Pisownia nazw marek i artykułów przemysłowych

Pewne wątpliwości wśród czytelników wzbudził ostatnio przepis dotyczący pisowni wielką lub małą literą wyrazów takich jak „MERCEDES” czy „PAMPERS”, czyli nazw marek i produktów przemysłowych. Wiele informacji pojawiło się już w naszych komentarzach. Tym bardziej jednak warto zebrać je w całość i podjąć próbę ich usystematyzowania.

Na początek przypomnijmy regułę ortograficzną, która mówi, że nazwy różnego rodzaju wytworów przemysłowych używane jako nazwy pospolite konkretnych przedmiotów, a nie jako nazwy marek i typów oraz firm, piszemy małą literą. Wyrazy użyte jako nazwy firm, które wytwarzają te artykuły, pisze się wielką literą.

Kluczem jest tu oczywiście rozróżnienie: „wyrazy pospolite konkretnych przedmiotów” a  „nazwy marek, typów i firm”. Nazwa marki nie tylko może, ale wręcz musi być zapisana wielką literą jak każda nazwa własna. (Prof. Markowski zwraca dodatkowo uwagę, że jest ona znakiem handlowym prawnie chronionym). Ten sam wyraz jednak użyty jako zwykły rzeczownik (pospolity) zapiszemy już literą małą. Jak w wielu przypadkach w języku polskim także tutaj dużą rolę odgrywa więc kwestia znaczenia. Najlepiej odpowiedzieć sobie na pytanie, czy użyta przez nas nazwa odnosi się do nazwy firmy (marki), czy do konkretnego egzemplarza jakiegoś produktu.

Wspaniale, moim zdaniem, wytłumaczyła tę sprawę Rada Języka Polskiego. Eksperci podpowiadają, jak poradzić sobie z tym rozróżnieniem od strony praktycznej:
1. Jeśli słowo typu „Ford/ford” poprzedzone jest wyrazem, który wskazuje na to, że mamy do czynienia z nazwą marki czy firmy – piszemy je wielką literą, np. Jechał samochodem marki Lublin, Pracował w Fordzie.
2. Jeśli słowo typu „Ford/ford” występuje jako nazwa wyrobu – pisze się je małą literą, np. Jechał fordem, Kupił lublina.

Najczęściej możemy spotkać się z przykładami, które podpierają się markami lub nazwami samochodów. Trzeba jednak pamiętać, że reguła ta jest uniwersalna (przynajmniej stara się taka być) i stosuje się ją analogicznie do każdego innego wyrobu przemysłowego – od telefonu komórkowego, przez kosmetyki, do artykułów budowlanych włącznie.

Wobec tego jeździmy fiatem, ale cenimy sobie samochód marki Mercedes (lub w cudzysłowie: samochód „Mercedes”). Najbardziej lubimy klocki Lego i palimy papierosy Marlboro, ale biegamy zawsze w adidasach i kupujemy dzieciom pampersy.

Jak zwykle świeże spojrzenie na tę sprawę prezentuje prof. Mirosław Bańko, którego ciekawą wypowiedź warto jeszcze na koniec przytoczyć:

Niestety, ortografia wymaga, aby używać […] małych liter, ilekroć chodzi o poszczególne wyroby, a nie markę ani producenta. Napisałem niestety, gdyż jako rzecznik poszerzania wolności, także pisownianej, wolałbym pozostawić tę sprawę użytkownikom języka, co najwyżej zalecając określone postępowanie. Producentom na pewno nie w smak, że ich wyroby nie są szybko rozpoznawane dzięki wielkiej literze, co więcej – mała litera sprawia, że wyrób niejako odrywa się od marki, którą reprezentuje.­­­­­­­­

km

Kamila Młodzianko


8 odpowiedzi do „Pisownia nazw marek i artykułów przemysłowych”

  1. Maria

    Bardzo proszę o pomoc, czy pisząc nazwę nowej kolekcji kosmetyków, która brzmi like it. – tak pisana jest na opakowaniach – małymi literami, z kropką na końcu – w tekście pisanym, opisie na stronie www, informacjach prasowych czy notkach – powinna być pisana z dużej litery jako nazwa własna, czy można zachować tę pisownię „marketingową/reklamową” – czyli z małej litery? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź!

  2. Aniela

    Dobry wieczór.

    Będę wdzięczna z odpowiedź.

    Jadę swoją toyotą 4 runner.
    Jadę swoją toyotą 4 Runner.
    Jadę swoim 4 runnerem.
    Jadę swoim 4 Runnerem.

    Czy poprawna jest wersja z małą literą przy runnerze? I spacja między 4 i runner potrzebna?

    Pozdrawiam serdecznie
    Anielka

    • Tomasz Marek

      Po pierwsze – bez spacji (i bez łącznika) między „4” a „r/R”, bo tak podaje tę nazwę producent.
      Po drugie – w wariancie, gdy przed nazwą typu stoi nazwa ogólna (marka) „toyota” (w pierwszych dwóch zdaniach przez Panią utworzonych ta „toyota” będzie pisana małą literą), „4Runner”, czyli z dużym „R”. Wynika to z zasad pisowni nazw w języku polskim. Była o tym mowa w artykule „Nazwy wyrobów i marek – kiedy wielka, kiedy mała litera” na tym blogu.
      Po trzecie – jeśli przed nazwą typu pojazdu nie ma żadnego odwołania do marki (jak w Pani ostatnich dwóch przykładach), sprawa „duże czy małe r” jest dyskusyjna. Wątpliwości nasuwa otwierająca nazwę cyfra. Jeśliby tę cyfrę pominąć, zasady nakazują pisownię małą literą („jadę 4runnerem”). Uważam, że tej cyfry pomijać nie należy i w takim ujęciu nazwę typu samochodu podciągnąłbym pod znak towarowy, którego pisownię ustala producent. Według tych zasad należałoby pisać „jadę 4Runnerem”. Oba typy pisowni są w tym przypadku do obrony – tradycjonaliści będą optować za małą literą, progresiści – za wielką.
      Aby uciec od dyskusyjności zapisu, można zawsze poprzedzać nazwę typu nazwą ogólną, np.:
      Jadę samochodem Toyota 4Runner.
      Jadę toyotą 4Runner.

  3. Tomasz Marek

    Oto orzeczenie RJP (z 2003 roku):
    Radę spytano o to, jak zapisywać nazwy towarów utworzone od imienia i nazwiska, np. Jack Daniel’s, Johnie Walker, i czy właściwy jest zapis: butelka jacka daniel’sa, szklaneczka johnniego walkera. Prof. A. Markowski odpowiedział następująco:

    […] Pisownia nazw towarów, które to nazwy są utworzone od nazw własnych, podlega tym samym zasadom, co pisownia nazw innych towarów. Tak więc o ile nazwę marki towaru traktujemy jako nazwę własną, o tyle nazwa produktu danej marki jest uznawana za nazwę pospolitą i piszemy ją od małej litery. Najstarsze chyba przykłady tego typu to nazwy typu kolt czy walter, utworzone (z drobnymi zmianami ortograficznymi) od nazwisk konstruktorów.
    Zgodnie z tą zasadą napiszemy: butelka jacka danielsa, wypił dwie szklaneczki johnniego walkera. Można też stosować zapis uwzględniający nazwę marki alkoholu, czyli: butelka trunku „Jack Daniel’s”, wypił dwie szklaneczki whisky „Johnnie Walker”.
    [http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=304:nazwy-towarow-&catid=44:porady-jzykowe&Itemid=58]
    _______________________________________________________
    Wysnuwam taki wniosek: nazwa marki powinna być podana w cudzysłowie. Bez cudzysłowu mamy do czynienia z nazwą pospolitą produktu i piszemy małą literą.
    PS Orzeczenia RJP są JEDYNIE obowiązujące, reszta porad i słowników przedstawia zdanie autorytetów językowych i vs RJP nie liczy się.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

wrzesień 2013
N P W Ś C P S
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930  

Nasze nagrania