Redagując książki, zauważam, że właściwie większość autorów ma problem z wyborem spośród podanych w tytule form tej właściwej, a dokładniej mówiąc, nie do końca rozumie, kiedy wolno zastosować formę oboje. Jest ona wyraźnie nadużywana i stosowana niepoprawnie.
Najczęściej z błędnym użyciem tej formy spotykam się wówczas, gdy zdanie dotyczy dwóch mężczyzn.
Krzysztof i Michał umówili się na dwudziestą. Oboje* przyszli o umówionej godzinie.
– Oboje*, najjaśniejszy panie, mamy problem z papieżem – stwierdził rzeczowo hrabia.
Jest to oczywiście błąd i to błąd dość rażący, przynajmniej w tym sensie, że dla czytelnika znającego polszczyznę wprowadza on dość duży dyskomfort – po prostu brzmi to bardzo niefrasobliwie.
Jak bowiem definiuje Słownik języka polskiego PWN (tutaj), oboje, obydwoje to:
«liczebnik zbiorowy odpowiadający liczebnikowi obaj, używany wyłącznie w odniesieniu do osób różnej płci i do dzieci» [podkreślenia moje – PP].
Tak więc powyższe zdania byłyby poprawne, gdyby dotyczyły mężczyzny i kobiety, np.
Magda i Michał umówili się na dwudziestą. Oboje przyszli o umówionej godzinie.
– Oboje, najjaśniejszy panie, mamy problem z papieżem – stwierdziła rzeczowo hrabina.
Warto więc w tym kontekście zapamiętać bardzo prostą zasadę:
- obaj mężczyźni
- obie kobiety
- oboje, mężczyzna i kobieta
- oboje rodzeństwa (ale: obaj bracia, obie siostry)
Czyli powiemy:
Oboje artystów oczarowało widzów – jeśli artyści to mężczyzna i kobieta,
ale
Obaj artyści oczarowali widzów – jeśli artyści to dwaj mężczyźni,
Obie artystki oczarowały widzów – jeśli artystki to dwie kobiety.
Powiemy:
Oboje nauczycieli stanowczo zaprotestowało – jeśli nauczyciele to mężczyzna i kobieta,
ale
Obaj nauczyciele stanowczo zaprotestowali – jeśli nauczyciele to dwaj mężczyźni,
Obie nauczycielki stanowczo zaprotestowały – jeśli nauczyciele to dwie kobiety.
W artykule – reagując na napotykane w redagowanych opracowaniach błędy – zwracam tylko uwagę, kiedy, wobec kogo, w jakich sytuacjach możemy użyć formy oboje, obydwoje, pomijam natomiast gramatyczną specyfikę tych wyrazów, ponieważ jest to odrębny temat.
– Paweł Pomianek
Obaj gracze czy oboje graczy? jak jest poprawnie jeżeli płeć jest nieokreślona (tzn mogą to być raz 2 kobiety, raz 2 mężczyzn, a raz mężczyzna i kobieta)?
Nie ma wspólnej ogólnej formy dla wszystkich trzech sytuacji. Choć formą bardziej ogólną z tych podanych i lepiej brzmiącą będzie w tym kontekście jednak oboje graczy.
Są jeszcze takie aerofony.