Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (17)

Poprawne formy to odgrywać rolę oraz pełnić funkcję? Odgrywać funkcję i pełnić rolę mają status błędu. Na zdjęciach: Kasia, Madzia i Dominika

W tym miesiącu ciekawostki przygotował dla nas nasz Czytelnik Kacper Kaczmarczyk. Serdecznie dziękujemy!

1.
Czy wiesz, że…

poprawne formy to odgrywać rolę oraz pełnić funkcję? Frazeologizmy odgrywać funkcję/pełnić rolę są wynikiem tzw. kontaminacji – skrzyżowania – i mają status błędu.

2.
Czy wiesz, że…

nazwę miejscowości Ruciane-Nida odmienia się następująco: (czego?) Rucianego-Nidy, (czemu?) Rucianemu-Nidzie, (co?) Ruciane-Nidę, (z czym?) Rucianem-Nidą, (o czym?) Rucianem-Nidzie, (o!) Ruciane-Nido?

3.
Czy wiesz, że…

piszemy i mówimy twardy (nie: ciężki) orzech do zgryzienia?

4. Czy wiesz, że…
słowo ignorancja to wcale nie synonim ignorowania? Wyraz ten oznacza „nieznajomość czegoś lub brak wiedzy z jakiejś dziedziny” (SJP PWN).

5.
Czy wiesz, że…

prasowanie, kupienie czy lubienie to nie czasowniki? Są to tzw. rzeczowniki odczasownikowe.


5 odpowiedzi do „Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (17)”

  1. Tomasz Marek

    «Opinia, którą Pan przytoczył, nie jest nowa, ale coraz bardziej staje się martwym zaleceniem poprawnościowym. Zwroty „pełnić (spełniać) rolę” traktowano dawniej jako błędy (kalki składniowe z języka rosyjskiego), nowsze słowniki poprawnej polszczyzny włączają je do tzw. normy potocznej, użytkowej, ale w polszczyźnie zwroty te bynajmniej nie są nacechowane potocznością (w sensie stylistycznym). Za zaletę zwrotu „odgrywać rolę” można uważać to, że nawiązuje on do gry teatralnej, czyli do swojego źródła. „Pełnić rolę” jest natomiast wygodne, gdyż oparte na czasowniku, który wchodzi w skład wielu podobnych zwrotów, np. „pełnić funkcję, obowiązki, swoją powinność, misję, służbę, dyżur”.»
    M. Bańko, UW

  2. Artur J.

    Taka śmieszna sprawa z tym „pełnić/spełniać rolę”, że używali tej formy jeszcze przed wojną np. Boy i Antoni Słonimski, a i u wielu polonistów dawniej i dziś można ją spotkać, nawet w akademickich podręcznikach gramatyki języka polskiego. Tak że nie ma co się na nią za bardzo obrażać, zresztą nawet Słownik poprawnej polszczyzny opatruje ją tylko kwalifikatorem „pot.”.

  3. Marcin Kucharski

    Dzięki Wam wyeliminuję u siebie kolejny błąd. Złapałem się na tym, że dość często używałem „pełnić rolę”. Chyba wyrażenie to zbyt mocno upowszechniło się w języku, aby mocno raziło, bo nawet prof. Bańko jej stanowczo nie neguje.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Najnowsze komentarze

  1. Dzień dobry, myślę że ogólna reguła 'czasownik opisujący wypowiedź' jest zbyt szeroka, mało precyzyjna, i to powoduje nieporozumienie. Ja w…

  2. Myślę, że tak. Oczywiście wówczas nie jest to poprawne. Rozumiem, że może to być też rodzaj jakiejś zabawy słownej. A…

  3. Pytałem bo miałem wątpliwości, gdyż w tłumaczeniach z literatury francuskiej (nie pamiętam autora), były dialogi z użyciem zwrotu jak w…

  4. Pierwsze jest w ogóle niepoprawne, w takim kontekście nie można użyć zaimka. Drugie jest jak najbardziej w porządku, bardzo grzeczne.…

  5. 1. Proszę pani, czy mogę ją prosić........ 2. Proszę pani, czy mogę panią prosić..... Które zdanie w bezpośredniej rozmowie jest…

  6. Nie mam przekonania do skróconych zapisów: 1977–78, wolę pełne: 1977–1978 (choć najistotniejsza w tym względzie jest konsekwencja na kartach całego…

  7. Dziękuję za odpowiedź. W tym samym tekście, w jednym akapicie jest kilka zapisów okresów pracy, przykładowo (1977–78). Czy jeżeli w…

  8. Myślę, że jeśli pojawiają się przerwy między zapisem miesiąca i roku (a faktycznie muszą się pojawić), to tym bardziej powinniśmy…

  9. Dzień dobry, czy zapis okresu czasu w przedstawionej formie (IX 1923–VIII 1930) jest poprawny? W którym miejscu powinny być przerwy…

  10. Bardzo dziękuję, teraz wszystko jasne! :) Pozdrawiam serdecznie

  11. Dzień dobry. Niestety pierwsza ze wskazanych konstrukcji jest wadliwa. W przypadku spójników skorelowanych, jak mówi prof. Mirosław Bańko w Małym…

Archiwa

styczeń 2015
N P W Ś C P S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Nasze nagrania