-
Przyczynek do „Witam!” inicjującego e-mail
Tomasz Marek ● Poniższą analizę przeprowadziłem w ramach mojej prywatnej batalii o zalegalizowanie wreszcie i tak rozpowszechnionego w e‑mailach zwrotu inicjacyjnego „Witam!”. Proszę ją traktować jako głos w dyskusji. Ludziom światłym, znającym historię języka i procesy w nim zachodzące, nie trzeba przypominać o roli literatury w jego kształtowaniu. Źródła pisane są świadectwem, jak się mówi (mówiło) w danym czasie, ale […]
-
Czytamy Mickiewicza
Autor: Tomasz Marek ● Czy Mickiewicz jest nudny? Na pewno szkoła robi wszystko, by tak został przez uczniów zapamiętany. Może te kilka ciekawostek związanych z jego twórczością przełamie sztampę? Może zaskoczy nawet nauczyciela? Może lekcja minie szybciej… i ciekawiej? 1. Pan Tadeusz. Zaczniemy od Księgi I. Żelazny szkolny temat: „Charakterystyka Telimeny”: Kibić miała wysmukłą, kształtną, pierś powabną, Suknię materyjalną, różową, jedwabną, […]
-
Co to znaczy, że Jezus wyszedł, „sam dźwigając krzyż”?
Rzadko na Językowych Dylematach nawiązuję do kwestii związanych z religią czy teologią (pomimo tego, że z wykształcenia jestem nie tylko polonistą, ale także teologiem). Czas Wielkiego Tygodnia wydaje się jednak wyjątkowo odpowiednim momentem do tego, by nieobszerną analizę na pograniczu językoznawstwa i teologii zaproponować. „A On sam dźwigając krzyż wyszedł na miejsce zwane Miejscem Czaszki, które po hebrajsku nazywa się […]
-
Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (52)
W tym miesiącu ciekawostki – publikowane wyjątkowo nieco wcześniej – koncentrują się wokół kwestii ortograficznych. Przygotował je Tomasz Marek. 1. Czy wiesz, że… ponoć najstarszy udokumentowany błąd ortograficzny to zapis nazwy miejscowości *Ożechowo w poznańskich rotach sądowych? Błąd świadczy o zaniku wymowy dwugłoskowej [rż] na rzecz dzisiejszego zrównania się w wymowie ż i rz. Są i inne. W mało znanym […]
-
Błędy wskazywane w dawniejszych i współczesnych opracowaniach poprawnościowych
Izabela Wieczorek • Na jakie typy błędów zwracają uwagę poszczególni autorzy? Gwara, regionalizmy i dialektyzmy Współcześnie zauważam tendencję do chęci całkowitego wyzbywania się w wymowie wyrazów wskazujących na posługiwanie się dialektem czy regionalizmami. Jak jednak zapewnia Paulina Mikuła w swoim opracowaniu poprawnościowym pt. „Mówiąc inaczej”, gwara nie jest czymś, czego należałoby się wstydzić. A przecież niektórzy z nas dialektem czy […]
-
Cienka lina, cienka linia, czerwona linia, a może cienka czerwona linia?
Wyżej wymienione związki wyrazowe są często mylone. Szczególnie pechowy pod tym względem jest ostatni z nich; cienka czerwona linia w polszczyźnie jest stosowana błędnie. Mam nadzieję, że ten tekst wyjaśni frazeologię linii/liny i zapoczątkuje sanację istniejącego stanu rzeczy. Cienka linia to ‘niuans różnicujący pewne rzeczy lub zachowania de facto odmienne lub wręcz przeciwstawne’. „Między byciem uroczym a byciem pretensjonalnym istnieje […]
-
Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (51) – olimpijskie
Luty upłynął – przynajmniej kibicom – pod znakiem zimowych igrzysk olimpijskich w Pjongczangu. Z tego względu lutowe ciekawostki, podobnie jak ciekawostki 36, będą w ten lub inny sposób związane z tematyką olimpijską. Tekst przygotował gospodarz strony. 1. Czy wiesz, że… słownik języka polskiego PWN dopuszcza dwojaką wymowę nazwy curling? Bardziej spolszczony [karling] oraz zbliżony do oryginału [kerling]. Jeśli chodzi o […]
-
Guzik «najlepszej bawełnianej koszuli» vs. «najlepszej, bawełnianej koszuli». Jak przecinek zmienia znaczenie
Kilka tygodni temu w redagowanej książce natrafiłem na kolejny doskonały przykład ilustrujący, jak niekiedy postawienie lub skasowanie przecinka zmienia wymowę zdania – dostajemy automatycznie inną wiadomość. Ponadto jest to jeden z przykładów zdań, gdy przed rzeczownikiem występują dwa przymiotniki – ostatnio w komentarzach na Językowych Dylematach kilka razy debatowaliśmy nad tą kontrowersyjną kwestią: kiedy przecinek postawić, a kiedy nie (przeczytaj […]
-
Umyślne zastosowanie błędu językowego w tekstach literackich
Izabela Wieczorek • Tak jak zostało to polecone uczestnikom olimpiady dot. tematu „Polowanie na byki”, spróbuję omówić przykłady prozy polskiej lub polskich tłumaczeń autorów zagranicznych, gdzie, jak mniemam, specjalnie użyto niepoprawnych form językowych. W kryminale Zygmunta Miłoszewskiego „Ziarno prawdy” czytelnik znajduje wypowiedź: „Poszłem na policję, żeby może się dowiedzieli, bo on bywał i w Tarnobrzegu, i w Zawichoście, i w Dwikozach, […]
-
Relikt dawnych wierzeń. Wyraj
Wszyscy znamy słowo wyraj jako ‘miejsce odpoczynku, odpoczynek’ [SJP PWN]. Pół wieku temu było to słowo młodzieżowe. Starsi z czytelników lub oczytani w literaturze pięknej kojarzą wyraj jako ‘ciepłe kraje, do których odlatują ptaki na zimę’ tudzież sam ‘odlot ptaków’, ale mało kto wie, jak starożytną – kulturową i religijną – historię ma to słowo. Według wierzeń słowiańskich Wyraj to […]
-
Ciekawostki językowe (50) – jubileuszowe
Nasze pierwsze ciekawostki językowe opublikowaliśmy 14 sierpnia 2013 r. Cykl szybko zadomowił się u nas na stałe i wkrótce zaczął się pojawiać regularnie jako ostatni artykuł w kolejnych miesiącach. Dziś mały jubileusz, bo to już 50. odcinek ciekawostek. Na początek dwie krótkie ciekawostki, a potem mała garść wspomnień, podsumowań. 1. Czy wiesz, że… form zaimków cię i ciebie nie można […]
-
O interpunkcji. Czy autor zawsze wie, jak napisać to, co chce wyrazić?
W niedawno redagowanej książce trafiłem na takie oto piękne pod względem interpunkcyjnym zdanie: Sprawdzona wiedza wymaga selekcji, przechowywania i aktualizowania, dokumentowania, i odpowiedniego systemu zarządzania. Zdanie wyglądało właśnie tak i go nie poprawiałem, uznając, że interpunkcja jest perfekcyjna i zastosowana świadomie, a tym samym napisano dokładnie to, co autor chciał wyrazić. Ze względu na potrzeby naszego tekstu rozważmy sobie jednak, […]
-
Błędy językowe we współczesnej polszczyźnie. Klasyfikacja w ujęciu S. Garczyńskiego
Izabela Wieczorek • Błąd językowy jest pojęciem dość ogólnym, a na jego istotę i występowanie składa się duża liczba czynników. Z tego łatwo można wyciągnąć wniosek, że istnieją różne rodzaje błędów językowych, zależne od mnogiej liczby aspektów, m.in. od czasu, podmiotowości czy jego skutków. Kolejnym istotnym czynnikiem w definiowaniu błędu językowego jest też obszar lub lepiej ujmując, sfera, w której taki […]
-
10 najczęstszych błędów językowych w opisach ofert nieruchomości
Jak napisać: w Wilanowie czy na Wilanowie? Jeżeli Al. (liczba mnoga alei, np. Al. Jerozolimskie) piszemy dużą literą, to dlaczego ul. (od ulicy) już małą? Co właściwie oznacza M3 i gdzie w zdaniu „Piękna działka z malowniczym akwenem wodnym” kryje się błąd językowy? Poszukaliśmy i znaleźliśmy odpowiedzi na te i wiele innych pytań związanych z pisaniem ogłoszeń nieruchomościowych. 1. ul., […]
-
Jak powstają słowa. Tężyzna
Każdy człowiek, choćby jako dziecko, wymyśla nowe słowa. Zwykle ich zasięg jest ograniczony do kręgu rodziny lub znajomych, a żywot nie trwa długo. Neologizmy wymyślają też pisarze i te – bywa – pozostają w języku. Kochanowski wprowadził do języka polskiego złożenia typu: wiatronogi, złotooka, białoskrzydła. Inni stworzyli postacie, które stały się źródłem rzeczowników pospolitych, jak: hamletyzowanie, dulszczyzna, lowelas, szowinizm czy […]
-
Sąsiadujące okoliczniki – kiedy stawiać przecinek
Na przełomie października i listopada br. pod wpisem „W Wilnie w tym domu mieszkała s. Faustyna”. Czy potrzebny tu przecinek? odbyła się krótka, lecz pasjonująca dyskusja nt. stawiania przecinków między sąsiadującymi okolicznikami. Wydaje się ona na tyle istotna, że Językowe Dylematy jej obszerne fragmenty postanowiły udostępnić Czytelnikom w osobnym wpisie. Magda (Czytelniczka) Próbuję rozgryźć, jak to jest z tymi sąsiadującymi […]
-
Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (49)
Rok 2017 kończymy małą porcją językowych ciekawostek, ponownie przygotowaną przez Tomasza Marka. 1. Czy wiesz, że… przymiotnik nikczemny pochodzi od niczego (czyli od nic)? Powiedzieć o kimś niczemny (bo tak zapisywano to 400 lat temu) znaczyło, że ‘jest niczym’, czyli, jak mówiono dawniej, niczem. „Niczemny król niczemnym ludziom wolność daje” (M. Bielski, 1551 r.). To przysłowie wciąż jest aktualne – […]
-
Z historii języka: staropolskie imiona męskie
Główne źródła dla staropolskich imion męskich to: prasłowiańszczyzna, nieliczne wpływy niemieckie, a w końcu święci chrześcijańscy obcego pochodzenia. Polszczyzna odziedziczyła z prasłowiańskiego kilka typów imion osobowych. Jako najbardziej charakterystyczne na czoło wysuwają się tutaj imiona dwuczłonowe upamiętniające życzenia rodziców pod adresem dziecka, np. Bogumił ‘aby był miły Bogu’, Bolesław ‘aby zyskał sobie wiele (bole: „wiele”) sławy’. Zabytki językowe doby staropolskiej […]
-
Czy można kiwać przecząco głową?
Ostatnio w kolejno redagowanych książkach dwojga różnych autorów natknąłem się na określenie, że bohaterowie „kiwali przecząco głową”. Szczerze mówiąc, nie mam pojęcia, skąd się coś takiego bierze, czy może jest to jakaś naleciałość regionalna spotykana w jakimś dialekcie, czy też kalka z jakiegoś obcego języka. Widzę jednak, że na stronach books.google.pl jest trochę publikacji, w których bohaterowie „przecząco głowami kiwają”. […]
-
Czas zaprzeszły – czy to tylko historia?
Podczas nauki szkolnej zapewne wszyscy dowiedzieliśmy się, że język polski zna trzy czasy: przeszły, teraźniejszy i przyszły. Tak też twierdzą popularne współczesne gramatyki. Czy to prawda? Większości z Państwa wiadomo, że czasów gramatycznych w językach obcych jest więcej niż w polskim. Historycznie rzecz ujmując, czasów w języku polskim, czy raczej starosłowiańskim, również było znacznie więcej. Stały się one podłożem rozwoju […]
Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.
Zadaj pytanie językowe!
Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.
Kategorie
- Baza informacji (47)
- Ciekawostki językowe (93)
- Językowe dylematy (106)
- O stronie (13)
- Odpowiedzi na pytania (176)
- Poradnik maturzysty (5)
- Tak pracujemy (11)
- Teksty publicystyczne (85)
Polub nas!
Najnowsze komentarze
I jeszcze jeden link, tym razem przeczący pisowni z dywizem: h t t p s[dwukropek-dwa-ukośniki]sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/rozne-problemy-ortograficzne;10950.html Poradni zadano pytanie: PYT.: Czemu…
Nazwy sakramentów poza Eucharystią piszemy małą literą. Na zaproszeniu wolno nam pewnie napisać ze względów uczuciowych wielką literą, ale i…
Witam, napisalam w zaproszeniu: zapraszam na bierzmownie mała litera slowo bierzmowanie, czy to straszne "fo pa"? Pozdrawiam :)
h t t p s[dwukropek-dwa ukośniki]nfjp.pl/search?q=ględa-menda
[…] artykułem Wydzielenie imienia i nazwiska przecinkami. Czy to poprawne? otrzymaliśmy ostatnio od Czytelniczki następujące […]
Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…
Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…
Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html
Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…
Myślę, że przemyślała to Pani i wybrała perfekcyjnie. Od siebie dodam tylko, dlaczego przecinki są potrzebne w przykładach: Był to…
Czy mogłabym dopytać, jak powinny prawidłowo wyglądać następujące zdania? Czy w którymś z przypadków imię powinno zostać wydzielone przecinkami? Zapisuję…
Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…
[…] Wieczorek w gościnnym artykule na stronach Językowych Dylematów […]
Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…
Tagi
blog błędy językowe ciekawostki cytat czasownik dialogi dla autorów dziecko fleksja frazeologia historia języka imiona interpunkcja językowe dylematy język polski kultura języka liczebnik liczebniki mała litera Małgorzata Kubicz mylenie znaczenia wyrazów nauka języka nazwiska nazwy geograficzne nazwy miejscowości nazwy własne odmiana nazwisk odmiana przez przypadki ortografia orzeczenie pisownia rozdzielna pisownia łączna przecinek przyimek półpauza rzeczownik skrótowce składnia spójnik szkoła wielka litera zaimek zmiany znaczenia wyrazów związek rządu związki frazeologiczne
Ostatnie wpisy
- Do czego służyły pozostałe wózki? Przecinek zmienia znaczenie 17 kwietnia 2024
- Nie lubię określenia „gamingowe”. Dlaczego nie po prostu „growe”? 7 kwietnia 2024
- Wydzielenie imienia przecinkiem. Kiedy jest konieczne? 21 marca 2024
- Znaki diakrytyczne w zapożyczeniach. Czy w tekstach polskich można je pomijać? 12 marca 2024
- Ten błąd językowy popełnia większość z nas 29 lutego 2024
- Jak zapisywać zwroty, w których drugie słowo ma zdyskredytować pierwsze (np. miłość i szmiłość) 20 lutego 2024
- Radczyni czy radcowa? Jak określać żonę radcy? 18 stycznia 2024
- Łanszotowanie. Udział w projekcie Onet Posty 7 grudnia 2023
- Wypowiedź wpleciona w zdanie – jak to zapisać? 23 listopada 2023
- Czy na końcu zdań zaczynających się od Ciekawe stawiamy pytajnik? 17 października 2023
- Czy można siorbać nosem? 28 sierpnia 2023
- Bibliografia. Co zrobić, gdy brakuje roku lub miejsca wydania 20 sierpnia 2023
- „Niemcy! Ojczyzno moja…”? Jak to powiedzieć? Formy wołacza od: Niemcy, Węgry, Czechy, Białoruś 17 lipca 2023
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (93) 26 maja 2023
- Nietypowa(?) odmiana wyrazu czyściec 27 kwietnia 2023
Archiwa
N | P | W | Ś | C | P | S |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3 | 4 | |||
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Nasze nagrania
Polecane strony
- Edytom.pl – strona firmowa Tomasza Powyszyńskiego (redakcja, korekta)
- Okiem teologa – stary blog Pawła Pomianka
- Strona Marty Kwaśnickiej – blog o kulturze
- Słownik języka polskiego PWN
- Tolle.pl Księgarnia internetowa
Bardzo dziękuję za cenne uzupełnienia, które utwierdzają mnie w przekonaniu, że problem jest złożony, a interpretacje mogą być różne. Pozwoliłem…