Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (33)

Tym razem już tradycyjnie kończymy miesiąc ciekawostkami. Zostały one sporządzone na podstawie kwestii poruszonych w tym miesiącu w komentarzach na stronie.

Skrót od Anno Domini możemy zapisywać A.D. lub AD? /
Zdjęcie: Natalia Klocek dla Językowych Dylematów.
Dominika Pełka – wrzesień 2011.

1.
Czy wiesz, że…

półpauza i łącznik to dwa różne znaki graficzne? Półpauza, dwukrotnie dłuższa od łącznika, jest znakiem interpunkcyjnym, podczas gdy łącznik – ortograficznym. Na początku akapitu, gdzie Word nie zmienia automatycznie łącznika na półpauzę, możemy ją uzyskać następująco: z wciśniętym klawiszem Alt, na klawiaturze numerycznej wpisujemy skrót 0150 (działa, gdy włączony jest NumLk).

2.
Czy wiesz, że…

cudzysłów odmienia się jak imiesłów? D. cudzysłowu nie cudzysłowia, C. cudzysłowowi, nie cudzysłowiowi, Ms. w cudzysłowie nie w cudzysłowiu.

3.
Czy wiesz, że…

nie ma żadnego przepisu językowego, który zabraniałby rozpoczynania zdania od skrótu (np. Np.)? Podobnie jak nie ma przepisu, który zabraniałby rozpoczynać zdanie od Więc***.

4.
Czy wiesz, że…

Bożej piszemy wielką literą, gdy odnosi się do Boga chrześcijańskiego (pisanego od dużej litery) i występuje jako przymiotnik dzierżawczy (odpowiadający na pytanie czyjej? nie jakiej?).

5.
Czy wiesz, że…

skrót od Anno Domini możemy zapisywać A.D. lub AD?

Bonus
I na koniec znak drogowy z przesłaniem :-). Opublikowany niedawno przez Katolickie memy.

***Jak pisze w komentarzu Artur J., co do skrótu na początku zdania, istnieje taka zasada, tyle że jest to raczej zasada edytorska, a nie stricte dotycząca błędów językowych. Jak pisze Wolański w Edycji tekstów: Zdanie nie powinno zaczynać się skrótem (…). Z tego powodu w kolejnych ciekawostkach językowych postanowiliśmy wrócić do tej kwestii i przedstawić odrębny punkt widzenia.


10 odpowiedzi do „Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (33)”

  1. Mirosław Naleziński

    Jak pisze p. Wolański w „Edycji tekstów”: „Zdanie nie powinno zaczynać się skrótem. Skrót na początku zdania należy rozwinąć”.
    1. Pomysł jest dobry. Popieram i będę go stosował, jednak w ważniejszych tekstach. Szkoda, że w szkołach nauczyciele nie wyjaśniają tej sprawy – przez kilkanaście lat nauki nie spotkałem się z tym wyjaśnieniem. Podobno nauczyciele nie muszą zajmować się uwagami edytorskimi, bowiem mają i bez tego napięty program.
    2. Co oznacza „należy”? Zaleca się, czy że trzeba? Jak rozumiem, to w pracach naukowych, encyklopediach, podręcznikach, katalogach itp. rozpoczynałbym zdanie np. „Według opinii…”, ale w innych, mniej ważnych tekstach, mógłbym pisać „Wg opinii…”.
    3. W Poradni Językowej PWN znani poloniści, w tym profesorowie, nie widzą problemu i cytują komentarze ze skrótami na początku zdania, wyjaśniając zgłaszany problem (niedotyczący skrótów na początku zdania), ale przy tym nie poprawiają owej usterki albo nawet wprost odpowiadają, że skrótami można rozpoczynać zdanie, co oznacza, że nie znają zasad edycji lub znają, lecz nie przywiązują do nich właściwej uwagi.
    4. Na niektórych forach, głównie poświęconych problemom naszego języka, prym wiodą zawodowi korektorzy i redaktorzy; z werwą godniejszą lepszej sprawy pouczają wszystkich dyskutantów, którzy wejdą na tę opisywaną minę i żądają, aby poprawiali np. „Wg…” na „Według…”, choć przyznają, że nie jest to błąd, lecz edytorskie uchybienie (i to właściwe tekstom z górnej półki).
    5. Mamy szereg zasad stosowanych podczas tworzenia tekstów i jeśli najważniejsi w Polsce poloniści dopiszą do listy zasad kolejny zapis w rodzaju „Zabrania się stosowania skrótów na początku zdania”, to oczywiście należy się takiej zasadzie podporządkować. Obecnie jest to zasada fakultatywna, a obligatoryjna jedynie w omawianych wcześniej (ważniejszych) tekstach. Można sugerować dyskutantom omawiany sposób pisania, lecz żądanie nie jest zgodne z netykietą, zwłaszcza że wielu znanych polonistów nie widzi tu problemu, a niektórzy nawet objaśniają pisanie niektórych skrótów na początku zdania, co oznacza, że nie… znają edytorskich zasad.

  2. Tomasz Marek

    Panie Pomianek (a może oświeci mnie ktoś inny?) – to jest pytanie w zasadzie z edycji tekstów w Wordzie; konkretnie chodzi o kreskę dialogową (czyli półpauzę rozpoczynającą wypowiedź lub komentarz). Ponieważ kreska dialogowa należy do wypowiedzi, która po niej następuje (odmiennie niż myślnik, który należy do słowa stojącego przed nim) [jest to logiczna konsekwencja zapisu dialogu, potwierdzona explicite przez prof. Mueldnera-Nieckowskiego], należy jakoś scalić ją z pauzą i następującym po niej wyrazem. Z dywizem to proste: wciskając CTRL+SHIFT+”-„/” ” mam ciąg przenoszony w całości do nowej linii. Z półpauzą (i pauzą) nie umiem tego zrobić, by ciąg „półpauza + spacja + {wyraz}” nie został podzielony. W efekcie kreska dialogowa czasem zostaje jako „szewc” na końcu linii – wbrew logice, estetyce i zaleceniom M-N.

  3. Artur J.

    Co do skrótu na początku zdania, istnieje taka zasada, tyle że jest to raczej zasada edytorska. Jak pisze Wolański w Edycji tekstów:

    Zdanie nie powinno zaczynać się skrótem. Skrót na początku zdania należy rozwinąć (nawet jeśli w obrębie danego tekstu jest on wszędzie stosowany) albo przeredagować zdanie, zmieniając szyk wyrazów…

    • Tomasz Marek

      Dotąd myślałem, że edytorstwo zajmuje się elegancją układu tekstu na stronie (w związku z czym sytuowałem tę dziedzinę w kategoriach sztuk graficznych), a nie poprawnością następowania znaków pisarskich (słowa i interpunkcja), bo tym ostatnim zajmuje się ortografia. A jeśli coś (dla kogoś, bo to z pewnością rzecz subiektywna) jest nieestetyczne, czy staje się przez to (obiektywnie) niepoprawne? Takie pytania powinny być przedmiotem intensywnych rozważań humanistów, dlatego że w ich dziedzinach brak obiektywnych kryteriów prawdy, do jakich przywykł świat nauk ścisłych i praktycznych.

          • Paweł Pomianek

            Nie, ja to tak specjalnie z przymrużeniem oka. Po prostu w środowisku redaktorów (edytorów, adjustatorów – czy jakkolwiek to nazwać), szczególnie młodych, sprawdzanie wszystkiego u Wolańskiego jest pewnym kanonem. Osobiście wolałem zawsze chodzić trochę innymi drogami. Choć Edycji tekstów trudno nie cenić.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

maj 2016
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  

Nasze nagrania