Strona główna » Archiwum dla marzec 2011
Miesiąc: marzec 2011
-
Żuraw oraz żóraw i inne dylematy z historii języka
Kilka dni temu na naszej stronie zostało zadane następujące pytanie: Witam serdecznie! Mam dylemat językowy, którego rozwiązania próżno szukać w dzisiejszych słownikach. W końcówce lat sześćdziesiątych byłam uczennicą szkoły podstawowej i pamiętam, że uczono mnie wówczas o dwóch żurawiach. Ptaki- to żurawie, natomiast skrzypiący przy studni- to żóraw. Wydaje mi się też, iż wtedy był jeden łabądź a dopiero śpiew […]
-
Uczniowie za mało czytają i za mało piszą tekstów własnych. Wywiad
Z Anną Sitko-Ciupak, nauczycielką języka polskiego w Zespole Szkół nr 2 w Rzeszowie na temat językowej świadomości uczniów rozmawia Małgorzata Kubicz. Małgorzata Kubicz: Jaką uczniowie posiadają świadomość językową, czy przykładają się do tego, jak mówią w różnych sytuacjach językowych, w zależności od tego, z kim rozmawiają? Anna Sitko-Ciupak: Poprawność językowa wypowiedzi uczniowskich zależy przede wszystkim od tego, czy wypowiadają się […]
-
Zapomniałem oddać ci kolczyków/kolczyki
Niedawno jedna z bliskich osób dała mi do rozstrzygnięcia szalenie interesujący dylemat językowy. Czy poprawne jest zdanie: Zapomniałem oddać ci kolczyków czy raczej Zapomniałem oddać ci kolczyki? Być może komuś wyda się, że jest to rzecz bardzo łatwa do rozstrzygnięcia i już intuicyjnie potrafi wskazać, która forma jest poprawna, ale mimo wszystko uważam to za problem bardzo interesujący, bo dotyczący […]
-
Nie niedbały, nie-niedbały czy nieniedbały?
Otrzymaliśmy dzisiaj następujący list z zapytaniem: Szanowni Państwo, miałam dziś przyjemność odwiedzić Państwa witrynę internetową. Poszukuję odpowiedzi na pytanie: jak zapisać partykułę „nie” z przymiotnikiem, który już jest zaprzeczony? Podaję cytat, którego dotyczy pytanie: „Dzielny mężczyzna mówi szczerze i otwarcie, zachowanie się jego jest niewymuszone, ale też i nie/niedbałe”. (zapisałam z ukośnikiem, bo nie wiem, jak powinno być to zapisane; […]
-
Związek rządu. Związek przynależności
O związkach zgody możesz przeczytać tutaj. Poniżej zamieszczamy informacje na temat związków rządu i związków przynależności. Związki rządu Są to takie konstrukcje, w których wyraz określany narzuca formę gramatyczną przypadka lub bezokolicznika wyrazowi określającemu, np. słucham muzyki, rządzę drużyną, sprzeciwiam się niesprawiedliwości.
-
Co sądzicie o formie „do niepokonania”?
Wywiad i obserwacja napotykały często na trudności do niepokonania. Jeden z naszych Czytelników zapytał, co sądzimy na temat zwrotu do niepokonania. Zdanie, które zacytowałem, pochodzi z książki z 1923 roku (którą podsunął nam Pytający). Forma więc wydaje się być archaiczna.
-
Pierwszego lutego czy pierwszy lutego?
Otrzymałem dzisiaj następujący list z zapytaniem: Witam Pana: Mam pytanie odnośnie dat. Czy poprawna data to: pierwszego lutego czy pierwszy lutego? czy zależy to od kontekstu np. Dziś jest + mianownik: pierwszy + dopełniacz: lutego urodziłam się + dopełniacz: pierwszego lutego Nie wiem, która forma jest prawidłowa. dziękuje z góry [dane osobowe do wiadomości redakcji]
-
Związki zgody
Są to takie związki wyrazowe, w których składniki podrzędne (określające) muszą się upodobnić do nadrzędnych (określanych) pod względem wszystkich cech gramatycznych. To, ile jest tych cech i jakie to są cechy, zależy od tego, do jakich części mowy należą poszczególne składniki związku oraz od konkretnych właściwości gramatycznych każdego z nich.
-
Wielki Post czy wielki post?
To tylko pozornie oczywiste pytanie, choć my – katolicy przyzwyczailiśmy się do zapisu Wielki Post tak bardzo, że inny wydaje nam się niedopuszczalny. Przy okazji odpowiemy sobie również na pytanie dotyczące stricte dnia dzisiejszego: Środa Popielcowa czy środa popielcowa? Na początek krótko napiszę, kto takie kwestie rozstrzyga. Otóż istnieje specjalna Komisja Języka Religijnego Rady Języka Polskiego. I właśnie ta komisja, […]
-
„Tą samą” czy „tę samą”?
O ile najczęściej nie mamy problemu z zapisem takich form jak tę książkę, o tyle gdy między formą biernika od wyrazu ten, ta stoi wyraz kończący się na -ą, zaczynają się dylematy. Spotykam się czasem z poglądem, że wybór formy tę lub tą zależy od wyrazu stojącego po niej, czyli jedyną poprawną formą byłoby tą samą. Ale nie jest to […]
-
Dopełnienie
Część zdania, która stanowi uzupełnienie treści czasownika, przymiotnika i czasami przysłówka. Występuje w rzeczowniku lub zaimku w przypadku zależnym, a także w czasowniku w bezokoliczniku. O tym, w jakiej postaci gramatycznej występuje, decyduje wyraz nadrzędny, czyli określany, rządzący.
-
Orzeczenie proste
Orzeczeniem prostym jest forma osobowa czasownika, połączona bezpośrednio z podmiotem, np. Malarz maluje; Statek wpłynął do portu; Słońce świeci. Orzeczenie przejmuje tu od podmiotu cechy gramatyczne (liczbę i osobę). W czasie przeszłym i w trybie warunkowym orzeczenie ma końcówkę rodzajową, która również jest uzgodniona z podmiotem, np. Samochód przyspieszył; Sportowcy odpoczywają; Oni pomogli głodującym; Koleżanka dostała nagrodę.
Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.
Zadaj pytanie językowe!
Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.
Kategorie
- Baza informacji (46)
- Ciekawostki językowe (93)
- Językowe dylematy (102)
- O stronie (13)
- Odpowiedzi na pytania (169)
- Poradnik maturzysty (5)
- Tak pracujemy (11)
- Teksty publicystyczne (84)
Polub nas!
Najnowsze komentarze
Tak jest, wszystko wzorcowo. Wołacz: obie kobiety! ;-)
A teraz - odmiana przez przypadki: Mianownik - obie kobiety Dopełniacz - obu kobiet ? Celownik - obu kobietom ?…
"newanse" - serio? Nawet w angielskim nie ma takiego słowa jak "newans". Jest nuance. Po polsku niuans. Skoro już odpisuję,…
Dopiero po chwili zastanowienia domyśliłem się, że nie chodzi o pokój będący przeciwieństwem wojny, tylko o pomieszczenie. Naturalny szyk to…
W internecie został opublikowany film pod tytułem "Remont synka pokoju", czy to jest poprawnie?
A znajduje Pan w jakiejś regule słownikowej uzasadnienie pisowni łącznej? Temat jest zresztą szeroko omówiony w poradni PWN i słownikach.…
Czy na pewno się zrozumieliśmy? W przykładach podałem zsubstantywizowane przymiotniki, tymczasem linki odsyłały do pisowni przymiotników...
Generalnie pisownia rozdzielna. Odsyłam do reguły słownikowej tutaj. Mały niuans przy pisowni nowo narodzony i nowonarodzony. Odsyłam do poradni językowej…
A jaką pisownią - razem czy osobno - zastosujemy, gdy chodzi o nazwanie grup ludzi (ewentualnie pojedynczego człowieka), czyli o…
Bardzo dziękuję za odpowiedzi!
Przede wszystkim w żadnym z tych przypadków nie zachodzi sytuacja, w której brak myślnika prowadziłby do niejednoznaczności lub błędnego rozumienia.…
A może w trudniejszych przypadkach lepiej jest postawić myślnik zamiast przecinka w tych drugich miejscach? Na przykład: 1. Nawet gdy…
Dziś polszczyzna rozstrzyga tę kwestię bardzo jednoznacznie: we wszystkich tego typu przypadkach stawiamy przecinek. Po prostu imiesłowy przysłówkowe ZAWSZE (pod…
Mam pytanie o sytuacje, gdy zdanie z imiesłowem stoi pośrodku zdań podrzędnych i jeśli postawi się przecinek, to staje się…
Tagi
blog błędy językowe ciekawostki cytat czasownik dialogi dla autorów dziecko fleksja frazeologia historia języka imiona interpunkcja językowe dylematy język polski kultura języka liczebnik liczebniki mała litera Małgorzata Kubicz mylenie znaczenia wyrazów nauka języka nazwiska nazwy geograficzne nazwy miejscowości nazwy własne odmiana nazwisk odmiana przez przypadki ortografia orzeczenie pisownia rozdzielna pisownia łączna przecinek przyimek półpauza rzeczownik skrótowce składnia spójnik szkoła wielka litera zaimek zmiany znaczenia wyrazów związek rządu związki frazeologiczne
Ostatnie wpisy
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (93) 26 maja 2023
- Nietypowa(?) odmiana wyrazu czyściec 27 kwietnia 2023
- Strużka i stróżka – wyrazy często mylone 28 marca 2023
- Po Super Bowl. Czyżby zniknął potworek językowy „podanie niekompletne”? 19 lutego 2023
- Jak wprowadzać wypunktowania 20 grudnia 2022
- Przyszły weekend… to który? 18 listopada 2022
- Duarte Brandão. Jak odmieniać przez przypadki 16 listopada 2022
- Odmiana imienia Fae, gdy występuje jako imię męskie 20 października 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (92) 27 września 2022
- Opowiadanie w opowiadaniu. Drugi poziom cytowania 30 sierpnia 2022
- Kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset – jakie to dokładnie zakresy 31 lipca 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (91) 27 czerwca 2022
- Ile przecinków może być w zdaniu 31 maja 2022
- Łącznik to nie półpauza 26 kwietnia 2022
- Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (90) 29 marca 2022
Archiwa
Nasze nagrania
Polecane strony
- Edytom.pl – strona firmowa Tomasza Powyszyńskiego (redakcja, korekta)
- Okiem teologa – stary blog Pawła Pomianka
- Strona Marty Kwaśnickiej – blog o kulturze
- Słownik języka polskiego PWN
- Tolle.pl Księgarnia internetowa
Dekady zapisuje się z kropką: lata 50. XX wieku, lata 80. XIX wieku etc. Jak jednak zapisać przedział czasowy określony…