Ile umierających osób znaleziono? To zależy od… przecinka

Niedawno w książce, którą korygowałem, znalazłem zdanie, które w intrygujący sposób pokazuje, jak wiele w nawet skomplikowanym wyrażeniu może zmienić jeden malutki przecinek. Oto i zdanie:

Latem, w czasie jednego z patroli, na który poszedłem, w wysokich górach, w pełnej trupów porżniętych białą bronią spalonej wiosce, znaleźliśmy skrajnie wyziębione umierające z głodu i ran dwie młode kobiety, jedną z dzieckiem przy piersi i małą, może siedmioletnią dziewczynkę.

Dziś, choć zajmujemy się tutaj zazwyczaj językoznawstwem, jest okazja, by zająć się problemem, który leży na pograniczu języka polskiego i… matematyki, a mianowicie spróbujemy policzyć, ileż to ostatecznie znaleziono skrajnie wyziębionych i umierających z głodu osób.

Ze struktury zdania wynika, że… trzy: dwie młode kobiety, czyli tę z dzieckiem przy piersi oraz małą dziewczynkę; trzecią osobą jest właśnie owo maleństwo będące przy matce.

Skąd taka interpretacja. Otóż w takim zapisie trzeba uznać, że dwa fragmenty:
dwie młode kobiety
oraz
jedną z dzieckiem przy piersi i małą
mają charakter synonimiczny. Druga część jest doprecyzowaniem pierwszej. W takim kontekście mała dziewczynka może być przecież ogólnie nazwana „młodą kobietą”.

Dalsze fragmenty książki pokazały jednak, że nie chodzi tutaj o trzy osoby, ale o cztery: dwie młode kobiety, dzieciątko na ręku jednej z kobiet oraz małą, może siedmioletnią dziewczynkę.

Czego więc potrzeba w tym zdaniu, aby jego struktura i interpunkcja wskazywała taką liczbę osób? Potrzebny jest jeden malutki przecinek przed fragmentem i małą:
dwie młode kobiety, jedną z dzieckiem przy piersi, i małą, może siedmioletnią dziewczynkę.

Teraz nie ma wątpliwości, że siedmioletnia dziewczynka jest kimś różnym od drugiej z kobiet, czyli od niewiasty, która nie ma przy piersi dziecka. Ów postawiony przecinek zmienia bowiem relacje pomiędzy fragmentami wyrażenia. W ten sposób nadrzędnym staje się:
znaleźliśmy skrajnie wyziębione umierające z głodu i ran dwie młode kobiety i małą, może siedmioletnią dziewczynkę.
(Jasne nie jest jedynie to, czy dziewczynka również umiera z głodu i ran, ale nie jest to już problem, który można rozstrzygnąć na etapie korekty – powinien się nim wcześniej zająć redaktor).
Z kolei fragment
jedną z dzieckiem przy piersi
ma charakter wtrącenia, doprecyzowania dotyczącego jednej z kobiet.

Proszę mi wybaczyć, że rozważam ten temat na tak drastycznym przykładzie, ale po pierwsze taki się trafił, a po drugie można powiedzieć, że gdy znajdujemy się na pograniczu życia i śmierci, sprawa jasnego wyrażenia, ile osób trzeba wyratować, sytuuje kwestie interpunkcyjne w kontekście po stokroć poważniejszym, niż mamy zwyczaj umiejscawiać je na co dzień.

Paweł Pomianek


6 odpowiedzi do „Ile umierających osób znaleziono? To zależy od… przecinka”

  1. Pp

    Nie wiem jak autor/ka doszła do tego że to trzy osoby, ale nawet bez tego przecinka ewidentne jest to, że chodzi o cztery osoby.

    Nie jest to żadne doprecyzowanie, bo forma „małą” ewidentnie wskazuje na to, że nie mówimy już o tej, która jest przy piersi matki.

    Kupiłem cukier, pomidory i jabłka.
    czy
    Kupiłem cukier, pomidory, i jabłka?

    • Paweł Pomianek

      Wydaje mi się, że nie do końca zrozumiał Pan moje intencje.

      Struktura zdania oryginału sugeruje, że mamy do czynienia z trzema osobami, tzn.:
      – jedną młodą kobietą z dzieckiem przy piersi,
      – drugą młodą kobietą, czyli siedmioletnią dziewczynką,
      – dzieckiem, które jest przy piersi pierwszej z kobiet.
      Chodzi więc tutaj o inne utożsamienie, nie o to, którego Pan się dopatrywał. Oczywiście, że mała siedmioletnia dziewczynka to nie ta, która jest przy piersi matki.

      Przecinek przed i małą jest konieczny, żeby zamknąć wtrącenie po jedną z dzieckiem przy piersi. Wtedy wiadomo, że mała siedmioletnia dziewczynka nie jest jedną z młodych kobiet, ale czwartą osobą.

      • Tomasz Marek

        Ani formalnie (nauki biologiczne, medyczne, behawioralne) ani zwyczajowo siedmioletniej dziewczynki nie nazywa się kobietą.

        • Paweł Pomianek

          …nawet jeśli niektóre z nich bardzo by tego oczekiwały 😉 To prawda. Ale, wie Pan, autorzy naprawdę mają przeróżne pomysły, a opis dotyczy innej kultury – brak przecinka wprowadza w każdym razie sugestię, że autor mógł potraktować młodą jako kobietę. I trzeba to wyjaśnić.

  2. Maria Tokarz

    Mam wątpliwości, czy to zdanie jest poprawne pod względem składni,
    poszedłem ( 1 os. l poj) a dalej mamy czasownik znaleźliśmy ( 1 os. lmn), czy to jest dopuszczalne w obrębie jednego wypowiedzenia?
    Proszę o odpowiedź, gdyż bardzo mnie to interesuje.
    Dziekuję

    • Paweł Pomianek

      Moim zdaniem jest to dopuszczalne. Biorąc oczywiście pod uwagę, że na który poszedłem jest dopowiedzeniem, znajdującym się poza zdaniem głównym. Proszę zauważyć, że całe to zdanie mogłoby się świetnie obyć bez tego fragmentu. Autor wpina to, by rozwiać wątpliwości, być może chcąc podkreślić dobrowolność udania się na ten patrol.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

kwiecień 2012
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930  

Nasze nagrania