Inspiracją do opracowania trzech pierwszych ciekawostek była
dla mnie książka Łukasza Mackiewicza, właściciela eKorekta24.pl, pt. 497 błędów. Jako że zbliża się okres świąteczno-noworoczny, w ostatniej ciekawostce przypominam rozstrzygnięcia kilku klasycznych dylematów językowych związanych z tym wyjątkowym czasem (oprac. ciekawostek: Paweł Pomianek).
1.
Czy wiesz, że…
typowy czasownik w polszczyźnie ma aż 144 różne formy? To dlatego
odmiana czasowników uchodzi za trudną. Szczególnie dla obcokrajowców.
2.
Czy wiesz, że…
poprawnie mówimy wyłącznie zwęzisz, zwęzi, zwęzimy itd., nie: *zwężysz, *zwęży, *zwężymy. Głoska ż w odmianie tego wyrazu pojawia się tylko w dwóch formach czasu przyszłego: zwężę i zwężą.
3.
Czy wiesz, że…
poprawną formą trybu rozkazującego dla czasownika rozpogodzić jest rozpogódź się, a nie rozpogodź się? Występuje tutaj wymiana głoskowa [o] na [ó]. Nawet jeśli jakiś edytor tekstu chciałby inaczej i promował niewłaściwą formę 😉
4.
Czy pamiętasz, że…
- piszemy święta Bożego Narodzenia, nie Święta Bożego Narodzenia, ale w życzeniach możemy napisać Wesołych Świąt! (jako synonim pełnej nazwy);
- Wigilia to 24 grudnia, a wigilia to uroczysta kolacja, którą w tym dniu przygotowujemy;
- Sylwester to 31 grudnia, a sylwester to zabawa urządzana tego dnia (w Sylwestra idę na sylwestra do znajomych);
- Nowy Rok to 1 stycznia, a nowy rok to cały rozpoczynający się rok 2020?
A poniżej mają inne zdanie, jeśli chodzi o Sylwestra. O Wigilii nie piszą, ale mogą mieć identyczne zdanie.
https://www.ekorekta24.pl/sylwester-czy-sylwester-mala-czy-wielka-litera/
Zdanie W Sylwestra idę na sylwestra jest na pewno poprawne, w analogii do: W Andrzeja idę na andrzejki. Rzeczywiście jednak słowniki generalnie nie wprowadzają rozróżnienia pomiędzy dniem a zabawą. Dla mnie Sylwester to w skrócie dzień św. Sylwestra – stąd było dla mnie oczywistością, że tę nazwę zapisujemy wielką literą. Jak widać jestem jednak w tej interpretacji nieco odosobniony 😀
Kwestia Wigilii nie jest kontrowersyjna. Jeśli trzymamy się eKorekty, piszą to samo, co w naszej ciekawostce:
https://www.ekorekta24.pl/swiateczne-klopoty-jezykowe/
Inne serwisy i słowniki również.