Adekwatny – nadużycia

Ostatnio otrzymaliśmy następującą korespondencję:

Witam serdecznie. Użyłam dziś sformułowania: „uczeń dokonuje adekwatnej samooceny” i usłyszałam zarzut, że słowo „adekwatny” musi być zawsze użyty z „do”. Rozumiem, że w sytuacji, gdy np. mówię: dzisiejsza sytuacja jest adekwatna do wczorajszej. Jednak jako związek frazeologiczny (przymiotnika z rzeczownikiem) wydaje mi się poprawny. Połączenie tych słów często słyszę w czasie wykładów. Co o tym Pan sądzi? Pozdrawiam.

Szanowna Pani,

sądzę, że jeśli z użytym sformułowaniem jest problem, to nie tyle dotyczy on składni, ile użycia wyrazu w błędnym znaczeniu.

Poniżej przytaczam wszystko co na temat słowa adekwatne zamieszczono w Nowym słowniku poprawnej polszczyzny:

adekwatny st. w. adekwatniejszy a. bardziej adekwatny erud. zgodny z czymś, odpowiadający czemuś; odpowiedni: Ocena była adekwatna, lepiej: odpowiednia, dostosowana, do wiedzy ucznia. A. do czegoś (nie: z czymś, nie: dla czegoś, nie: względem czegoś): Reakcja była adekwatna do sytuacji (nie: z sytuacją, nie: dla sytuacji, nie: względem sytuacji). Planowanie adekwatne do współczesnej ekonomiki (nie: ze współczesną ekonomiką, nie: dla współczesnej ekonomiki, nie: względem współczesnej ekonomiki). Błędne w zn. 'bardzo dobry’. Np.: Adekwatna, poprawnie: poprawna, dobra, właściwa, odpowiedź.

Czyli jeśli przytoczone wyżej słowa miałyby oznaczać odpowiednią samoocenę, to można je zaakceptować, choć słownik sugeruje, że lepiej byłoby po prostu użyć wyrazu odpowiednia, a nie adekwatna.

Wystarczy jednak delikatna zmiana znaczenia na poprawną, właściwą samoocenę, by – zgodnie z tym co sugeruje nam słownik – użycie wyrazu adekwatny było po prostu błędem. Żeby można było dokonać ostatecznej oceny, przydałby się na pewno nieco szerszy kontekst, choć mam obawy, że chodzi tutaj jednak o poprawność samooceny.

W każdym razie, biorąc pod uwagę powyższe, zdecydowanie lepiej byłoby w takim kontekście wstrzymać się z używaniem wyrażenia adekwatna samoocena i – uwzględniając znaczenie – skorzystać z któregoś z wyrazów sugerowanych przez słownik.

Paweł Pomianek


One Reply to “Adekwatny – nadużycia”

  1. Barbara B.

    Witam,

    Ja tylko w jednej sprawie 🙂 – dodania szerszego kontekstu.
    Jestem trenerem rozwoju osobistego, więc z samooceną klientów mam do czynienia często. Samooceną zdecydowanie można uznać za „adekwatną”, ponieważ w kontekście rozwoju osobistego powinna ona stać się ADEKWATNA DO RZECZYWISTOŚCI (czyli odpowiadająca rzeczywistości, zawierająca obraz precyzyjnie nazwanych zarówno mocnych stron, jak i słabych – bez przerysowania lub niedoceniania którejkolwiek z nich).
    Jest więc to użycie poprawne znaczeniowo – o ile oczywiście mamy na myśli, że w/w samoocena jest adekwatna DO rzeczywistości, a nie adekwatna Z. 🙂
    Serdecznie pozdrawiam.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Najnowsze komentarze

  1. Dzień dobry, myślę że ogólna reguła 'czasownik opisujący wypowiedź' jest zbyt szeroka, mało precyzyjna, i to powoduje nieporozumienie. Ja w…

  2. Myślę, że tak. Oczywiście wówczas nie jest to poprawne. Rozumiem, że może to być też rodzaj jakiejś zabawy słownej. A…

  3. Pytałem bo miałem wątpliwości, gdyż w tłumaczeniach z literatury francuskiej (nie pamiętam autora), były dialogi z użyciem zwrotu jak w…

  4. Pierwsze jest w ogóle niepoprawne, w takim kontekście nie można użyć zaimka. Drugie jest jak najbardziej w porządku, bardzo grzeczne.…

  5. 1. Proszę pani, czy mogę ją prosić........ 2. Proszę pani, czy mogę panią prosić..... Które zdanie w bezpośredniej rozmowie jest…

  6. Nie mam przekonania do skróconych zapisów: 1977–78, wolę pełne: 1977–1978 (choć najistotniejsza w tym względzie jest konsekwencja na kartach całego…

  7. Dziękuję za odpowiedź. W tym samym tekście, w jednym akapicie jest kilka zapisów okresów pracy, przykładowo (1977–78). Czy jeżeli w…

  8. Myślę, że jeśli pojawiają się przerwy między zapisem miesiąca i roku (a faktycznie muszą się pojawić), to tym bardziej powinniśmy…

  9. Dzień dobry, czy zapis okresu czasu w przedstawionej formie (IX 1923–VIII 1930) jest poprawny? W którym miejscu powinny być przerwy…

  10. Bardzo dziękuję, teraz wszystko jasne! :) Pozdrawiam serdecznie

  11. Dzień dobry. Niestety pierwsza ze wskazanych konstrukcji jest wadliwa. W przypadku spójników skorelowanych, jak mówi prof. Mirosław Bańko w Małym…

Archiwa

czerwiec 2012
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930

Nasze nagrania