W – we, z – ze, bez – beze, nad – nade

Przyimki zakończone spółgłoską występują w większości również w postaci rozszerzonej o końcową samogłoskę e: w – we, z – ze, od – ode, bez – beze, nad – nade, przez – przeze itd. Warto uporządkować, kiedy występują postacie o zakończeniu -e.

  • Pojawiają się one regularnie przed formami zaimka ja: ze mną, ode mnie, przeze mnie itd.
  • Przyimek we stoi przed wyrazami zaczynającymi się dwiema spółgłoskami, z których pierwsza to w lub f: we Wrześni, we Włoszczowie, we Francji.
  • Przyimek ze stoi przed wyrazami zaczynającymi się grupą spółgłosek, z których pierwszą jest z, s, ż, sz, ź, ś: ze strachu, ze żniw, ze źródła, ze świniami.
  • Przyimek ze stoi też często przed wyrazami zaczynającymi się grupą wz, ws: ze wzniesienia, ze wskazaniem.
  • Regionalnie w Polsce południowej i wschodniej spotyka się użycie we również przed innymi wyrazami zaczynającymi się na w lub f (np. we farbie), a ze przed jakimikolwiek wyrazami zaczynającymi się od z, s, ż, sz, ź, ś (np. ze sokiem). Aprobuje się jednak wyłącznie wymowę tego typu – i to jako regionalną. Nie akceptuje się natomiast tych form w języku pisanym.
  • Istnieje również wiele wyrażeń, w których form przyimków z końcowym e używa się przez wzgląd na tradycję na zasadzie wyjątku. Oto kilka przykładów: ze wszech miar, we Lwowie, we śnie, ze sobą, patrzeć spode łba, dać się komuś we znaki.
  • Niekiedy postaci z -e i bez niego mogą być używane zamiennie, jak np. w wyrażeniach w trzech lub we trzech czy w czwartek lub we czwartek.

Paweł Pomianek

Źródło:
M. Bańko, Mały słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa (PWN) 2003, s. 308–309.


6 odpowiedzi do „W – we, z – ze, bez – beze, nad – nade”

  1. R. Szymańska

    Dziękuję pięknie za zrozumiałą i krótką informację. Bardzo często mam różne „niepokoje językowe” i chętnie korzystam ze słowników i Waszych poradników.
    Pozdrawiam

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

sierpień 2015
N P W Ś C P S
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031  

Nasze nagrania