O redagowaniu dialogów raz jeszcze

Ostatnio w komentarzach pod wpisem Jak pisać dialogi? Praktyczne porady wywiązała się interesująca dyskusja z Panią Anią. Jedną z poruszonych kwestii był problem z następującym fragmentem wypowiedzi:

– Gdzieś była ławka! – przypominał sobie gorączkowo. – Wiem! – (I) poszedł przed siebie.

Czytelniczka następująco skomentowała powyższe zdanie, poruszając przy tym kilka kwestii:

Czy „I” winno być napisane dużą czy małą literą? W zasadzie chyba nie powinno być wątpliwości, jednak owo: „I poszedł sobie” brzmi jak dopowiedzenie, które łączy się „brzmieniowo” z wypowiedzią „Wiem” (które zakończone jest wszystko jedno czy to wykrzyknikiem, czy to kropką) i niejako mała litera się „zgrywa”.
Podobnie jak tutaj:
– Dobrze – roześmiała się Klara.
a poprawnie w założeniu by było:
– Dobrze. – Klara roześmiała się (się roześmiała).

Nie wiem, czy dobrze wyjaśniłam moją wątpliwość, ale chodzi mi o to, czy w takich przypadkach można by uczynić wyjątek, uwzględniając wolę autora, czy też jest to ewidentnie błąd.

Jeśli poruszamy ten zakres tematów, czyli interpunkcję (i nie tylko) w dialogach, to przede wszystkim nadrzędne dla nas musi być zawsze trzymanie się zasad logiki – wykorzystywania interpunkcji tak, by wskazać, co rzeczywiście autor ma na myśli. Pod tym kątem trzeba rozważyć te dwa przykłady osobno.

Zacznę od pierwszego zdania. Ja generalnie w ogóle nie lubię w prozie tego typu konstrukcji:
– Wiem! – (I) poszedł przed siebie.
Zdaję sobie sprawę, że niektórzy autorzy je stosują, próbując w ten sposób wyłuskać jakąś wartkość akcji, nadać jej tempo. Niemniej, w moim odczuciu tutaj ewidentnie czegoś brakuje. Ja bym się nie zastanawiał, czy i rozpoczyna nowe zdanie czy nie, tylko po prostu wstawiłbym jakieś odniesienie do tego, czym jest owo Wiem!.
– Wiem! – wykrzyknął i poszedł przed siebie.
– Wiem! – wykrzyknął wreszcie i poszedł przed siebie.
– Wiem! – wykrzyknął w pewnej chwili i poszedł przed siebie.

Ewentualnie można podejść do tego od innej strony:
– Gdzieś była ławka! – przypominał sobie gorączkowo. W pewnej chwili wykrzyknął: – Wiem! – I poszedł przed siebie.

To tylko kilka propozycji.

Jeśli jednak autor zapiera się, że to musi zostać bez dookreślenia, to bardzo poważnie rozważyłbym przeniesienie tego do osobnego akapitu jako zakończenie wątku.
– Gdzieś była ławka! – przypominał sobie gorączkowo. – Wiem!
I poszedł przed siebie.

Lub nawet:
– Gdzieś była ławka!
Przypominał sobie gorączkowo.
– Wiem!
I poszedł przed siebie.

Dodam na koniec, nawiązując do Pani pytania, że gdyby po Wiem stała kropka, kolejny fragment musiałby się rozpoczynać wielką literą. Wykrzyknika można bowiem użyć także w środku zdania. Kropka jest bezwzględnie znakiem zdanie kończącym.

Drugi przykład w moim odczuciu nie jest analogiczny do powyższego, a obie zaproponowane formy
– Dobrze – roześmiała się Klara.
– Dobrze. – Klara roześmiała się (się roześmiała)

są poprawne. Przy czym mają różne znaczenie. W pierwszym przykładzie Klara mówi, już się śmiejąc, a w drugim najpierw mówi, a potem się śmieje.

Szukając odpowiedniego czasownika dla pierwszego ze zdań, który pełniłby podobną funkcję jak tutaj roześmiała się, moglibyśmy napisać tak:
– Wiem! – ruszył przed siebie.

Paweł Pomianek


4 odpowiedzi do „O redagowaniu dialogów raz jeszcze”

  1. Mateusz Chomicki

    Nie bardzo wiem, jak zadać pytanie odnośnie pewnej kwestii , dlatego też zrobię to na przykładzie.

    Po dniu pełnym przygód postanowiliśmy pójść do baru.
    – Chcesz coś mocniejszego? – spytałem niewinnie Justynę.
    – Nie, dziękuję, poproszę wodę. – W jej słowach można było wyczuć przemęczenie.
    Po kilku minutach podszedł do naszego stolika nasz przyjaciel Wiktor i zapytał:
    – Co tak sami siedzicie?
    – Mieliśmy ciężki dzień, nie mamy ochoty na jakąkolwiek rozrywkę – odpowiedziałem stanowczo.
    – Rozumiem – powiedział Wiktor. – trzymajcie się, cześć! Uśmiechając się do Justyny, odszedł od naszego stolika.

    Moje pytanie dotyczy tego fragmentu: „Po kilku minutach podszedł do naszego stolika nasz przyjaciel Wiktor i zapytał:
    – Co tak sami siedzicie?”.

    Czy ta narracja (zakończona dwukropkiem) i wypowiedź (bez narracji) są poprawne? Czegoś brakuje?

    Pozdrawiam!

    • Paweł Pomianek

      Panie Mateuszu, to miejsce, o które Pan pyta, jest napisane bez wątpienia odpowiednio – bez żadnych kontrowersji. Narracja zakończona dwukropkiem plus wypowiedź bez narracji – w porządku.

      W dialogu są jednak dwa inne błędy:
      1. Na początku każdego akapitu z wypowiedzią znajdują się krótkie łączniki (-), a powinny być półpauzy (–), dwukrotnie dłuższe.
      2. W ostatnim fragmencie dialogu jest błąd, a w zasadzie nawet dwa. Ostania linijka powinna być oczywiście zapisana tak:
      – Rozumiem – powiedział Wiktor. – Trzymajcie się, cześć! – Uśmiechając się do Justyny, odszedł od naszego stolika.
      Trzymajcie od wielkiej litery; przed Uśmiechając się półpauza.

  2. Ania

    Bardzo dziękuję za wyjaśnienia i analizę. Myślałam o podobnych rozwiązaniach, jednakowoż założyłam, że autor będzie nieustępliwy, stąd moje zastanowienia.
    Pozdrawiam z uśmiechem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

luty 2012
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
26272829  

Nasze nagrania