Nieodmienne części mowy to wyrazy, które nie zmieniają swojej formy gramatycznej.
Należą do nich:
- przysłówki,
- spójniki,
- przyimki,
- wykrzykniki,
- partykuły.
Przysłówek
– występuje głównie z czasownikiem, przymiotnikiem lub innym przysłówkiem,
– odpowiada na pytania: jak?, gdzie?, kiedy?, np. dobrze, tutaj, jutro,
– pełni funkcję okolicznika lub orzecznika,
– tworzy się je głównie od przymiotników za pomocą końcówek -e, -o,
– przysłówki pochodzące od przymiotników, stopniują się tak jak przymiotniki, pozostałe (dziś, zawsze) nie stopniują się,
Spójnik
– jego funkcją jest łączenie zdań lub jego części,
– poszczególne typy zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie mają swoiste spójniki,
– istnieją spójniki skorelowane, które występują w postaci nieciągłej (zarówno…, jak i…), ich użyciem rządzą zasady:
- po użyciu pierwszej części spójnika (np. o ile…) nie można zrezygnować z części drugiej (…o tyle),
- forma spójnika skorelowanego jest stała, żaden człon nie może być zastępowany przez inny spójnik o tej samej funkcji: najczęstsze błędy to: dlatego…, ponieważ…, dlatego…, bo… (forma poprawna: dlatego…, że), o ile…, to…, (poprawnie: o ile…, o tyle…), nie tylko…, ale i…, (forma poprawna: nie tylko…, lecz także…), zarówno…, i… (forma poprawna: zarówno…, jak i…);
– spójniki przed którymi nie stawiamy przecinków to: oraz, ani, ni, lub, albo, i, bądź.
Przyimek
– występuje tylko w połączeniu z rzeczownikiem lub wyrazem o podobnej funkcji (zaimkiem, przymiotnikiem),
– każdy przyimek rządzi odpowiednim przypadkiem,
– przyimki są odrębnymi wyrazami, np. do, ku, między, nad, pod lub połączeniami takich wyrazów, np. poprzez, sponad, znad,
– przyimek w zdaniu powinien być umieszczony bezpośrednio przed wyrazem, z którym się łączy, np. Spotkanie obyło się w pałacu,
– umieszczanie rozbudowanych określeń między przyimkiem a rzeczownikiem jest błędem, np. Spotkanie obyło się w zbudowanym sto lat temu pałacu.
Wykrzyknik
– wyraża uczucia, silne stany emocjonalne, naśladuje dźwięki otaczającego świata,
– samodzielna część mowy, nie wchodzi w związki z innymi wyrazami,
– w wypowiedzeniu może stanowić samodzielną wypowiedź.
Partykuła
– pełni rolę wyrazu pomocniczego,
– jest to niesamodzielny wyraz lub morfem, nadający wypowiedziom zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe,
– może mieć charakter rozkazu, pytania, wzmacniający,
– przykłady: nie, ani, by, chyba, czy, niech, niechaj, oby, tak, bodaj.
Zobacz wpis:
Odmienne części mowy
W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów omawianych później będziemy mogli odwołać się do tych wpisów.
Bardzo mi to pomogło w nauce do sprawdzianu. Mam nadzieje, że dostanę 5 😉
Czyżby „ani” nie zalizcza się do spójników ? 🙂
Partykuła. Tak mi się wydaje.
Wg Jagodzińskiego, przywoływanych przezeń gramatyków i innych źródeł internetowych „ani” to spójnik, łączący zaprzeczone zdania współrzędne lub składniki współrzędne zdania zaprzeczonego, np. „Nie kradł ani nie oszukiwał.” Jednakowoż wg SJP PWN „ani” może też być partykułą, gdy poprzedza:
– orzeczenie czasownikowe, np. „Ani pisnął.”,
– niektóre użycia rzeczownikowe, np. „Nie wypił ani kropli.”,
lub występuje w utartych połączeniach oznaczających brak czegoś, np. „Ani krzty; ani odrobinę; ani razu; ani trochę.”»
W uzupełnieniu dodam (p. Jagodziński mógłby mnie oskarżyć o pominięcie jego klasyfikacji „ani” jako partykuły TEŻ), że Jagodziński również podaje werdykty gramatyków. wg których „nie” może być „partykułą, modulantem wzmacniającym, wykrzyknikiem i dopowiedzeniem”.
Znajomy ma tatuaż”tylko Bogu ufam”moim zdaniem nie jest stylistycznie napisany.czy mam rację?
Niekoniecznie. To znaczy nie jest to oczywiście szyk naturalny, ale do obrony przynajmniej w dwóch kontekstach:
– zamierzony efekt szyku przestawnego (bliski poezji);
– cytat jest wyjętą z kontekstu reakcją-odpowiedzią na pytanie np. Czy ufasz mi? (lub wiele innych); wtedy odpowiemy raczej właśnie tak, jak na tatuażu.
Biblia jest pełna szyku przestawnego, buduje patos od Wujka. Podobnie w angielskim: patrz napis na banknotach $ – ” In God we trust”.
„zakupiony” jaka to część mowy?
Z pewnością żadna spośród wymienionych wyżej nieodmiennych ;-).
Imiesłów przymiotnikowy biernych
Mam prośbę proszę o wyjaśnienie pisowni dlaczego wyraz po chwili piszemy oddzielnie?
DZIĘKI WIELKIE!!! TO MI POMOGŁO W NAUCE!!!
Dzięki wielkie
Bardzo dziękuje !! bardzo mi to pomogło 😉
Bardzo dziękuje za pomoc!
Bardzo dziękuje!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Dziękuję bardzo! Dzięki pani dostałam piątkę ze sprawdzianu!
fenks fenks fenks mam zadanie z pppppppolskiego
dzieki bardzo mi to pomogło:):):):):):):):)