Autor: Paweł Pomianek

  • Jak zapisywać nazwy jednostek wojskowych

    Jakiś czas temu napisała do nas pani Olga, redaktorka, pytając o kwestie zapisu nazw jednostek wojskowych w szczegółowych przypadkach (m.in. w dialogach) w powieści. Korespondencja zmieniła się w interesującą wymianę maili. Jako że zawiera ona wszystkie ważniejsze ogólne zasady dotyczącej tej kwestii oraz sporo konkretnych przykładów, dlatego jej fragmenty – w formie uzgodnionej z naszą rozmówczynią – udostępniamy poniżej naszym czytelnikom.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (85)

    Tradycyjnie na koniec miesiąca prezentujemy garść językowych ciekawostek, które warto zapamiętać. 1.Czy wiesz, że… gdy wypijamy zawartość naczynia jednym łykiem, możemy powiedzieć, że wypiliśmy coś jednym haustem albo duszkiem? Nie możemy jednak użyć formy *jednym duszkiem. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z kontaminacją – wymieszaniem dwóch form. Określenie duszkiem zawiera już w sobie informację o tym, że dzieje […]

  • Przecinek przed a

    Przed spójnikiem a nie stawiamy przecinka, jeśli: pełni funkcję łączną (możliwość wymiany na i), np. Wykład był krótki a przystępny; występuje między wyrazami lub wyrażeniami porównywanymi, np. Polacy a Rosjanie podczas drugiej wojny światowej; w połączeniu z wyrazem między lub pomiędzy – określa położenie lub wspólną cechę dwóch rzeczy, np. Kolor między żółtym a brązowym; łączy dwie identyczne formy – […]

  • Od interpunkcji do etyki języka i komunikacyjnej życzliwości. Także w internecie

    Ostatnio mailowo otrzymaliśmy pytanie, które doprowadziło do kilku istotnych językowych refleksji, ale też do bardzo ciekawej, życzliwej wymiany zdań. Tytułowy temat mamy więc tutaj zrealizowany zarówno w teorii, jak i w praktyce. Na wstępie chcę zaznaczyć, że przynajmniej z pozoru pytanie wydawało się kolejnym zadanym przez osobę szukającą językowego haka na kogoś innego, próbującą wyrazić swoją wyższość lub chcącą uzyskać […]

  • Cytowanie: nawias kwadratowy, drugi poziom cytowania, przypis

    Dostaliśmy ostatnio do rozstrzygnięcia następujący dylemat: Dzień dobry, znalazłam Państwa stronę, poszukując odpowiedzi na nurtujące nas pytanie. Chodzi o nawias kwadratowy zastępujący zdanie lub kilka zdań i stawianą po nim kropkę. Czy poniższy przykład cytowanego fragmentu artykułu jest zapisany prawidłowo? Gdzie w sytuacji, gdy po cytowanym tekście wstawiamy nawias  z wielokropkiem informujący o tym, że jest jeszcze dalsza część artykułu, […]

  • Program dla ludzi, którzy chcą sprawdzić, czy w tym, co napisali, są jakieś błędy. Rozmowa z twórcą narzędzia Korektor Tekstu

    Artykuł sponsorowany • Z Łukaszem Kosickim, twórcą narzędzia Korektor Tekstu (korektortekstu.pl), o jego projekcie: po co powstał, jakie błędy wyłapuje i komu się przydaje – rozmawia Paweł Pomianek.

  • Konkretne poprawki w łączliwości wyrazów (leksykalno-semantycznej). Na kanwie audycji ze mną w radiu PiK

    We wtorek 30 marca 2021 r. miałem przyjemność wziąć udział w audycji radiowej bydgoskiego Polskiego Radia PiK. W trakcie dyskusji podałem kilka przykładów ze swojej pracy dotyczących tego, jakie błędy w łączliwości wyrazów popełniają autorzy i jak należałoby je poprawić. Przygotowując się, wynotowałem sobie o wiele dłuższą listę dokonanych ostatnio poprawek, którą z przyjemnością przedstawiam naszym Czytelnikom.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (81)

    Koniec marca to czas na kolejną małą porcję ciekawostek. Dziś m.in. o kelwinach (których nie wyraża się w stopniach) i o różnicy znaczeniowej pomiędzy przymiotnikami problematyczny i kłopotliwy.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (80)

    Dziś garść ciekawostek dotyczących wymowy wyrazów obcojęzycznych. Tym razem wszystkie zostały zaczerpnięte z książki Łukasza Mackiewicza 497 błędów. Zdjęcie: © Językowe Dylematy 2013, Dominika Pełka, obróbka: Melrose Studio Rzeszów 1. Czy wiesz, że… obcojęzyczne nazwy potraw wymawiamy następująco: fondue jako [fądi] (akcent na ost. sylabę), croissant jako [kłasä], gnocchi jako [niokki], a paella jako [paeja]? 2. Czy wiesz, że… wyrazy […]

  • Łączliwość leksykalno-semantyczna

    Dlaczego biznesmen jest znakomity, ale już nie wybitny? Dlaczego możemy wyrządzić krzywdę, ale nie możemy wyrządzić zdrady? Dlaczego rolę tylko odgrywamy, a nie możemy jej pełnić? Dlaczego popularność się zyskuje, a nie odnosi, choć będący synonimem sukces można również odnieść? Kwestia tytułowej łączliwości jest jedną z najtrudniejszych w używaniu języka.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (79)

    We wzorcowej polszczyźnie funkcję pełnimy, podczas gdy rolę odgrywamy. Jest tak pomimo tego, że wyrazy funkcja i rola oraz pełnić i ogrywać są tu synonimami. Wynika to ze zjawiska łączliwości leksykalno-semantycznej, czyli takiej właściwości wyrazów, która pozwala im bezkolizyjnie wchodzić w związki z innymi słowami.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (78)

    Czy wiesz, że wbrew mitom "proszę" w polszczyźnie nie zawsze jest wyrazem grzeczności – a czasami wręcz przeciwnie? Wyraz ten jest bogaty w znaczenia. Może wyrażać: że coś komuś dajemy, prośbę, rozkaz (Proszę to zrobić na jutro), polecenie (Proszę milczeć!), zaproszenie, wezwanie…

  • Skąd wzięło się określenie stłuc kogoś na kwaśne jabłko

    Dlaczego możemy stłuc kogoś akurat na kwaśne jabłko, a nie na inne? I co dokładnie oznacza ten frazeologizm? Podstawowe znaczenie jest niekontrowersyjne. To, że ktoś stłukł lub sprał kogoś na kwaśne jabłko, oznacza po prostu – jak definiuje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN – że ‘ktoś zbił kogoś bardzo mocno’. Ale dlaczego akurat na jabłko kwaśne? By wyjaśnić, jak rozumiano […]

  • Co znaczy, że coś uszło komuś płazem

    Niektórzy sądzą, że płaz, o którym mowa w przywołanym frazeologizmie, to np. salamandra czy żaba, czyli jakiś przedstawiciel gromady zwierząt o tej nazwie. Nic bardziej mylnego, chodzi tu o wyraz mający całkiem inne znaczenie i generalnie nieużywany już dziś w polszczyźnie. Frazeologizm ten oznacza, że komuś coś się upiekło, uszło na sucho – zasłużył na karę, ale go ominęła, bo […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (77)

    Dopełniacz od wyrazu cukinia to cukinii. Przynajmniej w świetle obecnych reguł ortograficznych. W tych wyrazach, których zakończenie wymawiamy w mianowniku jako [-ńja], piszemy w dopełniaczu -nii.

  • Wyraz pocisnąć. Co oznacza?

    Na stronach sjp.pwn.pl jak co roku trwa konkurs na Młodzieżowe Słowo Roku. A ja, korzystając z okazji, chcę wrócić do wyrazu wyróżnionego w plebiscycie z roku 2017 – mianowicie: pocisnąć. Znam bowiem ten wyraz w całkowicie innym znaczeniu od przedstawionego. W Galerii Młodzieżowych Słów Roku PWN czytam następującą definicję: Znaczy tyle, co posłużyć się celną ripostą, zgasić kogoś swoim komentarzem. […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (76)

    Czy wiesz, że powiemy mieszkam (gdzie?) w domku jednorodzinnym, kawalerce, ale zamieszkuję (co?) domek jednorodzinny, kawalerkę? Te konstrukcje oznaczają to samo, lecz druga ma wyraźnie urzędowy charakter.

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (75)

    Wbrew pozorom cię i ciebie nie można używać zamiennie. W pozycji nieakcentowanej zawsze piszemy cię. Przeczytaj wszystkie ciekawostki językowe, które przygotowaliśmy.

  • Wielka litera w zaimkach przy content marketingu

    W pewnej zamkniętej grupie na Facebooku dla redaktorów i korektorów wziąłem kiedyś udział w zażartej dyskusji na ten temat. Okazało się bowiem, że część redaktorów używanie wielkiej litery w zaimkach Cię, Ty, Tobie w content marketingu, w artykułach, a nawet w dyskusjach w mediach społecznościowych uważa za błąd językowy. Punktem wyjścia było właściwie to, że Ty pisane wielką literą staje […]

  • Konwencje zapisu liczb

    W różnych typach publikacji stosuje się różnorodne konwencje zapisu liczb – zapis słowny, słowno-cyfrowy i cyfrowy. Poniżej kilkanaście wybranych zasad z Jak pisać i redagować Ewy Wolańskiej, Adama Wolańskiego i współautorów (s. 68nn), które wydają się szczególnie przydatne na co dzień. W tekstach poetyckich wszystkie liczby zapisuje się słownie. W tekstach beletrystycznych zaleca się stosować zapis słowny wszystkich liczb odnoszących […]

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Blog Językowe Dylematy

Archiwa

październik 2021
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania