Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (91)

Z tego odcinka ciekawostek dowiesz się, które formy są poprawne: nie najlepszy czy nienajlepszy; zwężyły czy zwęziły; Polska Ludowa czy Polska ludowa; patrzeć ukosem czy z ukosa.

Poprawna forma to: zwęziły, a nie *zwężyły / zdjęcie: cottonbro, Pexels

1.
Czy wiesz, że…

piszemy nie najlepszy, a nie *nienajlepszy? Ta ostatnia pisownia również jest stosowana, nawet Word nie podkreśla tej formy jako błędnej (choć już WordPress i owszem). To jednak pisownia rozdzielna jest zgodna z polską ortografią, ponieważ według reguł polszczyzny nie z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym piszemy rozdzielnie.

Źródło: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nie-z-formami-stopnia-wyzszego-i-najwyzszego;451.html

2.
Czy wiesz, że…

poprawna forma 3. os. liczby mnogiej czasu przeszłego rodzaju niemęskoosobowego czasownika zwęzić to: zwęziły, a nie *zwężyły? Skąd bierze się błąd? Wydaje się, że mylące mogą być trzy formy. Forma zwęzić to czasownik w aspekcie dokonanym. W aspekcie niedokonanym mamy odpowiednik zwężać, od którego forma w 3. os. liczby mnogiej czasu przyszłego w rodzaju niemęskoosobowym brzmi: zwężały. Ponadto sam czasownik zwęzić ma formę bezosobnika czasu przeszłego zwężono. Z kolei w 3. os. liczby mnogiej w czasie przyszłym powiemy zwężą. Forma z ż pojawia się więc w kilku pokrewnych formach. Jestem pełen podziwu szczególnie dla tych, którzy tych niuansów są w stanie nauczyć obcokrajowców.

Źródło: http://sgjp.pl/leksemy/#273146/zw%C4%99zi%C4%87

3.
Czy wiesz, że…

piszemy Polska Ludowa – wielkimi literami – a nie Polska ludowa. Polska Ludowa jest bowiem skróconą wersją nazwy kraju Polska Rzeczpospolita Ludowa. Przymiotnik Ludowa nie ma charakteru atrybutywnego, tylko wraz z rzeczownikiem tworzy nazwę.

Źródło: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Chiny-Ludowe-i-Chiny-ludowe;14551.html

3.
Czy wiesz, że…

możemy patrzeć, zerkać lub spoglądać na kogoś z ukosa, ale nie ukosem (jak zdarza się czasem napisać autorom). Patrzeć z ukosa to spoglądać na kogoś z niechęcią, nieprzyjaźnie.

Wybór i oprac. Paweł Pomianek


3 odpowiedzi do „Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (91)”

  1. uważny

    Patrzeć (spoglądać) z ukosa ma dwa znaczenia. Obok podanego powyżej frazeologizmu ma też sens dosłowny: patrzeć (spoglądać) pod pewnym kątem. Źródło: WSFJP P.M.-N.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. W internetowej wersji SGJP są trzy hasła „około”. W pierwszym z nich rzeczywiście podano tylko formę mianownikową: „operator adnumeratywny z…

  2. Choć od lat pielęgnuję w sobie wręcz kult dla naszych gwar, mocno pomagających mi rozumieć polską archaiczną mowę, to jednak…

  3. Chylę czoła nad dyplomacją Pana Pawła. Pobrzmiewa w tym wątku jednak jakaś domyślna zupacka potrzeba zakazu dowolności. Wręcz ordynek, ordnung...…

  4. No i chochlik mi się wtrącił, kradnąc komę... Ciekawe, czy Ciszek. Chyba jednak Omacek.

  5. Ciekawel ilu było tych krasnali w sumie... . Ciszek w Wordzie? Jednak tam ową bazę wordowską tworzą ludzie, a ci…

  6. Dziękuję za błyskawiczną odpowiedź :)

  7. Dzień dobry. Podchodzę do tego tak, że nazw własnych nie traktuję jak wyrazów cytatów, w związku z czym nie zapisuję…

  8. Dzień dobry, zastanawiam się, jak należy zapisywać niemieckie stopnie wojskowe w polskich tekstach, np. "Do pokoju wszedł Reichsführer Hans Schmidt".…

  9. To pewnie kwestia dyskusyjna, jak wiele rzeczy w polszczyźnie (czego rzecz jasna nauczyciele polskiego w szkołach raczej nie uwzględniają), ale…

  10. Starszy brat pomaga odrobić zadanie. Czy "pomaga odrobić" to orzeczenie modalne?

Archiwa

czerwiec 2022
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  

Nasze nagrania