Tag: fleksja


  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (22)

    Na podsumowanie miesiąca zbiór ciekawostek językowych, które publikowaliśmy na naszej facebookowej tablicy. Największym zainteresowaniem cieszyły się te związane z tułowiem i tapetem. 1. Czy wiesz, że… tułów w liczbie mnogiej odmienia się jak żółw, czyli: M. tułowie (nie tułowia), D. tułowi (nie tułowiów), C. tułowiom, B. tułowie? Celownik l.poj. brzmi tułowiowi (nie tułowiu). 2. Czy wiesz, że… tapet – tak […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (20)

    Kwiecień „sponsorowała” u nas literka S. Oto zbiór ciekawostek językowych, które publikowaliśmy na naszej facebookowej tablicy. Na pierwszym miejscu ta ciekawostka, która uzyskała najwięcej lajków (28). 1. Czy wiesz, że… ssać odmienia się w czasie teraźniejszym: ssę (nie: ssam), ssiesz, ssie, ssiemy, ssiecie, ssą? 2. Czy wiesz, że… sponad znaczy ‘znad’ (np. patrzę sponad dachów), z kolei z ponad możemy […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (19)

    W tym miesiącu jako zbiór ciekawostek językowych ponownie proponujemy te, które publikowaliśmy ostatnio na naszej facebookowej tablicy. Zebrało się ich całkiem sporo. 1. Czy wiesz, że… resentyment to nie 'ponowny sentyment do czegoś’, ale 'uraza przechowywana w pamięci po doznaniu krzywd’? 2. Czy wiesz, że… prząśniczka nie jest synonimem prządki, ale zdrobnieniem od prząśnicy będącej częścią kołowrotka? W utworze „U […]

  • Przypadek szanownych państwa i wojewodów. Różne dylematy p. Kingi

    Oto pytania, które zadała nam p. Kinga, i odpowiedzi Tomasza Powyszyńskiego. Szanowne Państwo, a może Szanowni Państwo? W każdym razie nie „Witam”, gdyż w żadnym wypadku nie chcę okazywać arogancji. Mam nadzieję, że parę moich pytań zostanie zauważonych, gdyż jest to dla mnie bardzo dużym problemem i byłabym niezmiernie wdzięczna, jeśli uzyskałabym odpowiedź. 1) Pierwsze pytanie dotyczy pierwszego akapitu tej […]

  • Yves Saint Laurent – jak odmieniać (Yves’a, o Yvie)

    Odmiana imion i nazwisk obcych, a francuskich w szczególności, nastręcza tylu problemów, że temat ten zawsze warto podejmować. Zuzanna pyta: Jak będzie z odmianą imion i nazwiska francuskiego projektanta Yves Saint Laurent, film o Yves Saint Laurencie? Imiona i nazwiska w języku polskim, także imiona i nazwiska obce – o czym warto stale przypominać – z reguły są odmienne. W […]

  • Z Instagrama czy z Instagramu. Na Instagram czy na Instagrama

    Otrzymaliśmy ostatnio następujące pytanie: Mam problem z jedną kwestią. Nie wiem, jak prawidłowo odmienia się słowo „Instagram”. Wiele osób korzysta z „Instagrama” czy z „Instagramu”? Byłabym bardzo wdzięczna za odpowiedź. Będąc konsekwentnym, podobnie jak w przypadku innych form dopełniacza wyrazów związanych z określeniami narzędzi w ramach nowych technologii użyłbym końcówki -a i powiedziałbym Instagrama. Podobnie jak: e-maila, SMS-a, Facebooka, Twittera. […]

  • Należał, należało, należały. Wymagania gramatyczne rzeczowników

    Otrzymaliśmy ostatnio następującą wiadomość: Proszę o sprawdzenie poniższego zdania. Moją wątpliwości budzi użyty wyraz „należał”, czy ze względu na kilka czynności wymienionych po nim stosowniejsze jest użycie formy „należało”? Z góry dziękuję za podpowiedź. Do jego zakresu obowiązków należał: – montaż tras kablowych i przewodów według rysunku technicznego, – podłączanie przewodów do: lamp, gniazd, włączników oraz urządzeń przemysłowych, – montaż […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (7)

    Zbliża się koniec miesiąca, na jego podsumowanie trzy kolejne ciekawostki językowe. 1. Czy wiesz, że… …takie konstrukcje jak drugi najbogatszy są uznawane za błędne? Wskazuje na to zresztą sama logika (bo albo ktoś jest najbogatszy, albo nie jest). Jest to kalka z języka angielskiego, której należy stanowczo unikać, zastępując ten zwrot takimi jak np. drugi pod względem zamożności. 2. Czy […]

  • Oliviera Giroud czy Girouda

    Napisał do nas p. Adami: Mam problem z odmianą nazwiska francuskiego piłkarza Olivera Giroud(a). Jak postępować z jego nazwiskiem? Odmienia się, czy pozostaje bez zmian? Szanowny Panie, odpowiedź na to pytanie nie jest tak oczywista, jak można by się spodziewać. Mimo wszystko zasady języka polskiego wskazują, że nazwiska francuskie akcentowane na ostatnią sylabę zakończone w piśmie na spółgłoskę, którą w […]

  • Czy „gratisy” to poprawna forma?

    Ostatnio spotkałam się z pewną wątpliwością dotyczącą odmiany wyrazu „gratis”. Nie od dziś słowo to otacza nas niemal z każdej strony, a w celu uruchomienia naszych portfeli zostało odmienione już przez wszystkie przypadki. Czy słusznie? Okazuje się, że tak! Słowo to zostało zapożyczone z łaciny i pierwotnie miało bardzo bliskie znaczenie do tego, jakie znamy. „Gratis” (z łac. gratia – […]

  • W ZUS, w ZUS-ie czy w ZUSie

    Pod wpisem Urząd Skarbowy czy urząd skarbowy. O pisowni nazw urzędów użytkowniczka o nicku Uczeń napisała: Chciałam Pana zapytać o poprawną formę odmieniania skrótu ZUS. Spotkałam się z tym na konkursie polonistycznym. Można napisać ZUS-ie czy ZUSie? Czy PKO jest odmienne? Jako poprawne formy miejscownika skrótowca ZUS dopuszcza się zarówno nieodmienną w ZUS, jak i odmienną w ZUS-ie. Zapis w […]

  • Balotellego, a nie *Balotelliego!

    Naprawdę ciężko jest znieść kaleczenie polskiego języka przez naszych komentatorów sportowych. W ostatnich dniach, w czasie trwania Pucharu Konfederacji, moje uszy rani przede wszystkim błędna forma dopełniacza od wymienionego w tytule nazwiska włoskiego piłkarza, powtarzana z uporem maniaka: wczoraj przez Macieja Iwańskiego, tydzień temu przez – to szczególnie bolesne, biorąc pod uwagę jego ogólną dbałość o wysoki styl wypowiedzi – […]

  • Odmiana nazwy miejscowości Linia

    Choć zarówno pytanie, jak i odpowiedź są dziś dość krótkie, tworzę osobny wpis, ponieważ wiadomości o odmianie nazw miejscowości, zwłaszcza małych, naprawdę trudno znaleźć w polskim internecie. Witam! Mam dylemat jak odmienić nazwę miejscowości „Linia”. Będzie w Lini czy w Linii??? Pozdrawiam! To bardzo dobre pytanie. Wbrew bowiem temu, co moglibyśmy sądzić, nazwa tej miejscowości nie odmienia się jak rzeczownik […]

  • Prezydent Krakowa, miasta Krakowa czy miasta Kraków

    Czasami zastanawiamy się, które z trzech powyższych form są poprawne. W stosunku do jakich jednostek administracyjnych i kiedy można użyć poszczególnych sformułowań. W języku nieurzędowym (np. w artykułach w czasopismach czy internecie) powinniśmy używać pierwszego określenia. W tej konstrukcji nazwa miejscowości – niezależnie od wielkości jednostki administracyjnej oraz od funkcji pełnionej przez daną osobę – jest zawsze odmienna: prezydent Warszawy, […]

  • Burmistrz Pionków czy Pionek?

    Na konkretnym przykładzie nieco szerzej omawiamy temat nazw miejscowości. Skąd się biorą dziwne niekiedy odmiany owych nazw? Na początek przytaczam list od Czytelnika: W pobliżu Radomia jest miejscowość Pionki. Zdarzyło się, że trafiły w moje ręce zaproszenia dla burmistrza, i tu następują problemy. Wszyscy mówią – burmistrza PIONEK, natomiast osoby przysyłające zaproszenia, z uporem maniaka wypisują burmistrza PIONKÓW. Jest mi […]

  • Słuchać koncertu czy słuchać koncert?

    Kolejne pytanie na temat związku rządu zadała nam ostatnio pani Joanna: Bardzo proszę o pomoc w rozstrzygnięciu wątpliwości, z jakim przypadkiem łączy się czasownik „słuchać” – biernik czy dopełniacz? Co z przeczeniem? Podaję przykład: „słucham mamy czy słucham mamę?” „słucham muzykę czy słucham muzyki?” „nie słucham mamy? nie słucham muzyki?” (tutaj intuicyjnie nie przewiduję innej możliwości) Podobnie z czasownikiem „dotykać” […]

  • Ulu czy Ulo. Wołacze imion żeńskich

    Ostatnio napisał do mnie znajomy, Leszek, stawiając przede mną następujący językowy dylemat: Kolega mnie zagadnął o odmianę przez przypadki imion, konkretnie imienia „Ula” w wołaczu. Mamy dwa strzały – „Ulu” lub „Ulo”. Pierwszy („Ulu”) jest bardziej intuicyjny, odruchowo wychodzi nam, że tak jest poprawnie. Z drugiej strony gdy mamy „Urszula” to wołacz będzie „Urszulo”, więc logika podpowiadałaby, aby w skróconej […]

  • Uczni i księgarń. Czy to poprawne formy dopełniacza?

    Poniżej udzielam odpowiedzi na następujące pytanie zadane dziś przez Czytelnika: Dzień dobry. Kieruję do Państwa zapytanie odnośnie odmiany w dopełniaczu liczby mnogiej wyrazów: uczeń oraz księgarnia. Moja ciekawość wynika z następujących sytuacji. Na szkolnej tablicy ogłoszeń przeczytałam takie oto wyrażenie: „Obowiązki uczni oraz nauczycieli” zaś w Polskim Radiu Pr. 1 usłyszałam zwrot: „Miejmy nadzieję, że niedługo w masowej ilości trafią […]

  • Dołgie w powiecie gryfińskim. Jak odmieniać

    Pani Alicja zadała następujące pytanie: Dzień dobry, w Zachodniopomorskiem, w powiecie gryfińskim jest wieś Dołgie. Proszę podać poprawną odmianę tej nazwy oraz jak się powinni nazywać mieszkańcy tej wsi (dołgianie?). Pozdrawiam. Z nazwami miejscowości jest ten problem, że mianownik w żaden sposób nie podpowiada nam, jak może być odmieniana dana nazwa. Równie dobrze przecież może to być to Dołgie, jak […]

  • Piję kawę, ale szukam kawy – dlaczego różne przypadki

    Chciałam zadać pytanie dotyczące przypadków. Mam nadzieję, że i ta kwestia mieści się w zakresie pytań, na które Państwo odpowiadają. Mój przyjaciel (będący obcokrajowcem, uczącym się języka polskiego) wielokrotnie zastanawiał się, dlaczego używamy różnych przypadków rzeczownika, choć funkcja słowa w zdaniu jest ta sama. Np. „piję kawę”, ale „szukam kawy”, mimo że oba wyrazy są bodajże dopełnieniem bliższym. Czy istnieje […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

marzec 2024
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania