Antyczny Rzym – pisownia terminów

Odpowiadamy dzisiaj na pytanie Czytelnika. Wątpliwości Pana Jakuba dotyczą pisowni wyrazów związanych ze starożytnym Rzymem.

Prowadzę stronę o antycznym Rzymie – IMPERIUM ROMANUM. Jest to największy polski portal poświęcony temu państwu i w dalszym ciągu poprawiam wszelkie błędy jezykowe i stylistyczne, tak aby treści na nim publikowane były zgodne z regułami stosowanymi w języku polskim. Pytania mam następujące:

1) czy termin „starożytny Rzym” jest napisany w poprawnej formie?

2) czy nazwy instytucji typu: „pretor”, „senat”, „konsul”, „cesarz”,
„imperator” piszemy małą literą?

3) czy „Monarchia/Republika/Cesarstwo Rzymskie” zawsze piszemy dużą literą?

Może mają Państwo jeszcze inne wskazówki, odnośnie terminów rzymskich?

Już na początku musimy się odnieść do zasad pisowni wielką lub małą literą. Reguły te rządzą bowiem wszystkimi przytoczonymi przez Pana przykładami. Jak wiemy, nazwy własne piszemy wielką literą, a wyrazy pospolite – małą.

Warto przypomnieć i podkreślić, że małą literę stosujemy również w zapisie przymiotników, nawet jeśli zostały one utworzone od nazwy własnej. (Wyjątek stanowią te przymiotniki, które określają przynależność i odpowiadają na pytanie czyj?, czyja?, czyje?).

Wobec tego przytoczony przez Pana termin „starożytny Rzym” zdecydowanie został napisany poprawnie. W takiej formie występuje również w Encyklopedii PWN.

Jeśli chodzi o Pana drugą wątpliwość, to w większości przypadków nie ma uzasadnienia, aby wyrazy takie jak konsul czy pretor pisać wielką literą. Wszystkie te słowa trzeba zaliczyć do wyrazów pospolitych. Podobnie rzecz wygląda w przypadku senatu, który – choć jest nazwą pewnego typu instytucji czy zgromadzenia – nie jest nazwą własną. Wyjątek stanowi sytuacja, w której nazwa pospolita jest użyta w znaczeniu nazwy własnej, niejako ją zastępując. Wobec tego „Cesarz” możemy (ale nie musimy!) zapisać wielką literą wówczas, gdy w danym tekście słowo to będzie wyraźnie wskazywało np. na Oktawiana Augusta.

Trzecią Pana wątpliwość należy potraktować analogicznie do poprzednich. Jeśli wyrazy typu Monarchia/Republika/Cesarstwo Rzymskie występują jako nazwy własne państwa (a w przypadku Rzymu tak przecież jest – np. Wczesna Republika czy właśnie Cesarstwo Rzymskie), to musimy zapisać je bezwzględnie wielką literą. Jeśli tych samych wyrazów użyjemy już jako określeń ustroju w państwie, to należy zastosować małą literę – np. Na przełomie roku 509 i 508 p.n.e. monarchia upadła.

Kamila Młodzianko


Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

listopad 2013
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930

Nasze nagrania