Baza informacji prawie gotowa, więc możemy teraz zająć się konkretami i rozstrzygać poszczególne językowe dylematy, na jakie natrafiamy w codziennym życiu. Sądzę, że pytanie postawione w tytule zadaje sobie wiele osób.
Przyznam, że i ja miałem z tym problem. Po sprawdzeniu w źródłach okazało się, że… obie formy są poprawne, tyle że nie zawsze. Owe wyrażenia przyimkowe mają bowiem różne zastosowanie.
- Wyrażenia „przy pomocy” używamy w odniesieniu do osób (przy pomocy kogoś).
- Wyrażenia „za pomocą” używamy w odniesieniu do przedmiotów lub pojęć (za pomocą czegoś).
Czyli powiemy:
Bartosz przy pomocy Kamila wywiercił dziurę w ścianie.
Ale:
Bartosz za pomocą wiertarki wywiercił dziurę w ścianie.
Sprawa jest godna zauważenia zwłaszcza dla tych, którzy piszą teksty prozatorskie. Robiąc korektę książek, często spotykam się z tego typu błędami. Ale także w tekstach naukowych używa się przecież tych wyrażeń. Zwłaszcza w części dotyczącej metodologii piszemy o narzędziach badawczych za pomocą (no właśnie, a nie „przy pomocy”) których omówimy problem.
Odnalazłem kogoś z pomocą PCK – czy za pomocą PCK?
Pozdrawiam
Alicja
Z pomocą lub przy pomocy.
Również pozdrawiam!
Tytułem dopełnienia: w wyszukiwarkach Narodowego Korpusu Języka Polskiego (http://nkjp.pl/) można znaleźć dość przykładów, które ilustrują użycie 'przy pomocy’ w odniesieniu do rzeczy (czyli dokładnie to, o czym pisze prof. Bańko w swojej odpowiedzi).
Poradnia językowa PWN jednoznacznie wyjaśnia tę kwestię:
– przy pomocy używa się do osób/przedmiotów, zaś
– za pomocą wyłącznie do przedmiotów.
PWN – Słownik języka polskiego
http://sjp.pwn.pl/poradnia/szukaj/za-pomoc%C4%85.html
Odp. na list z 12.01.2005 r.
Kopia informacji nieco innej:
„Nie badałem rzeczy historycznie, ale przypuszczam, że rozróżńienie, które Pan przypomniał, od początku wynikało z niedostatecznego rozeznania się w języku. W każdym razie przy pomocy czegoś równie często (i równie dobrze) odnosi się do osób, co do rzeczy, natomiast za pomocą czegoś obsługuje wyłącznie rzeczy (w dość abstrakcyjnym sensie, a więc także np. metody, zbiory, zjawiska). Nie używamy tylko konstrukcji za pomocą kogoś, chyba że świadomie łamiąc regułę, aby pokazać, że ów ktoś jest traktowany instrumentalnie, a więc jako rzecz, a nie człowiek.
Więcej o tym w Małym słowniku wyrazów kłopotliwych PWN”.
Mirosław Bańko, PWN
Bardzo dziękuję – to rzeczywiście cenny wpis, pokazujący nieco inną perspektywę.
Właśnie, mam na ten temat zaplanowaną notkę (że też nie chcą się same pisać). Być może znów chodziło o uporządkowanie języka, bo skoro nie mówimy za pomocą kogoś, to ktoś uznał, że nie powinniśmy mówić przy pomocy czegoś. A przykładów oczywiście jest pod dostatkiem.
Mam ostatnio podobny problem – to znaczy, że wpisy nie piszą się same :-). Biorąc pod uwagę obszerność Pana wpisów oraz liczbę przykładów, które Pan zwykł przywoływać, zadanie napisania staje się zdecydowanie trudniejsze. Niemniej, życzę powodzenia – będę linkował.
Która forma jest poprawna Wyrażam zgodę na wyjazd mojej córki Aleksandry Duda Czy Aleksandra Duda
Ani jedna, ani druga. Nazwisko też obowiązkowo odmieniamy: na wyjazd mojej córki Aleksandry Dudy.
Dziękuję za błyskawiczną odpowiedź!
A.K.
Akurat co do tego wpisu, to nie było źródeł książkowych. W dzisiejszych czasach, gdy na stronach PWN są równie kompetentne słowniki, jak te w formach papierowych, zwyczaj konieczności korzystania akurat ze źródeł książkowych jest dość zaskakujący. Ale cóż może Pani na to poradzić. Kopiuję poniżej to, co napisano w PWN-owskim Nowym słowniku poprawnej polszczyzny. Ja dysponuję tylko wersją elektroniczną, ale to samo wydano w papierze. Tutaj może sobie Pani wejść i spisać źródło.
Przy pomocy kogoś a. z czyjąś pomocą ’ mając kogoś za pomocnika’: Udało mi się wygrać sprawę przy pomocy radcy prawnego. Z pomocą przyjaciół wybudował dom. Za pomocą (nie: przy pomocy) czegoś ’ posługując się czymś, używając czegoś’ (w tym wypadku często lepiej używać narzędnika): Dokręcił śrubę za pomocą (nie: przy pomocy) klucza, lepiej: dokręcił śrubę kluczem. Usunęła plamy za pomocą (nie: przy pomocy) rozpuszczalnika, lepiej: usunęła plamy rozpuszczalnikiem. Za pomocą (nie: przy pomocy) słów, lepiej: słowami, można wiele wyrazić.
Witam!
Jestem studentką trzeciego roku lingwistyki stosowanej. Chciałam podziękować za zamieszczenie na stronie napisanego w bardzo przystępnej formie wyjaśnienia. Było mi ono bardzo pomocne w tłumaczeniu. Chciałam tylko poprosić o dodanie bardziej szczegółowej informacji o źródle, z jakiego Pan korzystał. Nie mam wątpliwości co do tego, że było ono wiarygodne, jednak przy odwoływaniu się do jakichś zasad na zajęciach zawsze musimy podawać źródła książkowe.
Z góry dziękuję,
A.K.