Mgnienie oka i okamgnienie

Dwa podobne wyrazy o dokładnie takim samy znaczeniu, a jednak pisownia inna. Dziś nie tylko stwierdzamy fakt, ale podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie: dlaczego tak jest?

Rzecz jasna konstrukcję – nazwijmy to – naturalną posiada zapis pierwszy, czyli mgnienie oka (bo są to dwa osobne wyrazy).

Z kolei ten drugi wyraz jest zrostem – historycznym złączeniem dwóch wyrazów, które zleksykalizowały się w bardzo konkretnej postaci fleksyjnej. Słowo to zostało utworzone początkowo przez połączenie dopełniacza od rzeczownika oko z rzeczownikiem mgnienie, który oznaczał tyle co mrugnięcie, chwila. Łączna pisownia tego wyrazu upowszechniła się już w XVII wieku.

Zrosty dokonują się najczęściej z powodu dużej częstotliwości używania zbitki wyrazowej.

Tak więc warto pamiętać o tym rozróżnieniu w pisowni i nie popełniać błędów, którymi byłyby zapisy: mgnienieoka lub oka mgnienie.

Dodam tylko, że inne podobnego typu zrosty to np. lekceważyć, zamążpójście, wniebowzięcie, zmartwychwstanie czy dobranoc.

Paweł Pomianek

Źródło:
Piszemy poprawnie. Poradnik językowy PWN, oprac. A. Kubiak-Sokół, Warszawa 2008, s. 39-40.


4 odpowiedzi do „Mgnienie oka i okamgnienie”

  1. Freja

    „Z resztą” (z pozostałymi) znaczy co innego niż „zresztą” (a w ogóle to).

    „W mgnieniu” oka znaczy dokładnie to samo co „w okamgnieniu”.
    Fraza „w oka mgnieniu” jest poprawną gramatycznie i logicznie wypowiedzią o znaczeniu tożsamym z pozostałymi dwiema. Twierdzenie, że nie wolno tak tego zapisać, bo istnieje już w zrost „w okamgnieniu” jest zwyczajnie sprzeczne z logiką, nawet jeżeli tak stanowi oficjalna norma wydana przez ortograficznych kodyfikatorów.

  2. Paweł Pomianek

    Mamy tutaj – jak napisałem wyżej – do czynienia ze zrostem. Dwa wyrazy zrosły się w jeden i w tej konstrukcji nie wolno ich rozdzielać. Tak jak np. piszemy zresztą (kilka innych przykładów wymieniłem na końcu wpisu), a nie z resztą, choć ten błąd jest nader często spotykany.

    Dla potwierdzenia przytaczam to, co na ten temat napisał w Małym słowniku wyrazów kłopotliwych prof. Mirosław Bańko:

    okamgnienie. Piszemy dziś na okamgnienie, przez okamgnienie, w okamgnieniu – nie ! w oka mgnieniu, choć w mgnieniu oka. (…)

  3. tur

    Zgadzam się, że sformułowanie „mgnienieoka” jest niepoprawne. Dlaczego jednak uważasz, że zapis „oka mgnienie” jest błędny? Przecież to dokładnie ten sam zwrot, co „mgnienie oka”. Jedyna różnica polega na zmienionym szyku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

maj 2011
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  

Nasze nagrania