Pan Paweł napisał do nas ostatnio następujący e-mail:
Proszę o wskazówkę, która forma jest prawdziwa:
1. Dodajemy smak kawy do czekolady
2. Dodajemy smaku kawy do czekolady
Chodzi o słowo: „smak” czy „smaku”.
Na początek zwróciłbym uwagę na ciekawe użycie wyrazu „prawdziwa”. Mówiąc półżartem, oczywiście prawdziwa jest ta forma, której realnie użyto. Zdaje się, że pytanie dotyczy jednak nie tego, która forma jest „prawdziwa”, tylko tego, która jest prawidłowa.
Moim zdaniem nie jest takie oczywiste, czy w ogóle któraś z nich jest warta użycia. Ogólnie zdanie pobrzmiewa artyzmem, bo normalnie dodaje się czegoś dla smaku, ale trudno mówić o dodawaniu do czegoś smaku czegoś innego. Jeśli to nie tekst do materiału reklamowego, to lepiej byłoby ująć to opisowo, np. „Chodzi o to, by czekolada miała smak kawy” czy „by w czekoladzie dało się wyczuć smak kawy” albo też „czekolada o smaku kawy” („czekolada kawowa”). Oczywiście każde z tych określeń ma nieco inne zabarwienie i znaczenie, ale to tylko pokazuje, że z podanym zdaniem wiąże się problem jego niejednoznaczności.
Gdyby jednak uprzeć się na użycie jednej z podanych w mailu form, trzeba by przede wszystkim rozstrzygnąć, jakim przypadkiem rządzi czasownik dodawać. Oto definicja z Nowego słownika poprawnej polszczyzny:
dodawać ndk IX, dodaję (nie: dodawam), dodawaj 1. «dołączać coś dodatkowo, dokładać» ktoś dodaje kogoś, coś do czegoś 'osobę lub całość czegoś’: Do drużyny podstawowej dodawano zawodniczki rezerwowe. Do ciasta dodajemy jaja. Ktoś dodaje czegoś do czegoś 'część’: Do sałatki dodawała cukru.
Należy więc postawić sobie tutaj pytanie, czy smak kawy to całość czegoś czy część. Oczywiście smak kawy musimy tutaj potraktować jak cukier (czyli jako część), a nie jak zawodniczkę lub jaja. Dlatego użyjemy formy z dopełniaczem i – jeśli musimy – dodamy do czekolady smaku kawy.
Paweł Pomianek
