Wczoraj otrzymałem maila z prośbą o rozstrzygnięcie językowego dylematu. Poniżej publikuję zarówno pytanie internautki, jak i odpowiedź przygotowaną wspólnie z Tomaszem Powyszyńskim.
Witam!
W związku z moim językowym dylematem natrafiłam w internecie na Pana blog. Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, czy wyrażenie „Utwór z czołówki serialu, który ostatnio skutecznie pożera mój czas” jest poprawne. Miałam na myśli, że to serial pożera mój czas, a nie utwór, i obawiam się, że moje słowa mogą zostać źle zrozumiane. Z góry dziękuję za pomoc. Pozdrawiam,
[Dane osobowe Autorki do wiadomości redakcji]
Mówiąc najkrócej, sądzimy, że wyrażenie jest poprawne, choć nie musi być dla każdego do końca jednoznaczne. Co jest w tym zdaniu problemem? Fakt, że zarówno wyraz utwór, jak i serial mają ten sam rodzaj (męski). W związku z tym w takiej konstrukcji, jaką zaproponowała Autorka zapytania, użyjemy formy który, gdy będzie nam chodziło o odniesienie zarówno do jednego, jak i do drugiego wyrazu.
Dlaczego sądzimy, że zdanie jest do zaakceptowania? Ponieważ w takim przypadku, kiedy pojawiają się dwa rzeczowniki tego samego rodzaju, naturalne jest, iż który odnosi się do użytego jako ostatni. Czyli błędem byłoby raczej, gdyby który w przytoczonym zdaniu miałoby się odnosić do wyrazu utwór. W takiej konstrukcji bowiem czytelnik intuicyjnie (a także z kontekstu) wnioskuje, że chodzi o serial pożerający czas.
Dla spokoju i bezpieczeństwa warto jednak zastanowić się, czy nie można by tego zdania napisać w taki sposób, by rozwiać wszelkie wątpliwości. Chcemy więc na koniec zaproponować dwa alternatywne – i jak sądzimy: lepsze, bo bardziej jednoznaczne – warianty napisania tego samego zdania:
- Sugerowalibyśmy zamienić jedno słowo (utwór lub serial) na inne – takie, które miałoby inny rodzaj, np. Piosenka/Melodia z czołówki serialu, który… Wtedy nie będzie żadnych wątpliwości, że to serial skutecznie pożera czas.
- Można też użyć innej konstrukcji bez wprowadzania zdania podrzędnego, jak np.: Utwór z czołówki serialu ostatnio skutecznie pożerającego mój czas…
Paweł Pomianek, Tomasz Powyszyński
One Reply to “Co tutaj pożera czas? Czy konstrukcja jest jednoznaczna?”