Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (79)

Ciekawostki pochodzą z książek: Agaty Hąci Ucha, fochy, tarapaty oraz Łukasza Mackiewicza 497 błędów.

Określenia chciałbym prosić i podobne, choć bywają często krytykowane i wyśmiewane (jako nielogiczne), są w pełni poprawne. / Zdjęcie: © Językowe Dylematy 2013, Dominika Pełka, obróbka: Melrose Studio Rzeszów

1.

Czy wiesz, że…

we wzorcowej polszczyźnie funkcję pełnimy, podczas gdy rolę odgrywamy? Jest tak pomimo tego, że wyrazy funkcja i rola oraz pełnić i ogrywać są tu synonimami. Wynika to ze zjawiska łączliwości leksykalno-semantycznej, czyli takiej właściwości wyrazów, która pozwala im bezkolizyjnie wchodzić w związki z innymi słowami. Kwestia tej łączliwości jest najtrudniejszą sferą w nauce każdego języka, zwłaszcza obcego. (Hącia, s. 275–277)

2.

Czy wiesz, że…

w zdaniach podrzędnych zawierających czasowniki ruchu spójniki by, aby, żeby można pominąć? Można powiedzieć zarówno: Przyszliśmy, by wręczyć ci prezent, jak i Przyszliśmy wręczyć ci prezent. Nie można natomiast tego pominięcia dokonać w innych przypadkach, np. w zdaniu Musisz dużo trenować, aby odzyskać formę spójnik aby jest konieczny. (Mackiewicz, s. 389)

3.

Czy wiesz, że…

określenia chciałbym, chciałabym, chcielibyśmy w zwrotach chciałbym prosić i podobnych, choć bywają często krytykowane i wyśmiewane (jako nielogiczne), są w pełni poprawne? W etykiecie językowej mają one utrwalone nieco inne znaczenie od dosłownego. Są bardzo grzeczne, gdyż wprowadzają dystans, zmniejszają kategoryczność i bezpośredniość przekazu. W polskiej kulturze im większy dystans, tym określenie jest grzeczniejsze. Dzięki dystansowi nikomu bowiem niczego nie narzucamy i nie przekraczamy niczyich granic. (Hącia, s. 328)

Wybór i oprac. Paweł Pomianek


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

styczeń 2021
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania