Koniec grudnia przegapiliśmy, ale na koniec stycznia wracamy z ciekawostkami językowymi.
1.
Czy wiesz, że…
…poprawna jest zarówno forma «coś uchodzi czyjejś uwagi», jak i «coś uchodzi czyjejś uwadze»? Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN zaznacza jedynie, że ta druga jest używana rzadziej.
2.
Czy wiesz, że…
…podobnie jest z formami «nadsłuchiwać» i «nasłuchiwać»? Obie są poprawne, ale ta pierwsza jest częściej używana.
3.
Czy wiesz, że…
…«tapeta» i «tapet» to dwa wyrazy o różnych znaczeniach, często ze sobą mylone. Co to jest «tapeta ścienna», zapewne wszyscy wiedzą. «Tapet» to rodzaj sukna. «Być na tapecie» (miejscownik od «tapet») to ‘być ośrodkiem zainteresowania, być osobą, sprawą, o której w danej chwili się mówi’. Tak więc nie bierzemy czegoś «na tapetę», tylko «na tapet». Choć warto zaznaczyć, że NSPP oznacza to określenie jako potoczne.
(Za tę cenną uwagę dziękujemy naszemu Czytelnikowi o nicku Mark Kewlar).
„Tapet” był stołem do rozkładania map, a więc wielkim. Frazeologiczny „tapet” był stołem stojącym w przedsionku sejmowej sali w czasach I RP. Na tym tapecie wykładano propozycje ustaw do rozpatrzenia przez izbę. Był to zatem rodzaj komunikatora prac kancelarii sejmowej. Jak coś „było na tapecie”, to znaczyło, że będzie procedowane.
W ogóle z tym tapetem to ciekawa sprawa. Nie wiem, jak wy, ale ja zwrot 'być na tapecie’/’mieć na tapecie” zacząłem słyszeć stosunkowo niedawno.
Moje odczucia co do względnej częstości występowania form w punktach 1 i 2 są odwrotne od stanu przedstawionego. Mam wrażenie, że kwalifikator rzad. w słowniku poprawnej polszczyzny oznacza, przynajmniej w tych wypadkach, coś trochę innego.
Co do punktu 3, gwoli ścisłości: tapet to według słowników ‘stół przykryty (zielonym) suknem’. Swoją drogą, ciekawa sprawa z tym tapetem, bo w słownikach albo go nie ma (w starszych), albo jest już oznaczony jako archaizm, występujący tylko w związkach frazeologicznych. Trudno trafić na tapet będący po prostu stołem.
I jeszcze jedna uwaga: o ile się nie mylę, ale to trzeba by jeszcze sprawdzić, dawniej coś mogło być na tapecie albo wejść/przejść na tapet, więc brać na tapet to taki wynalazek, który ani dawniej nie był używany, ani dzisiaj za bardzo nie jest.