Wyliczenie poprzedzone określeniem ogólnym

Na pytanie Czytelnika odpowiada Kamila Młodzianko.

Witam

Moje pytanie dotyczy poprawności zdania: „W czasie niwelacji punktów rozproszonych dla każdej pikiety należy wykonać odczyt kreską górną, kreską środkową, kreską dolną, kąta poziomego.” Dodam, że wykonuje się 4 osobne odczyty a wymienione kreski są narzędziem służącym do pomiaru odległości i nie stanowią elementu wskaźnikowego do pomiaru kąta, natomiast wartość kąta odczytuje się z innego narzędzia (koła poziomego) tego samego instrumentu tj. niwelatora.

Czy według Pana zdanie ma prawidłową, nienaganną konstrukcję?

Ilekroć je czytam odnoszę wrażenie, że kreski są częścią kąta poziomego. Moim zdaniem nieprawidłowości dotyczą zastosowania liczby pojedynczej odczyt zamiast liczby mnogiej odczyty oraz bezpośredniego sąsiedztwa dopełnienia w narzędniku (czym?) z przydawką dopełniaczową (czego?) odnoszącymi się do wcześniej występującego podmiotu a nie pozostającymi we wzajemnej relacji między sobą.

Analizując zdanie od strony logicznej uważam, że błąd polega na jednoczesnym zestawieniu nazw narzędzi służących do pomiaru jednego elementu z nazwą innego elementu będącego przedmiotem pomiaru.

Pozdrawiam
Piotr


Szanowny Panie Piotrze,

podał Pan ciekawy przypadek do rozważenia. Dzięki możliwościom, jakie daje nam język, powinniśmy zawsze móc zbudować takie zdanie, które nie będzie budzić naszych wątpliwości. Jeśli jest inaczej i podczas czytania – jak Pan słusznie zauważył – rodzi się opór, trzeba spróbować je przepracować. Trzeba – ponieważ nie jest zbudowane do końca poprawnie.

Jeśli dobrze zrozumiałam, mamy do czynienia z wyliczeniem czterech rodzajów odczytów: odczyt kreską dolną, odczyt kreską górną, odczyt kreską środkową i odczyt kąta poziomego. Wobec tego wszystkie elementy tego wyliczenia należy potraktować jako przydawki, ponieważ odnoszą się do rzeczownika odczyt (ten pełni funkcję dopełnienia: należy wykonać – co? – odczyt). Ma Pan rację, jedna z przydawek jest przydawką dopełniaczową (odczyt czego?). Pozostałe mogą odpowiadać tak naprawdę na pytania przymiotnika (jaki odczyt? który odczyt?), a w niektórych opracowaniach przydawki te nazywa się wprost przydawkami narzędnikowymi (odczyt czym?). Wątpliwości mogą rodzić się gdzieś na tym polu: co odnosi się do czego. Trzeba zatem podkreślić – nazwijmy to – równorzędność członów wyliczanych i ich związek z odczytem. Najprostszym, ale również jedynym słusznym rozwiązaniem jest zastosowanie określenia ogólnego w liczbie mnogiej (odczyty), następnie wyliczenie elementów po dwukropku. Drobny zabieg, a wydobywa cały sens komunikatu:

W czasie niwelacji punktów rozproszonych dla każdej pikiety należy wykonać odczyty: kreską górną, kreską środkową, kreską dolną, kąta poziomego.

Można także dodać spójnik:

W czasie niwelacji punktów rozproszonych dla każdej pikiety należy wykonać odczyty: kreską górną, kreską środkową, kreską dolną i kąta poziomego.

Właściwie odnoszę się tutaj do jednej zasady: jeśli wyliczenie jest poprzedzone określeniem ogólnym – a w tym wypadku zdecydowanie jest – należy zastosować dwukropek.

Pozdrawiam serdecznie,
Kamila Młodzianko


6 odpowiedzi do „Wyliczenie poprzedzone określeniem ogólnym”

  1. Agata

    Fragment z rozprawy doktorskiej z nauk matematycznych (uproszczony). Mam problem z określeniem czy dwukropki być powinny, czy nie.


    Mówimy, że funkcja F spełnia:
    1. warunek A, jeśli istnieją: stałą K i funkcja f takie, że (…).
    2. warunek B, jeśli (…).
    3. warunek C, jeśli (…).

    Mam świadomość, że pewnie kilka innych błędów się tu znalazło, ale nie wszystkie moje wątpliwości już rozwiałam.
    Z góry dziękuję za odpowiedź.

  2. Marylek

    Czy poniższe zdanie jest poprawne?
    Zza lady wychynął potężny mężczyzna z podkręconym, dużym czarnym wąsem i podszedł do kąta, w którym debatowali.

    • Paweł Pomianek

      Zastanawiam się, dlaczego komentarz trafił akurat pod ten wpis. Pewnie gdyby trafił pod ten właściwy, tutaj, sama rozwiązałaby Pani swój dylemat. Ja bym zdecydowanie z tego przecinka po podkręconym radził zrezygnować:

      Zza lady wychynął potężny mężczyzna z podkręconym dużym czarnym wąsem i podszedł do kąta, w którym debatowali.

        • Paweł Pomianek

          Obie wersje, i podana przeze mnie, i zaproponowana przez Panią, mogą być poprawne. Oczywiście będą delikatnie różnić się znaczeniem. Kwestia, która jest bardziej naturalna – wg mnie w tym konkretnym przypadku ta bez przecinków. Osiem lat temu skłaniałem się w ogóle bardziej ku konstrukcji z przymiotnikami nierównorzędnymi w podobnych kontekstach. Teraz jestem bardziej otwarty na obie interpretacje. Temat przymiotników równorzędnych i nierównorzędnych najszerzej omówiłem chyba tutaj.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

lipiec 2013
N P W Ś C P S
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031  

Nasze nagrania