Dziś akurat nasz temat jest wyjątkowo łatwy, bo obowiązuje tutaj tylko jedna zasada: wyrazy z przedrostkami piszemy łącznie. Nie pozostaje nam więc nic innego, jak wymienić owe przedrostki oraz wskazać jeden wyjątek.
Za e-słownikiem języka polskiego dopowiedzmy (właśnie użyłem przedrostka do-) jeszcze, że przedrostek to «cząstka słowotwórcza wyrazu znajdująca się przed jego rdzeniem lub jedna z paru cząstek poprzedzających rdzeń wyrazu».
A oto i długa lista przedrostków z przykładami użycia:
- a (np. anormalny)
- anty (np. antychrześcijański),
- archi (np. archidiecezja),
- arcy (np. arcybiskup),
- bez (np. bezsensowny),
- beze,
- do (np. dopracować),
- eks (np. eksmąż),
- ekstra (np. ekstraklasa),
- hiper (np. hipermarket),
- intra (np. intranet),
- kontr (np. kontrwywiad),
- maksi (np. maksigra),
- midi (np. midichloriany),
- między (np. międzyplanetarny),
- mini (np. miniradio),
- na (np. nawrzucać),
- nad (np. nadczłowiek),
- nade (np. naderwany),
- o (np. omamić),
- ode (np. odebrać),
- od (np. odczasownikowy),
- około (np. okołobiegunowy),
- pan (np. paneuropejski),
- po (np. poraniony),
- pod (np. podjechać),
- pode (np. podebrać),
- ponad (np. ponadnaturalny),
- post (np. postmodernistyczny),
- poza (np. pozazmysłowy),
- przeciw (np. przeciwutleniacze),
- przed (np. przedterminowy),
- przede,
- przy (np. przytrzymywać),
- pseudo (np. pseudoartysta),
- super (np. supergość),
- śród (np. śródtytuł),
- u (np. utrącony),
- ultra (np. ultrakatolicki),
- we (np. wetknąć),
- wice (np. wicedyrektor),
- wokoło (np. wokołodomowy),
- wokół,
- za (np. zaaferowany),
- ze (np. zestrojenie).
Wyjątek
Wyjątek stanowi sytuacja, gdy wyraz, do którego przedrostek jest przyłączony, zapisujemy dużą literą. Wówczas zamiast pisowni łącznej, zastosujemy pisownię z dywizem, np. super-Europejczyk, pseudo-Polak, anty-Platon.
*****************
W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów omawianych później będziemy mogli odwołać się do tych wpisów.
Witam.
Artykuł czytelny i ładnie napisany, jednakże na samym końcu dopatrzyłem się małego błędu:
„cena
paliwa wzrosły około trzykrotnie”
Tyle że to nie w artykule, a w komentarzu p. Wysockiego :-).
Warto uzupełnić:
PISOWNIA POŁĄCZEŃ WYRAZOWYCH Z CZŁONAMI niby-, quasi-
W połączeniach tych stosuje się łącznik, np.
niby-człowiek, niby-artysta, niby-gotyk, niby-Francuz, niby-Amerykanin, niby-orientalny,
niby-ludowy, niby-romantycznie, quasi-deficyt, quasi-nauka, quasi-opiekun, quasi-Polak,
quasi-umysłowy.
UWAGA: „niby” w terminach przyrodniczych pisze się łącznie, np. nibybłona, nibykłos,
nibytorebka, nibyliść, nibynóżki, nibyjagoda.
Należy odróżnić przedrostek „około” (wokół czegoś, w pobliżu czegoś, dotyczący czegoś),
pisany z drugim członem wyrazu zawsze łącznie, np. okołorównikowy, od partykuły „około”
(mniej więcej, w przybliżeniu), pisanej z następującej po niej przymiotnikiem lub
przysłówkiem rozdzielnie, np. około godziny postój, około dwuipółgodzinny wykład, cena
paliwa wzrosły około trzykrotnie.