Zarażony czy zakażony? Sprawdź poprawne nazewnictwo!

Otrzymaliśmy propozycję przedruku artykułu opublikowanego wczoraj na stronie covidportal.org. Z przyjemnością dzielimy się tą treścią z Czytelnikami Językowych Dylematów.

W mediach mówi się zarówno o zarażonych, jak i zakażonych. Jaka jest poprawna terminologia? Czytaj dalej, aby nie popełnić błędu.

by Andrey Rakhmatullin – Photoxpress

Dotkniętych koronawirusem przybywa na całym świecie, i choć poprawność stosowanego słownictwa nie jest w tym momencie kluczowa, postanowiliśmy to dokładnie zweryfikować, by rozwikłać językową zagwozdkę.

Literatura fachowa

Aby sprawdzić poprawne nazewnictwo, najpierw zasięgnęliśmy do terminologii lekarskiej, a dokładniej do słownika zawartego w Przeglądzie Epidemiologicznym.

Tam – zakażenie definiuje się następująco:

Inwazja tkanek organizmu przez czynnik zakaźny nienależnie od tego, czy wywołuje chorobę. W przyjętej w Polsce terminologii zakażenie dotyczy bakterii, wirusów i grzybów, natomiast w przypadku pasożytów używane jest określenie zarażenie.

Zarażeniem natomiast nazywamy:

Inwazję tkanek organizmu przez pasożyta nienależnie od tego, czy wywołuje chorobę.

Zdaniem biotechnolożki

Choć z medycznego punktu widzenia sprawa wydaje się dość klarowna, to komplikują ją doniesienia medialne, jak i naukowe (w tym najnowsze piśmiennictwo naukowe).

W jednym z ostatnich wywiadów sprawę rozjaśniła nieco polska biotechnolożka dr hab. Ewelina Król, która bierze również udział w badaniach nad koronawirusem.

Zarazić możemy się od kogoś, np. drogą kropelkową w przypadku COVID-19, gdy ktoś kichnie lub będzie kaszlał, i to wówczas w naszym organizmie dochodzi do zainfekowania, czyli zakażenia

– mówi Król.

Wygląda zatem na to, że aby doszło do zakażenia, najpierw organizm musi zostać zarażony.

A w świetle definicji PWN…

Jeśli jednak chodzi o definicje przedstawione przez PWN w SJP, to są one jednobrzmiące:

zarazić — «spowodować przedostanie się do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych»

zakazić — «spowodować dostanie się drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu»

Na podstawie powyższych określeń można więc wnioskować, że – jeśli nie chodzi o nazewnictwo fachowe – wyrazy te można stosować wymiennie.

Jeden z językoznawców, prof. Mirosław Bańko, również zajął stanowisko w tej sprawie:

Na przykład mamy „zakażenie bakteryjne” – to potwierdza stanowisko lekarzy. Z drugiej strony mamy słowo „zaraza” w znaczeniu: epidemia. Używane jest głównie w kontekstach historycznych – mieliśmy zarazę dżumy, cholery. Zaraza jest niewątpliwie słowem pochodnym od „zarazić”

– tłumaczy prof. Bańko.

Choć granica między tymi terminami jest bardzo cienka, jedno wiemy na pewno – zarażenie koronawirusem zachodzi drogą kropelkową, natomiast wskutek jego namnażania dochodzi do zakażenia organizmu.

Źródła:

  1. Słownik Języków Obcych PWN
  2. Przegląd Epidemiologiczny
  3. Wypowiedź dr hab. Eweliny Król z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
  4. Wypowiedź prof. Mirosława Bańko, językoznawcy z Uniwersytetu Warszawskiego

Tekst przekazany przez: HESNA IMS


4 odpowiedzi do „Zarażony czy zakażony? Sprawdź poprawne nazewnictwo!”

  1. WYSZCZEPIAĆ

    Bardzo proszę o wyjaśnienie .Ostatnio bardzo często słyszę słowo „ wyszczepić”. Nigdy nie słyszałam takiego słowa w języku polskim.
    Sprawdzałam w różnych słownikach i też nie mogłam znaleźć.
    Wszędzie mówi się o zaszczepieniu a nie wyszczepieniu. Wyszczepienie kojarzy mi się z wyrazami – wyrzucić, wykopać, wyplewić, wymienić ( pozbyć się czegoś).
    Nie jest to dobre określenie , według mnie. Szczepiąc ludzi chcemy im pomóc a nie pozbywać się – WYSZCZEPIAĆ

    • Paweł Pomianek

      Podał Pan jedno ze znaczeń przedrostka wy. Ja bym miał pierwsze skojarzenie raczej do wyrazu wyleczyć, bo też tematyka medyczna. Ten wyraz też nie oznacza pozbycia się zdrowia, tylko wręcz przeciwnie. Wyszczepić to wyraz zrozumiały, neologizm jeszcze nie notowany przez słowniki. Można się natomiast faktycznie zastanawiać, czy jest słowotwórczo odpowiednio zbudowany. Wydaje się, że tak, biorąc pod uwagę definicję umieszczoną w słowniku PWN (tutaj):

      wy- «przedrostek tworzący czasowniki pochodne, najczęściej z nadaniem czasownikowi następujących odcieni znaczeniowych: ruch od wewnątrz na zewnątrz, od dołu ku górze, np. wychodzić, wyrastać, osiąganie celu, wyczerpanie zakresu czynności (pogrubienie moje – PP), np. wybłagać, wybudować, wysuszyć, osiąganie stanu zaspokojenia, przesytu, znużenia itp., np. wybiegać się, wycierpieć się»

      Ja nie mam więc zastrzeżeń, czy natomiast dla Pana to wyjaśnienie jest zadowalające i czy Pana przekona, tego nie wiem.

  2. MaliNaila

    Nie zastanawiałam się, którego słowa powinno się używać, ale to ciekawa kwestia. Mnie „zarazić” bardziej kojarzy się z chorobą: kichaniem, kaszlem, itp. Natomiast „zakazić” przywidzi mi na myśl coś związanego z raną. Do tej pory chyba tak to właśnie dzieliłam – ze względu na sposób dotarcia wirusa, bakterii i innych do organizmu.

  3. uważny

    Zakażony (bądź skażony) może być przedmiot (skalpel, żywność, tkanka), a zarażona istota żywa. Skażenie (zakażenie) się usuwa (przedmiot się czyści, dezynfekuje, dekontaminuje), a zarażoną istotę żywą się leczy (bądź separuje). Reszta to bełkot.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Tak, ma Pan rację! Faktycznie poprawna jest podana przez Pana forma. Bardzo sprytnie wybrnął też Pan z błędnej formy –…

  2. Dzień dobry! Jest taka pamiątkowa tablica na kamieniu o treści "Pamięci Wszystkim Ludziom Stowarzyszenia" - czy to jest poprawny gramatyczny…

  3. Dziękuję za szybką odpowiedź. Tak, też właśnie myślałem o tym fragmencie w partyzanckiej pieśni: "w mgle utonie próżno wzrok".

  4. Generalnie poprawną i skodyfikowaną formą (na zasadzie wyjątku od reguły) jest we mgle. Można o tym przeczytać np. tutaj w…

  5. Stosujemy zwrot "we mgle". Czy poprawna jest oboczność "w mgle"? Może dopuszczalna jest przy zmianie szyku wyrazów w zdaniu, np.:…

  6. Tak. Przyjrzałem się tematowi i myślę, że trudno byłoby znaleźć inne możliwe rozwiązanie. Końcówka tego typu nazwiska w miejscowniku ulega…

  7. Dzień dobry! Czy nazwisko Hogshire odmieni się w miejscowniku jako: Hogshirze? Dzięki piękne za pomoc!

  8. Przepraszam za tak długi czas oczekiwania na odpowiedź. Musiałem to sprawdzić we wszystkich dostępnych źródłach (co jest – wiem –…

Archiwa

marzec 2020
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  

Nasze nagrania