„Za pomocą” czy „przy pomocy” – która forma jest poprawna?

Baza informacji prawie gotowa, więc możemy teraz zająć się konkretami i rozstrzygać poszczególne językowe dylematy, na jakie natrafiamy w codziennym życiu. Sądzę, że pytanie postawione w tytule zadaje sobie wiele osób.

Przyznam, że i ja miałem z tym problem. Po sprawdzeniu w źródłach okazało się, że… obie formy są poprawne, tyle że nie zawsze. Owe wyrażenia przyimkowe mają bowiem różne zastosowanie.

  • Wyrażenia „przy pomocy” używamy w odniesieniu do osób (przy pomocy kogoś).
  • Wyrażenia „za pomocą” używamy w odniesieniu do przedmiotów lub pojęć (za pomocą czegoś).

Czyli powiemy:
Bartosz przy pomocy Kamila wywiercił dziurę w ścianie.
Ale:
Bartosz za pomocą wiertarki wywiercił dziurę w ścianie.

Sprawa jest godna zauważenia zwłaszcza dla tych, którzy piszą teksty prozatorskie. Robiąc korektę książek, często spotykam się z tego typu błędami. Ale także w tekstach naukowych używa się przecież tych wyrażeń. Zwłaszcza w części dotyczącej metodologii piszemy o narzędziach badawczych za pomocą (no właśnie, a nie „przy pomocy”) których omówimy problem.


13 odpowiedzi do „„Za pomocą” czy „przy pomocy” – która forma jest poprawna?”

  1. Iwona

    Tytułem dopełnienia: w wyszukiwarkach Narodowego Korpusu Języka Polskiego (http://nkjp.pl/) można znaleźć dość przykładów, które ilustrują użycie 'przy pomocy’ w odniesieniu do rzeczy (czyli dokładnie to, o czym pisze prof. Bańko w swojej odpowiedzi).

  2. Elka

    Kopia informacji nieco innej:
    „Nie badałem rzeczy historycznie, ale przypuszczam, że rozróżńienie, które Pan przypomniał, od początku wynikało z niedostatecznego rozeznania się w języku. W każdym razie przy pomocy czegoś równie często (i równie dobrze) odnosi się do osób, co do rzeczy, natomiast za pomocą czegoś obsługuje wyłącznie rzeczy (w dość abstrakcyjnym sensie, a więc także np. metody, zbiory, zjawiska). Nie używamy tylko konstrukcji za pomocą kogoś, chyba że świadomie łamiąc regułę, aby pokazać, że ów ktoś jest traktowany instrumentalnie, a więc jako rzecz, a nie człowiek.
    Więcej o tym w Małym słowniku wyrazów kłopotliwych PWN”.
    Mirosław Bańko, PWN

      • Artur J.

        Właśnie, mam na ten temat zaplanowaną notkę (że też nie chcą się same pisać). Być może znów chodziło o uporządkowanie języka, bo skoro nie mówimy za pomocą kogoś, to ktoś uznał, że nie powinniśmy mówić przy pomocy czegoś. A przykładów oczywiście jest pod dostatkiem.

        • Paweł Pomianek

          Mam ostatnio podobny problem – to znaczy, że wpisy nie piszą się same :-). Biorąc pod uwagę obszerność Pana wpisów oraz liczbę przykładów, które Pan zwykł przywoływać, zadanie napisania staje się zdecydowanie trudniejsze. Niemniej, życzę powodzenia – będę linkował.

  3. Paweł Pomianek

    Akurat co do tego wpisu, to nie było źródeł książkowych. W dzisiejszych czasach, gdy na stronach PWN są równie kompetentne słowniki, jak te w formach papierowych, zwyczaj konieczności korzystania akurat ze źródeł książkowych jest dość zaskakujący. Ale cóż może Pani na to poradzić. Kopiuję poniżej to, co napisano w PWN-owskim Nowym słowniku poprawnej polszczyzny. Ja dysponuję tylko wersją elektroniczną, ale to samo wydano w papierze. Tutaj może sobie Pani wejść i spisać źródło.

    Przy pomocy kogoś a. z czyjąś pomocą ’ mając kogoś za pomocnika’: Udało mi się wygrać sprawę przy pomocy radcy prawnego. Z pomocą przyjaciół wybudował dom. Za pomocą (nie: przy pomocy) czegoś ’ posługując się czymś, używając czegoś’ (w tym wypadku często lepiej używać narzędnika): Dokręcił śrubę za pomocą (nie: przy pomocy) klucza, lepiej: dokręcił śrubę kluczem. Usunęła plamy za pomocą (nie: przy pomocy) rozpuszczalnika, lepiej: usunęła plamy rozpuszczalnikiem. Za pomocą (nie: przy pomocy) słów, lepiej: słowami, można wiele wyrazić.

  4. Aleksandra

    Witam!
    Jestem studentką trzeciego roku lingwistyki stosowanej. Chciałam podziękować za zamieszczenie na stronie napisanego w bardzo przystępnej formie wyjaśnienia. Było mi ono bardzo pomocne w tłumaczeniu. Chciałam tylko poprosić o dodanie bardziej szczegółowej informacji o źródle, z jakiego Pan korzystał. Nie mam wątpliwości co do tego, że było ono wiarygodne, jednak przy odwoływaniu się do jakichś zasad na zajęciach zawsze musimy podawać źródła książkowe.
    Z góry dziękuję,
    A.K.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

listopad 2010
N P W Ś C P S
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
282930  

Nasze nagrania