Błąd stylistyczny: mieszanie stylów

Dziś chcę się podzielić z moimi Czytelnikami tekstem, który ostatnio rozłożył mnie na łopatki, rozbawiając do łez.

Wklejam go na dole w formie zdjęcia. Fragment pochodzi z książki Andrzeja Markowskiego Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne (o samej książce pisałem już kiedyś co nieco). W jedynym z rozdziałów autor wylicza i klasyfikuje wszelkiego rodzaju błędy językowe. Wśród błędów stylistycznych prof. Markowski wymienia mieszanie elementów z kilku różnych stylów w jednej wypowiedzi. I jako przykład podaje ten poniższy tekst.

Przykład jest jaskrawy i właśnie przez to bawi. Tego typu stylizacja polegająca na mieszaniu stylów bywa często wykorzystywana w tekstach prześmiewczych czy zabawnych. Niekiedy też tego typu „stylizacje” (piszę w cudzysłowie, bo stylizacja to jednak z zasady coś celowego) obnaża humor z zeszytów szkolnych. Bo takie słowo zasłyszałem, brzmi poważnie, chcę je wykorzystać. Ale że język kuleje, to wokół pojawia się mnóstwo wyrazów do tego arcypoważnego z gruntu niepasujących.

Takie mieszanie stylów wiąże się też ze zjawiskiem tak zwanej homogenizacji kulturowej czy językowej – wrzuca się wszystko do jednego wora. Ale to temat na osobny wpis, który z powodzeniem mógłby trafić do naszej Bazy informacji. Tutaj podprowadzam jedynie pod świadome czytanie poniższego fragmentu.

Jest on – jak wspomniałem – przekopiowany ze wspomnianej książki. Na początku nazwano błąd, a następnie kursywą podano przykład. Ode mnie pochodzą tylko podkreślenia słów, które charakteryzują poszczególne style: na niebiesko oznaczyłem styl wysoki, na czerwono – styl potoczny. To właśnie zestawienie w sąsiedztwie lub w bliskiej okolicy tych podkreślonych słów buduje efekt niezamierzonego komizmu i powoduje tytułowy błąd. Pozostałych słów generalnie moglibyśmy użyć zarówno w jednym, jak i w drugim stylu. Życzę dobrej zabawy!

Paweł Pomianek


5 odpowiedzi do „Błąd stylistyczny: mieszanie stylów”

  1. Pszetfurnia

    Szkoda, że nie przytoczył Pan przypisu, jakim profesor Markowski opatrzył ten przykład. Profesor wyróżnia w nim pięć stylów: oficjalno-urzędowy (domniemywano; najeżdżając na funkcjonariuszy), książkowy (zdołali uskoczyć; ruszyli do pościgu, wydobywając pistolety), techniczny (ma uszkodzone zawieszenie), neutralny (maszyna jechała zygzakiem; próbował uciekać), potoczny, na granicy wulgarności (woźnica jest nawalony; dał w rurę; tak się wkurzył). Jak widać, do zygzaka nie ma zastrzeżeń, do samego słowa woźnica też nie.

    • Paweł Pomianek

      Doskonałe uzupełnienie. Bardzo dziękuję. Przyznaję bez bicia, że tak zachłysnąłem się samą treścią wpisu, że przypis – już czytając ten fragment kilka tygodni temu – potraktowałem po macoszemu. Nie znaczy to jednak, że podział bardziej podstawowy na trzy style, który ja zastosowałem, nie jest równie uzasadniony, zwłaszcza w miejscu, w którym zwracam się nie tylko do studentów polonistyki, ale także do odbiorców języka, którzy po prostu od czasu do czasu lubią coś na temat języka polskiego przeczytać.

      Co do fragmentu maszyna jechała zygzakiem nie pozostaje mi w tej sytuacji nic innego, jak przyznanie racji p. Korze. Jeśli chodzi o wyraz woźnica ciągle nie jestem przekonany. Myślę, że mogłem po prostu podkreślić woźnica jest nawalony i wtedy byłoby to zbieżne z tym, co napisał prof. Markowski.

      Pozdrawiam!

  2. Kora

    Yyy… „Pozostałe słowa mogliśmy użyć”? Dam sobie rękę uciąć, że „Pozostałych słów moglibyśmy użyć”.

    Jeszcze odnośnie do samego tekstu (przykładu z książki): jakie byłoby formalne lub neutralne stylistycznie określenie woźnicy? Bo, choć rozumiem, że może to brzmieć dość potocznie, to nie przychodzi mi do głowy żaden niepotoczny odpowiednik. A jak to jest z „jechać zygzakiem”? Jak to inaczej ująć?

    • Paweł Pomianek

      Dziękuję za uwagi. Błąd dotyczący związku rządu poprawiłem.

      Co do woźnicy… rzecz w tym, że tutaj nie jest raczej mowa o koniu ciągnącym wóz i o prawdziwym woźnicy. Trudno byłoby konia i wóz określać maszyną (no chyba że właśnie to jest potocyzm). Poza tym, o ile można sobie wyobrazić próbę ucieczki przed policją samochodem, o tyle wozem ciągniętym przez konia naprawdę trudno. Stąd moja interpretacja, że woźnica to jednak kierowca.

      Nie każde słowo można łatwo zastąpić. Ale chodzi o to, że pewnych słów się w konkretnych formach wypowiedzi (zwłaszcza pisemnej) nie używa. Jeśli ktoś się decyduje na wyszukane słowa, pobrzmiewające wyraźnie stylem prawniczym, nie powinien pisać o jechaniu zygzakiem.

    • Niemiła Lubmiła

      Sformułowanie zostało użyte przez autora tekstu poprawnie w pierwotnej wersji. „Mogliśmy użyć (kogo?co?) pozostałe słowa”. Gdybyśmy zastosowali zaprzeczenie w danym przykładzie poprawnym byłoby użycie dopełniacza: „Nie mogliśmy użyć (kogo? czego?) pozostałych słów”. Natomiast w wersji przytoczonej powyżej musi być biernik, nie dopełniacz.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

luty 2013
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728  

Nasze nagrania