Tag: historia języka

• 30 maja 2017

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (42)

  Oto kolejna porcja ciekawostek. Jako że końcem maja i początkiem czerwca przypadają Dzień Matki i Dzień Dziecka w dzisiejszych ciekawostkach będzie m.in. i o rodzicach, i o dziecku. Materiał przygotował Tomasz Marek. 1. Czy wiesz, że… słowo dziecko, dziś mające tak miłe konotacje, powstało początkowo jako określenie pejoratywne (uwłaczające) i znaczyło tyle, co bękart? Ilustruje to Klonowic w wierszu „Worek […]

• 9 grudnia 2013

  Nadwerężyć czy nadwyrężyć

  Obydwie wymienione w tytule formy są dziś uznawane za poprawne, ale jedna z nich jest bardziej uzasadniona historycznie i dłużej obecna w polszczyźnie. Wyraz ten został pierwotnie zapożyczony z języka ukraińskiego, mając formę nadweredzić. Miał on też inne znaczenie – ‘nadpsuć’. Pod wpływem gwarowym czasownik ten został zniekształcony do formy nadwerężyć, która weszła następnie do normy ogólnej polszczyzny. Z czasem […]

• 23 grudnia 2012

  Godzinki, Adwent, życzenia świąteczne

  We wpisie z życzeniami świątecznymi, chciałbym jak zwykle zatrzymać się na moment przy kwestii związanej z językiem polskim. Tym razem nawiążę do językowej wartości śpiewanych szczególnie w Adwencie Godzinek o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Temat mógłbym omawiać szeroko, zarówno jako polonista, jak i jako teolog. Chcę jednak zwrócić uwagę tylko na kilka rzeczy. Wielką zaletą Godzinek jest możliwość kontaktu […]

• 19 października 2012

  Krasnoludki

  W języku polskim jest pewna grupa słów, które nazywane są krasnoludkami. Dlaczego krasnoludkami? Bo niby ich nie ma, ale w pewnym sensie jednak są. Mowa na przykład o rzeczownikach: chyłek, ciemek, ciszek, ciurek, nienacek, omacek i ukradek. Brzmią one jak imiona krasnoludków. Używając języka, korzysta się jedynie z ich form odpowiadających na pytania: jak? w jaki sposób? Oto one: chyłkiem, […]

• 3 października 2012

  Co ma wspólnego sklep z piwnicą

  Ucząc się języka czeskiego, czasem natrafia się na słowa, które w języku polskim też funkcjonują, ale znaczą zupełnie co innego. Tak jest np. z czeskim wyrazem sklep – u naszych południowych sąsiadów oznacza on piwnicę. Dziwne? Gdy prześledzi się historię wyrazu sklep w języku polskim, który przecież wywodzi się z tego samego źródła co czeski, nie wyda się to dziwne. […]

• 20 kwietnia 2011

  Krzyż w kulturze narodowej i religijnej

  Jesteśmy w czasie, w którym większość Polaków więcej rozmyśla o istocie swojej religijności, a przede wszystkim odwołuje się do znaczenia i symboliki krzyża. Dlatego poniżej zamieszczam krótki tekst z pogranicza językoznawstwa i zakorzenionej w kulturze religijności. Jest to fragment artykułu Witaj, Krzyżu – Ave Crux*, którego autorem jest prof. Kazimierz Ożóg**. Już w X w. na samym początku polskiego chrześcijaństwa […]

• 31 marca 2011

  Żuraw oraz żóraw i inne dylematy z historii języka

  Kilka dni temu na naszej stronie zostało zadane następujące pytanie: Witam serdecznie! Mam dylemat językowy, którego rozwiązania próżno szukać w dzisiejszych słownikach. W końcówce lat sześćdziesiątych byłam uczennicą szkoły podstawowej i pamiętam, że uczono mnie wówczas o dwóch żurawiach. Ptaki- to żurawie, natomiast skrzypiący przy studni- to żóraw. Wydaje mi się też, iż wtedy był jeden łabądź a dopiero śpiew […]