Pan Jan napisał do nas następującego maila:
Kłaniam się,
W Poradniku interpunkcyjnym Edwarda Polańskiego (wydanie I, luty 2010) wyczytałem informację, którą trudno mi zrozumieć i wyjaśnić. Proszę o pomoc.
W 2. (rozdziale) PRZECINEK W ZDANIACH BEZ UŻYCIA SPÓJNIKA w (punkcie) 2.1.2 W zdaniu pojedyńczym lub jego równoważniku (str. 67) autor pisze: W takich wypowiedzeniach przecinkami oddzielamy jednorodne części zdania: i podaje kolejne punkty.
punkt c5) (str.70) przydawkę opartą na imiesłowie przymiotnikowym, określającą człon, którego się w zdaniu domyślamy, np.:
Wstał o szóstej rano, zdecydowany cały dzień pracować w ogródku,
Przerażeni, szybko wycofali się z jaskini i wzięli nogi za pas,
Ekspedient nie obsłużył klienta, pochłonięty rozmową przez telefon.Pytanie: Jak rozumieć określenie człon, którego się w zdaniu domyślamy? Co oznacza to określenie? Jak inaczej można to wyrazić, określić?
Pozdrawiam z nadzieją na wyjaśnienie
Jan
Szanowny Panie,
może najłatwiej będzie, gdy dopiszę w podanych zdaniach słowa, których się domyślamy. Zauważy Pan, że są to albo czasowniki, albo imiesłowy przysłówkowe – każdy z nich tworzy zdanie lub równoważnik zdania, które z zasady wydzielamy zawsze przecinkami.
Wstał o szóstej rano, BYŁ zdecydowany cały dzień pracować w ogródku.
BĘDĄC przerażeni, szybko wycofali się z jaskini i wzięli nogi za pas,
Ekspedient nie obsłużył klienta, BĘDĄC/GDYŻ BYŁ pochłonięty rozmową przez telefon.
Oczywiście te zdania lepiej brzmią bez tych wyrazów dopisanych na nasze potrzeby, ale to właśnie ich domyślna obecność sprawia, że fragment oddzielamy przecinkami.
Proszę zauważyć, że taka „cicha” – bo niewidoczna – obecność czasownika w zdaniu nie jest wcale taka rzadka. Ot, weźmy chociażby takie trochę innego typu zdanie:
Myślę o tym dzisiaj, podobnie jak ty – wczorajszego wieczora.
Stawiamy tutaj półpauzę, by zaznaczyć elipsę, opuszczenie wyrazu (czy nawet wyrazów), który jednak w domyśle koniecznie musi się w tym miejscu pojawić:
Myślę o tym dzisiaj, podobnie jak ty myślałaś o tym wczorajszego wieczora.
Paweł Pomianek
Prostota jest szczytem zaawansowania! Ostatnio zastanawiałem się, które witryny częściej odwiedzam: Poradnię Językową czy Językowe Dylematy. Odpowiedź pozostawię w domyśle, dziękując za wszystkie wpisy. 🙂
Bardzo Panu dziękuję! To ogromnie miłe przeczytać coś takiego w niedzielne popołudnie. Zresztą każdego innego dnia również :-).
Pozdrawiam Pana!