Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (90)

Z tego odcinka ciekawostek dowiesz się: czy nacieramy komuś uszu, czy uszy; kiedy formy pełny nie możemy zastąpić wyrazem pełen; kiedy w liczbie mnogiej używamy orzeczenia w formie męskoosobowej, a kiedy w niemęskoosobowej.

Zdjęcie: Votsis Panagiotis, Pexels

1.
Czy wiesz, że…

mówimy natrzeć komuś uszu, a nie uszy? Podobnie, gdy nasłuchujemy, nadstawiamy ucha (lub uszu), a nie ucho (lub uszy).

Źródło: https://obcyjezykpolski.pl/natrzec-komus-uszu-a-nie-uszy/

2.
Czy wiesz, że…

wyraz pełny nie zawsze możemy zastąpić formą pełen? Obu form możemy użyć w pozycji rozwiniętej przydawki po rzeczowniku, np. Stał przed nim talerz pełny (lub pełen) zupy. Gdy jednak wyraz ten stoi przed rzeczownikiem, wówczas forma pełen budzi zastrzeżenia. Powiemy więc, że Postawił przed sobą pełny (nie pełen) talerz.

Źródło: https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/pelny-pelen;7726.html

3.
Czy wiesz, że…

jeśli przynajmniej jeden ze składników podmiotu jest rodzaju męskoosobowego, to orzeczenie ma rodzaj męskoosobowy? Powiemy więc, że: Ojciec (rodzaj męskoosobowy), teściowa (rodzaj żeński) i córka (rodzaj żeński) poszli. Jednak w sytuacji, gdy wszystkie składniki podmiotu są rodzaju męskożywotnego lub męskorzeczownego, wówczas czasownik przybierze formę niemęskoosobową, np. Lew i tygrys spały. Obraz i krzyżyk wisiały na ścianie. Z kolei gdy w zdaniu nie ma rzeczownika męskoosobowego, ale składniki podmiotu są niejednorodne pod względem rodzaju, użyjemy… orzeczenia męskoosobowego, np. Policjantki (rodzaj żeński) i ich psy (rodzaj męskożywotny) poszukiwali zbiega.

Źródło: Łukasz Mackiewicz, 497 błędów. Jak nie zbłądzić w zawiłościach polszczyzny, Elbląg 2018, s. 326.

Wybór i oprac. Paweł Pomianek


One Reply to “Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (90)”

  1. uważny

    Oczywistości, z tym że trzeba dodać, że można natrzeć sobie lub komuś uszy (nie uszu) śniegiem. Po prostu wtedy nie ma frazeologizmu, a nacieranie jest czynnością jak każda inna.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Dziękuję za błyskawiczną odpowiedź :)

  2. Dzień dobry. Podchodzę do tego tak, że nazw własnych nie traktuję jak wyrazów cytatów, w związku z czym nie zapisuję…

  3. Dzień dobry, zastanawiam się, jak należy zapisywać niemieckie stopnie wojskowe w polskich tekstach, np. "Do pokoju wszedł Reichsführer Hans Schmidt".…

  4. To pewnie kwestia dyskusyjna, jak wiele rzeczy w polszczyźnie (czego rzecz jasna nauczyciele polskiego w szkołach raczej nie uwzględniają), ale…

  5. Starszy brat pomaga odrobić zadanie. Czy "pomaga odrobić" to orzeczenie modalne?

  6. Dziękuję bardzo! Dzięki Panu wstawię ten przecinek z większą śmiałością ;) Tym bardziej że spontanicznie też odczuwałam taką pokusę ze…

  7. Wie Pani co? Wydawało mi się to oczywiste, bo to wyrazy wołacze. Zdziwiłem się, dlaczego Pani pyta. I co? Okazuje…

  8. Dzień dobry, zastanawiam się nad interpunkcją w rozkazach wojskowych. Np. "Pluton spocznij!" "Pluton biegiem marsz!" "Pluton naprzód!" Formalnie pluton użyty…

Archiwa

marzec 2022
N P W Ś C P S
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  

Nasze nagrania