Autor: Paweł Pomianek

---

• 17 kwietnia 2024

  Do czego służyły pozostałe wózki? Przecinek zmienia znaczenie

  Przecinki i interpunkcja są stanowczo zbyt mało poważnie traktowane przez użytkowników polszczyzny. Również dlatego tak lubię artykuły, w których mogę wskazywać, jak bardzo jeden mały przecinek (lub jego brak) potrafią zmienić wymowę całego zdania.

• 7 kwietnia 2024

  Nie lubię określenia „gamingowe”. Dlaczego nie po prostu „growe”?

  Jednym z powodów, dla których tak chętnie wplatamy do polszczyzny angielskie wyrazy, jest ich lakoniczność i zwięzłość, a często także klarowność. I na takie zapożyczenia należy patrzeć przychylnie. Ale wyraz gamingowe (4 sylaby, z czego 2 z wydłużonym i) wspomnianych cech po prostu nie ma. Istnieje właściwie tylko jeden powód, dla którego gamerzy czy – jak kto woli – zapaleni gracze, miłośnicy gier komputerowych, tak lubią ten wyraz…

• 21 marca 2024

  Wydzielenie imienia przecinkiem. Kiedy jest konieczne?

  Pod artykułem Wydzielenie imienia i nazwiska przecinkami. Czy to poprawne? otrzymaliśmy ostatnio od Czytelniczki następujące pytanie: Czy mogłabym dopytać, jak powinny prawidłowo wyglądać następujące zdania? Czy w którymś z przypadków imię powinno zostać wydzielone przecinkami? Zapisuję tak, jak mi się wydaje, że powinno to wyglądać. Czy popełniłam błąd? Był to prezent dla mojego syna Edwarda.Był to prezent dla syna mojego, […]

• 12 marca 2024

  Znaki diakrytyczne w zapożyczeniach. Czy w tekstach polskich można je pomijać?

  „Wystarczy zajrzeć do słownika ortograficznego lub słownika języka polskiego, by się przekonać, że jednak powinniśmy pisać: jalapeño, Mégane, déjà vu, Erdoğan, El Niño (i oczywiście też La Niña), Vuelta a España. Nawet jeśli wymaga to od piszącego więcej wysiłku (bo np. musi wstawić odpowiedni znak inaczej, niż klikając tylko odpowiedni przycisk klawiatury), to taka staranność się opłaca”.

• 29 lutego 2024

  Ten błąd językowy popełnia większość z nas

  Czy wiesz, że gdy mówimy o tym, że coś jest na tapecie, wcale nie mamy na myśli tapety przyklejonej na ścianie? «Tapeta» i «tapet» to dwa wyrazy o różnych znaczeniach, często ze sobą mylone. Co to jest «tapeta ścienna», zapewne wszyscy wiedzą. Z kolei «tapet» to rodzaj sukna. Izabela Wieczorek w gościnnym artykule na stronach Językowych Dylematów pisała: Nie zamierzam […]

• 20 lutego 2024

  Jak zapisywać zwroty, w których drugie słowo ma zdyskredytować pierwsze (np. miłość i szmiłość)

  Dzień dobry,jak zapisywać zwroty, w których drugie słowo ma zdyskredytować pierwsze i razem tworzą taką prześmiewczą parę np. miłość – szmiłość, balet – szmalet? Czy to są zestawienia równorzędne i należy je zapisywać łącznie, z dywizem, tak jak np. esy-floresy, czary-mary, kogel-mogel? (czyli miłość-szmiłość, balet-szmalet?) Pozdrawiam serdecznie!Magdalena Szukając odpowiedzi na Pani pytanie w dostępnych słownikach i opracowaniach, niestety nie znalazłem […]

• 18 stycznia 2024

  Radczyni czy radcowa? Jak określać żonę radcy?

  Stała Czytelniczka Językowych Dylematów zadała mi ostatnio ciekawe pytanie dotyczące form „radczyni” i „radcowa”. Niektóre słowniki promują tę pierwszą formę na określenie… żony radcy.

• 7 grudnia 2023

  Łanszotowanie. Udział w projekcie Onet Posty

  Ten i wiele innych krótkich i luźnych wpisów utrzymanych w podobnej konwencji można znaleźć na stronach Onetu, na naszym profilu w ramach nowego projektu portalu Onet Posty, który wystartował 29 listopada 2023 r. Miło nam poinformować, że jesteśmy jego częścią.

• 23 listopada 2023

  Wypowiedź wpleciona w zdanie – jak to zapisać?

  Zapisywanie dialogów, choć posiada ustalone, klarowne reguły, w praktyce budzi wiele wątpliwości zarówno u autorów, jak i u części redaktorów. Dlatego na naszej stronie artykuły na ten temat pojawiają się regularnie. Poniżej o tym, jak potraktować krótką wypowiedź bohatera wplecioną w zdanie nadrzędne.

• 17 października 2023

  Czy na końcu zdań zaczynających się od Ciekawe stawiamy pytajnik?

  Ciekawe, czy tegoroczna zima będzie wyjątkowo mroźna – czy na końcu takiego zdania należy postawić znak zapytania? Owszem, ale tylko w bardzo wyjątkowych przypadkach. Na pewno nie wtedy, gdy zastanawiamy się, czy… tegoroczna zima będzie wyjątkowo mroźna, a wówczas, gdy rozważamy, czy ta kwestia na pewno powinna budzić nasze zainteresowanie. Konstrukcyjnie przytoczone na początku zdanie nie jest zdaniem pytającym, tylko […]

• 28 sierpnia 2023

  Czy można siorbać nosem?

  „Pijąc coś lub jedząc półpłynną potrawę, wydać odgłos podobny do mlaśnięcia” – tak definiuje wyraz siorbać Słownik języka polskiego PWN. Ale czy można również siorbać nosem? Otrzymaliśmy niedawno następujące pytanie: Zwracam się do państwa z zapytaniem na temat nurtującej mnie kwestii. Otóż niedawno miałam styczność z wyrażeniem „siorbanie nosem”. Zaskoczyło mnie ono, gdyż nigdy wcześniej się z nim nie spotkałam. […]

• 20 sierpnia 2023

  Bibliografia. Co zrobić, gdy brakuje roku lub miejsca wydania

  Co zrobić, gdy w czasie sporządzania przypisu bibliograficznego, okazuje się, że w cytowanej książce lub artykule brakuje roku lub miejsca wydania? Istnieje konkretne rozwiązanie promowane przez wydawnictwa poprawnościowe.

• 17 lipca 2023

  „Niemcy! Ojczyzno moja…”? Jak to powiedzieć? Formy wołacza od: Niemcy, Węgry, Czechy, Białoruś

  W polskiej gramatyce często pierwszy i ostatni przypadek mają identyczne formy i nie musimy się tego obawiać. Jakiś czas temu napisał do nas p. Marek: Mam pewien dylemat językowy odnoszący się do mickiewiczowskich słów: „Litwo! Ojczyzno moja…” Odnoszę to podobnie do: Anglio! Ojczyzno moja, Austrio! Ojczyzno moja, Polsko…, Francjo…, Rosjo… to zrozumiałe. Ale jeśli chodzi o: Niemcy, Węgry, Czechy, Białoruś […]

• 26 maja 2023

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (93)

  Z tego odcinka ciekawostek dowiesz się m.in.: kiedy wyraz himalaje należy napisać małą literą, jak odmieniać imiona hiszpańskie zakończone na -o, jak oznaczać w przypisach i bibliografii tytuły czasopism.

• 27 kwietnia 2023

  Nietypowa(?) odmiana wyrazu czyściec

  Zbitki trudne do wypowiedzenia mają to do siebie, że w wyrazach częściej używanych może dochodzić do ich upraszczania.

• 28 marca 2023

  Strużka i stróżka – wyrazy często mylone

  Jeden z błędów, który pojawia się w redagowanych książkach szczególnie często, to pisanie stróżka w znaczeniu strużka. Skąd się to bierze?

• 19 lutego 2023

  Po Super Bowl. Czyżby zniknął potworek językowy „podanie niekompletne”?

  Podczas zeszłoniedzielnej relacji z Super Bowl LVII w polskiej telewizji ani razu nie wyłapałem rażącego określenia „podanie niekompletne”. Mam wrażenie, że z roku na rok, gdy polscy komentatorzy footballu krzepną i bardziej obywają się z językiem komentarza sportowego tej dyscypliny w polskich warunkach, to wyrażenie zaczyna ustępować promowanym przeze mnie od dawna określeniom, jak: podanie niecelne, podanie nieudane czy po prostu podanie niezłapane.

• 20 grudnia 2022

  Jak wprowadzać wypunktowania

  Redagując książki, a szczególnie artykuły, często spotykam się z błędnym wprowadzaniem wypunktowań. Kiedy jest to robione niepoprawnie i jak to robić dobrze?

• 18 listopada 2022

  Przyszły weekend… to który?

  Jeden z czytelników poruszył ostatnio bardzo ważną kwestię dotyczącą określenia rodzącego wiele animozji: „Pojawiło się ostatnio pewne nieporozumienie w mojej grupie i dlatego zwracam się z prośbą o wytłumaczenie. Jeśli umówiłem się w poniedziałek 14.11.2022 na przyszły weekend, to umówiłem się na 19-20.11 czy 26-27.11?”

• 16 listopada 2022

  Duarte Brandão. Jak odmieniać przez przypadki

  Niedawno otrzymałem następujące pytanie: Jak (i czy) odmienić portugalskie imię i nazwisko Duarte Brandão? Temat jest o tyle trudny, że polskie słowniki bardzo rzadko zajmują się kwestią nazwisk portugalskich. Niemniej, należy tutaj zastosować uwagi ogólne dotyczące odmiany imion i nazwisk. Co do nazwiska warto pamiętać o tym, że: Pewnym ułatwieniem dla piszących może być możliwość nieodmieniania niektórych nazwisk, dopuszczalna, gdy […]

---