Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (85)

Tradycyjnie na koniec miesiąca prezentujemy garść językowych ciekawostek, które warto zapamiętać.

1.
Czy wiesz, że…

Źródło: Pexels (autor Andrea Piacquadio)

gdy wypijamy zawartość naczynia jednym łykiem, możemy powiedzieć, że wypiliśmy coś jednym haustem albo duszkiem? Nie możemy jednak użyć formy *jednym duszkiem. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z kontaminacją – wymieszaniem dwóch form. Określenie duszkiem zawiera już w sobie informację o tym, że dzieje się to w ramach jednego ruchu.

2.
Czy wiesz, że…

wyraz czytany jako [gro], oznaczający ‘większość’, zapisujemy: gros? Zwrócenie uwagi na tę kwestię zasugerował nasz niezawodny Czytelnik Xpil: „Przeważnie muszę [to] sprawdzać w słowniku” – napisał. Faktycznie tę nietypową w stosunku do wymowy pisownię warto sobie przyswoić. Dziękujemy za sugestię! Jesteśmy rzecz jasna otwarci również na inne propozycje ciekawostek od Czytelników.

3.
Czy wiesz, że…

wyrazy ewoluować i ewaluować nie są synonimami, a bywają często mylone? Ewoluować to ‘zmieniać się stopniowo, podlegać ewolucji’, podczas gdy ewaluowanie oznacza ‘poddanie ocenie, określenie wartości czegoś’.

Źródła:
https://sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/EWALUOWAC-EWOLUOWAC;5041731.html
https://sjp.pwn.pl/slowniki/Ewaluowa%C4%87.html

4.
Czy wiesz, że…

forma miejscownika skrótowca WAT, oznaczającego Wojskową Akademię Techniczną, to po prostu Wacie? Jest to zgodne z ogólną regułą odmiany skrótowców, mówiącą, że skrótowce zakończone na -t piszemy w miejscowniku małymi literami. Jeśli komuś nie podoba się forma odmieniona lub uzna, że jest ona myląca, może użyć formy nieodmiennej (mianownikowej), np. Studiuję na WAT.

Źródło: Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, hasła: WAT oraz SKRÓTOWCE

Wybór i oprac. Paweł Pomianek


One Reply to “Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (85)”

  1. uważny

    „Duszkiem” oznacza „jednym tchem, nie oddychając, nie odpoczywając” (Linde). Jednym ruchem nie można wypić dwóch pucharów („Uczniowie Spartakusa”). Różne czynności można zrobić duszkiem: picie (jw); jedzenie (siedem igieł sosnowych – „Klechdy sezamowe”); udać się gdzieś (natychmiast – synonim: „duchem”); przeczytać coś, powiedzieć coś, wymienić coś (zwłaszcza w szkole uczeń odpytywany wymienia elementy zbioru duszkiem … lub zacinając się). Więc proszę nie zawężać znaczenia wzorem wielu współczesnych słowników. Jeśli Pan nie czytuje klasyków, proszę zajrzeć do NKJP. PS Prawdopodobnie kiedyś można było coś zrobić „jednym duszkiem”, bo ów „duszek” wziął się z „deszku” czyli „tchu”, a (od)dech jako miara czasu mógł być zwielokrotniany. W takim wypadku „jednym duszkiem” (tak jak „jednym tchem”) byłoby mocniejszą formą „duszka”.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

wrzesień 2021
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
2627282930  

Nasze nagrania