego, czasem natrafia się na słowa, które w języku polskim też funkcjonują, ale znaczą zupełnie co innego. Tak jest np. z czeskim wyrazem sklep – u naszych południowych sąsiadów oznacza on piwnicę. Dziwne? Gdy prześledzi się historię wyrazu sklep w języku polskim, który przecież wywodzi się z tego samego źródła co czeski, nie wyda się to dziwne. […]

  • Świeżość dziecięcego języka. Recenzja

    Lektura książki I kto to papla? gwarantuje masę dobrej zabawy przy podziwianiu kreatywności, pomysłowości i świeżości dziecięcego języka. Niedawno narzeczona mojego brata (już niedługo pedagog) podsunęła mi książkę, której tematyka znajduje się na pograniczu zainteresowań pedagoga i językoznawcy. A że – jak wiedzą również stali Czytelnicy Językowych Dylematów – bardzo lubię zajmować się językiem dziecka, zareagowałem na nią entuzjastycznie. Po […]

  • Skąd się wzięło wyrażenie hokus-pokus?

    Na początek, za Słownikiem języka polskiego M. Szymczaka, przytoczę dwa znaczenia wyrażenia hokus-pokus: „1. forma rzekomego zaklęcia używana przez magików, iluzjonistów, kuglarzy; 2. sztuczki magiczne, kuglarskie”. Słownik ten dodaje, że pochodzenie tego wyrażenie jest „może z łc.” (czyli z łaciny). Jedną z teorii pochodzenia tego zwrotu podaje Michael P. Foley w swojej znakomitej książce pt. Dlaczego jemy ryby w piątek? […]

  • Widzimisię

    To bardzo ciekawy i nietypowy dla naszego języka wyraz. Powodów jest kilka. Jeden to ten, że pisze się go jako jedno słowo i tak samo akcentuje (widzimisię). Wyraz ten powstał ze zrośnięcia czasownika widzi i zaimków mi oraz się. Razem utworzyły one rzeczownik. Widzimisię jest niezwykłe również z tego powodu, że jest nieodmienne. W naszym języku mamy wiele nieodmiennych wyrazów, […]

  • Dlaczego powinniśmy pisać zgodnie z obowiązującą ortografią

    Autor: Tomasz Powyszyński Pamiętacie, jak w szkole podstawowej, w chwili gdy zaczął do nas docierać ogrom zasad ortograficznych, przez głowę przeszła myśl, że po co w ogóle ta cała ortografia? Po co są jakieś dziwne zasady, skoro chór, hór, chur czy hur brzmią tak samo (przynajmniej teraz, bo dawno temu każdy z tych wyrazów wymawiany byłby w nieco inny sposób […]

  • Kult mowy ojczystej, cz. II

    Publikujemy drugą część artykułu Tomasza Powyszyńskiego nt. o. Jacka Woronieckiego i jego poglądów dotyczących uprzywilejowanej pozycji języka polskiego w nauczaniu dzieci i młodzieży. Pierwsza część tutaj. Autor: Tomasz Powyszyński Kolejnym elementem kształtowanym przez naukę języka ojczystego jest wyobraźnia. Celem będzie tu jej okiełznanie – panowanie nad nią. Zdarza się, że wyobraźnia ucznia pracuje powoli, wtedy nauczyciel, zdaniem o. Woronieckiego, powinien […]

  • Powyszyński: Kult mowy ojczystej, cz. I

    Dziś Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Z tej okazji publikujemy pierwszą część artykułu Tomasza Powyszyńskiego pt. „Kult mowy ojczystej”, który przedrukowujemy – za zgodą współpracującego z nami na stałe autora – z miesięcznika „Goniec Wolności”. Jutro opublikujemy drugą część tekstu. Autor: Tomasz Powyszyński Z tego, że język ojczysty, w naszym przypadku polski, jest ważny, zdajemy sobie sprawę chyba wszyscy. Nikt nie […]

  • Dlaczego korekta jest zawsze potrzebna?

    Poniższy demotywator (oprócz kilku innych rzeczy) pokazuje, jak ważne jest, by przed opublikowaniem jakiegoś tekstu – niezależnie co to jest za tekst i w jakim celu się go podaje do publicznej wiadomości – ktoś drugi rzucił na niego okiem. Większość poniższych błędów można by spokojnie wyłapać, gdyby ktoś ze współpracowników tylko popatrzył, co ktoś inny wywiesza. W każdym razie błędy […]

  • Zdrobnienia i spieszczenia imion

    Ze zdrobnieniami i spieszczeniami imion mamy do czynienia w języku potocznym. Są one nacechowane stylistycznie i emocjonalnie. I choć w procesie zdrabniania istnieje duży zakres wolności, to można wyróżnić pewne modele słowotwórcze, które służą tworzeniu form pochodnych od oficjalnych imion. Podaję je za znakomitą pozycją Polszczyzna na co dzień pod red. Mirosława Bańki: skrócenie imienia, np. Irena – Rena, Karolinka […]

  • „Wszystko mi opadło czytając to”

    Na przezabawne zdanie trafiłem ostatnio na jednym z moich ulubionych blogów. I przyznam, że mi wszystko opadło dwa razy – raz, gdy przeczytałem to zdanie, a drugi raz, gdy przeczytałem, dlaczego wszystko opadło autorowi. Rzecz jasna, tylko pierwsza rzecz dotyczy tematyki tego blogu, więc na niej się zatrzymam. Jest to doskonały, wręcz firmowy przykład błędnego użycia imiesłowu zakończonego na -ąc. […]

  • „Piszemy poprawnie”. Recenzja-podsumowanie

    Na tę książkę w tym roku powoływałem się tyle razy, że właściwie można by zakwestionować, czy dodatkowa recenzja jest jeszcze potrzebna. Myślę jednak, że kilka słów podsumowania trzeba napisać. Choćby po to, by odpowiedzieć na pytanie: czy warto czytać tego typu publikacje? Zresztą tę recenzję obiecałem jeszcze w styczniu – krótko po nabyciu publikacji – a z obietnic lubię się […]

  • Ech! te deklinacje. O nauce polskiej mowy

    Uczenie dziecka poprawnego języka doskonale pokazuje, jak trudna jest polszczyzna. Rozmowa, którą odbyłem ostatnio z moją dwuipółletnią córką, dobrze to unaocznia. Jednym z podopiecznych mojej Żony na warsztatach terapii zajęciowej jest niejaki pan Dulęba, o którego (obok innych osób) Julia ma codziennie zwyczaj wypytywać. Pan Dulęba stał się również jednym z bohaterów Julkowych zabaw. Ostatnio, mówiąc o nim, użyła formy […]

  • Problemik zdrobnionek

    Korzystając z języczka, warto na tę kwestyjkę zwrócić baczną uważkę. Sam nie zamierzam wiele się rozpisywać, ale raczej zaproponować kilka przykładzików używanka zdrobnionek. A żeby problemik uwypuklić, to co pochodzi ode mnie, też jest troszeczkę zdrobnione. Na dobruśki począteczek kapitalny demotywatorek. Rozumiem, że autentyczek. O ile wiem, programy kulinarne brylują we wszelkiego rodzaju zdrobnionkach:

  • Przecinki i imiesłów zakończony na -ąc

    Tę sprawę omawiałem już dość dokładnie, jest jednak bardzo interesująca (i często można znaleźć w różnego rodzaju tekstach błędy z nią związane). Poza tym natknąłem się niedawno na ciekawy fragment w książce Piszemy poprawnie. Wydana przez PWN publikacja Piszemy poprawnie to ta na zdjęciu (zresztą pisałem już o niej nieraz). Natomiast osoba trzymająca książkę to – jak każdy się pewnie […]

  • Moda w języku

    W dzisiejszych czasach każdy chce być modny. Nie chodzi tu już wyłącznie o strój. Modny jest ten, który czymś się wyróżnia: sposobem bycia, charakterem, ale także i językiem. Istnieje również takie zjawisko jak moda w języku. Jest ono zauważalne zwłaszcza w programach rozrywkowych typu: Taniec z gwiazdami, Must by the music, Top model, X-factor. Zacne jury, rzadko kiedy specjalizujące się […]

  • Norma wzorcowa, norma użytkowa i uzus, czyli różne odcienie poprawności językowej

    Autorem dzisiejszego tekstu jest Łukasz Mackiewicz, redaktor, korektor i copywriter, właściciel portalu eKorekta24.pl, absolwent filologii polskiej na UG. Na blogu firmowym eKorekty24 Łukasz pisze nie tylko o poprawności językowej, lecz także odsłania kulisy pracy redaktorskiej i korektorskiej. Napotykając problem językowy, pytamy często, czy dana forma jest poprawna, czy błędna; czy wolno tak mówić, czy może jest to niepoprawne. Oczekujemy jednoznacznego […]

  • Efektowny czy efektywny?

    Zobacz, jaka ta sukienka jest efektywna. Gra naszych piłkarzy była tak efektowna, że wygrali bardzo wysoko. To tylko przykładowe zdania, jakie często słyszę na ulicy. Ale tego typu błędy są także zauważalne w redagowanych książkach. Budzą one uzasadniony śmiech i wynikają po prostu z nieznajomości znaczenia wyrazów efektowny i efektywny. Można by uznać, że to nie tyle nieznajomość, ile mylenie […]

  • Idziemy DO domu, czyli Juleczka uczy się „psiimków”

    Jako że w swojej pracy na co dzień zajmuję się językiem polskim, z przyjemnością śledzę rozwój językowy mojej dwuletniej Córki. Ostatnio uczyliśmy się przyimków. Juleczka znakomicie radzi sobie z nauką mowy. Pisałem już nieraz, że jestem pod wrażeniem przede wszystkim poprawnego odmieniania wyrazów. W sposób porażająco szybki poszerza się też jej słownictwo (trzeba się czasem pilnować, co się przy niej […]

  • Krzyż w kulturze narodowej i religijnej

    Jesteśmy w czasie, w którym większość Polaków więcej rozmyśla o istocie swojej religijności, a przede wszystkim odwołuje się do znaczenia i symboliki krzyża. Dlatego poniżej zamieszczam krótki tekst z pogranicza językoznawstwa i zakorzenionej w kulturze religijności. Jest to fragment artykułu Witaj, Krzyżu – Ave Crux*, którego autorem jest prof. Kazimierz Ożóg**. Już w X w. na samym początku polskiego chrześcijaństwa […]

  • Jak NIE należy pisać informacji prasowej

    Prezentujemy krótką notkę, która ukazała się jako… informacja prasowa. Piszę o tym z zażenowaniem, bo… chyba uczniowie szkół średnich (jeśli nie młodsi) są w stanie pisać bardziej poprawnie. Warto jednak przejrzeć ten tekst oraz komentarz zamieszczony poniżej nie tylko dlatego, że można się przy tym dobrze bawić, ale także dlatego, że Piotr Durak wskazuje bardzo szczegółowo błędy zawarte w tekście. […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. A ja przychodzę z pytaniem raczej "od czapy". Domownik dostał w ramach pracy domowej z religii zadanie napisania opowiadania o…

  2. Znalazłem stary wpis na ten temat (a ściślej mówiąc, ChatGPT mi go odkopał). Na Pani pytanie musiałbym odpowiedzieć to samo,…

  3. Nie ma w polszczyźnie czegoś takiego jak dwie kropki w układzie poziomym; jest tylko dwukropek w układzie pionowym, ale w…

  4. Dzień dobry, tym razem mam kłopot z zapisem niepełnej daty, a konkretnie przybliżonego roku w nagłówku listu. Czy powinno być…

  5. Zarówno Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, jak i – jak rozumiem – Wielki słownik poprawnej polszczyzny (źródło) – naprawdę używają…

  6. Bardzo ciekaww opracowanie dotyczące Orzeczenia złozonego. W punkcie 2.b jest taki wpis: Jezeli łącznikiem jest bezokolicznik w funkcji podmiotu." Nie…

  7. „Trasa liczyła 17,3 (dziesiąte) tysiąca kilometrów”. Wydaje mi się, że kilka lat temu o tym pisaliśmy w ramach jakiegoś większego…

  8. Liczebniki Mam problem z odmianą jednostek miar przy liczebnikach ułamkowych... Czy "Trasa liczyła 17,3 tys. km." powinno się zapisać "tysiące…

  9. Panie Pawle, Jak widać zainteresowania nie straciłem:) Nawet zaglądałem tutaj całkiem niedawno, ale na pewno nie 18 lipca przed drugą…

Archiwa

październik 2025
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  

Nasze nagrania