Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (5)

Koniec grudnia przegapiliśmy, ale na koniec stycznia wracamy z ciekawostkami językowymi.

1.
Czy wiesz, że…

…poprawna jest zarówno forma «coś uchodzi czyjejś uwagi», jak i «coś uchodzi czyjejś uwadze»? Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN zaznacza jedynie, że ta druga jest używana rzadziej.

2.
Czy wiesz, że…

…podobnie jest z formami «nadsłuchiwać» i «nasłuchiwać»? Obie są poprawne, ale ta pierwsza jest częściej używana.

3.
Czy wiesz, że…

…«tapeta» i «tapet» to dwa wyrazy o różnych znaczeniach, często ze sobą mylone. Co to jest «tapeta ścienna», zapewne wszyscy wiedzą. «Tapet» to rodzaj sukna. «Być na tapecie» (miejscownik od «tapet») to ‘być ośrodkiem zainteresowania, być osobą, sprawą, o której w danej chwili się mówi’. Tak więc nie bierzemy czegoś «na tapetę», tylko «na tapet». Choć warto zaznaczyć, że NSPP oznacza to określenie jako potoczne.
(Za tę cenną uwagę dziękujemy naszemu Czytelnikowi o nicku Mark Kewlar).


3 odpowiedzi do „Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (5)”

  1. Tomasz Marek

    „Tapet” był stołem do rozkładania map, a więc wielkim. Frazeologiczny „tapet” był stołem stojącym w przedsionku sejmowej sali w czasach I RP. Na tym tapecie wykładano propozycje ustaw do rozpatrzenia przez izbę. Był to zatem rodzaj komunikatora prac kancelarii sejmowej. Jak coś „było na tapecie”, to znaczyło, że będzie procedowane.

  2. Marcin

    W ogóle z tym tapetem to ciekawa sprawa. Nie wiem, jak wy, ale ja zwrot 'być na tapecie’/’mieć na tapecie” zacząłem słyszeć stosunkowo niedawno.

  3. AJ

    Moje odczucia co do względnej częstości występowania form w punktach 1 i 2 są odwrotne od stanu przedstawionego. Mam wrażenie, że kwalifikator rzad. w słowniku poprawnej polszczyzny oznacza, przynajmniej w tych wypadkach, coś trochę innego.

    Co do punktu 3, gwoli ścisłości: tapet to według słowników ‘stół przykryty (zielonym) suknem’. Swoją drogą, ciekawa sprawa z tym tapetem, bo w słownikach albo go nie ma (w starszych), albo jest już oznaczony jako archaizm, występujący tylko w związkach frazeologicznych. Trudno trafić na tapet będący po prostu stołem.

    I jeszcze jedna uwaga: o ile się nie mylę, ale to trzeba by jeszcze sprawdzić, dawniej coś mogło być na tapecie albo wejść/przejść na tapet, więc brać na tapet to taki wynalazek, który ani dawniej nie był używany, ani dzisiaj za bardzo nie jest.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

styczeń 2014
N P W Ś C P S
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  

Nasze nagrania