Językowe dylematy


  • Dzwonimy pod numerem, na numer czy pod numer?

    Z niektórymi zwrotami mamy do czynienia w języku mówionym na tyle często, że uznajemy je za formy utarte. Tymczasem wiele z nich to niestety błędy, które – co gorsza – przedostają się z łatwością do języka pisanego. Wątpliwości często budzą na przykład następujące warianty: a) Więcej można dowiedzieć się, dzwoniąc do Jana Nowaka, pod numer telefonu xxx xxx xxx. b) Więcej […]

  • Repasaż czy repesaż

    Trwa Olimpiada w Londynie. W wielu dyscyplinach odbywają się dodatkowe walki lub wyścigi przegranych zwane… no właśnie jak dokładnie? Część komentatorów nazywa je repasażami, część repesażami. W artykułach sportowych czytamy raczej o repasażach. Ale np. ostatnio jeden z komentatorów, przywołując francuskie słowo, od którego ów wyraz pochodzi, utrzymywał, że powinno się mówić repesaż. U kibica dbającego o język może się […]

  • Kiedy używamy mianownika l.mn. „ucha”

    Rzeczownik ucho w zależności od znaczenia ma w liczbie mnogiej dwa typy odmiany. Formę uszy, uszu związaną z określeniem narządu słuchu doskonale znamy i nie potrzeba jej poświęcać szczególnie dużo uwagi. Warto natomiast zatrzymać się na chwilę na drugim typie odmiany: Liczba mnoga M: ucha D: uch C: uchom B: ucha N: uchami Msc: uchach Kiedy należy te formy stosować? […]

  • Jakie znaki mogą stać na końcu akapitu? O emotikonach

    Autor: Katarzyna Olszewska; współpraca: Paweł Pomianek Akapitu nie można zakończyć dowolnym znakiem, który w dodatku niekoniecznie musi być dla każdego zrozumiały. W polskim systemie interpunkcyjnym istnieje dziesięć znaków. Wśród nich są takie, które stosuje się bardzo często. Należą do nich: kropka . przecinek , znak zapytania ? wykrzyknik ! dwukropek : myślnik – Inne znaki, rzadziej używane, to: wielokropek … […]

  • Jak się przedstawiać

    Autor: Tomasz Powyszyński O przedstawianiu się znakomicie pisze Andrzej Markowski w książce Jak dobrze mówić i pisać po polsku. Wykorzystam jego rady do krótkiego omówienia sposobów, w jakich możemy się przedstawiać innym ludziom. Sposób przedstawiania się – co nie będzie żadnym zaskoczeniem – zależy oczywiście od sytuacji, które można najogólniej podzielić na trzy okoliczności: 1. Oficjalna sytuacja – ale występuję […]

  • Adekwatne do czy adekwatne z

    Przed tytułowym dylematem stanąłem, redagując kolejną publikację beletrystyczną. Trzeba przyznać, że to książka napisana naprawdę znakomicie, autor posiada dużą wiedzę językową i umiejętność pisania. W książce znalazłem jednak również następujące zdanie, które wzbudziło moją wątpliwość: To nie tak, że to co masz na głowie, jest adekwatne z tym, co masz w niej. Myślę, że osoby z językową wrażliwością od razu […]

  • Często powtarzany błąd składniowy

    Autor książki, którą ostatnio redagowałem, ma zwyczaj powtarzania pewnego dość charakterystycznego (nie tylko dla niego) błędu składniowego. O tej kwestii już kiedyś pisałem, odpowiadając na pytanie Czytelnika, niemniej wygląda na to, że do sprawy warto wracać, bo ów błąd znajduję nawet w oficjalnych tekstach. Oto przykład zdania z błędną składnią: Chodzi raczej o ukazanie pokus, jakie towarzyszą szukaniu i dążeniu […]

  • Nowy Rok i nowy rok. Kiedy wielka litera, kiedy mała?

    Jutro Nowy Rok (1 stycznia), tym samym rozpoczynamy nowy rok (2012). I właściwie dylemat można uznać za rozstrzygnięty. To rozróżnienie jest stosunkowo proste i – przyznaję – w tekstach opublikowanych, a nawet dopiero redagowanych jest dobrze wyczuwane przez piszących. Aby jednak nie pozostawić cienia wątpliwości, napiszę wprost:

  • Świąteczny dylemat

    Przygotowania świąteczne dopięte. A że jest jeszcze moment do wigilii, warto rozstrzygnąć jeszcze jeden dylemat, który nie bez kozery nazywam świątecznym: czy poprawny jest zapis Uroczystość Narodzenia Pańskiego czy też uroczystość Narodzenia Pańskiego. Napiszemy Święta Bożego Narodzenia czy święta Bożego Narodzenia. Jak zwykle w podobnych sytuacjach odpowiedzi na pytanie poszukujemy w wydanym w roku 2005 r. przez Radę Języka Polskiego […]

  • Interpunkcja w zdaniach rozpoczynających się od wołacza lub wyrazu-wykrzyknika

    Dziś jeszcze jedna bardzo ciekawa kwestia ze słownika ortograficznego przedrukowana w książce Piszemy poprawnie. Rzecz może się przydać szczególnie autorom beletrystyki. Ale w gruncie rzeczy może być cenna dla wszystkich, bo każdy może się znaleźć w sytuacji, gdy musi napisać tego typu zdanie. Poza tym jesteśmy czytelnikami i czasem zastanawiamy się, czy dany zapis jest poprawny. Tymczasem w tej kwestii […]

  • Dlaczego inaczej odmieniamy angielskiego Charlesa i francuskiego Charles’a

    Dziś kolejna krótka informacja ze słownika ortograficznego PWN, myślę, że interesująca szczególnie dla tych, którzy pisząc, często muszą odmieniać imiona (i nazwiska) obcego pochodzenia. Pochodzenie nazwy własnej również jest czynnikiem, który ma istotny wpływ na sposób zapisu i odmiany. Anglosaskie imię Charles [Czarls] będziemy odmieniać Charlesa [Czarlsa], Charlesie [Czarlsie]; francuskie imię o identycznej pisowni wymawiamy jednak [Szarl], więc musi ono […]

  • Odmiana skrótowców zakończonych na Z [zet] i J [jot]

    Użytkownikom Językowych Dylematów proponuję króciutką informację. Może się ona okazać cenna przy odmianach skrótowców, z którymi miewamy problemy. Skrótowce zakończone literą Z wymawianą jako [zet], np. ONZ [o-en-zet], MSZ [em-es-zet], zapisujemy w odmianie następująco: ONZ, do ONZ-etu, w ONZ-ecie; MSZ, do MSZ-etu, w MSZ-ecie. Ta reguła obejmuje również skrótowce zakończone literą J wymawianą jako [jot], np. UJ [u-jot], PTJ [pe-te-jot]: […]

  • Nadzieja – nadziei, ale misja – misji. Kiedy -ji, kiedy -i

    Odmianami tego typu rządzi szalenie prosta zasada, z której nie każdy zdaje sobie sprawę. A wiem, że niektóre osoby nad każdym tego typu słowem muszą się sporo nagłówkować. Choć dziś i tak jest dobrze, bo akurat w tej sprawie można liczyć na program Word. Ale by życie raz na zawsze stało się prostsze (przynajmniej w tej kwestii), wystarczy zapamiętać poniższe […]

  • «Piękne jasne włosy» czy «piękne, jasne włosy»

    Wracam dziś do interpunkcji. I od razu kwestia ciekawa i sprawiająca trochę kłopotów. Autorzy książek, które mam przyjemność redagować, mają bardzo często problem z tym, czy pomiędzy kilkoma przymiotnikami stojącymi przed rzeczownikiem powinni postawić przecinek. Dziś omawiam kwestię krótko, na jednym przykładzie. Ale zapewne do tego frapującego tematu będzie okazja wrócić. Zanim przystąpimy do rozstrzygnięcia dylematu zawartego w tytule, jedno […]

  • Przecinek przed itp. oraz itd. Czy stawiać?

    Często w różnorodnych tekstach, zwłaszcza w internecie, można spotkać się ze stawianiem przecinka przez itd. oraz itp. Zazwyczaj jest to jednak błąd. Przecinka przed itp. oraz itd. nie należy stawiać z dwóch powodów. Po pierwsze podpowiada to logika zdania i funkcja, jaką te skróty pełnią w zdaniu. Po drugie również po rozwinięciu skrótów do i tym podobne lub i tak […]

  • Rów – w rowie, cudzysłów – w cudzysłowie!

    Cudzysłów służy do wyodrębniania przytoczonych cudzych słów i wypowiedzi albo wyrazów o specjalnym znaczeniu. Stosujemy go przy cytowaniu wyrazów, powiedzeń lub zdań, tytułów, określeń specjalnych. Za jego pomocą możemy również wyodrębniać wyrazy lub zwroty użyte przenośnie i ironicznie. W tekstach o różnym charakterze jego zastosowanie sprawia autorom wiele problemów. Jego niewłaściwe zastosowanie świadczy o nieznajomości słownictwa i niestaranności w operowaniu […]

  • Przecinek przed to

    Przeglądając książki, czytając artykuły i zastanawiając się nad tekstami, które sam piszę lub poprawiam, stwierdziłem, że warto omówić kwestię: kiedy przed to stawiamy przecinek. Zasada jest tutaj stosunkowo prosta. Przecinek postawimy przed to wówczas, gdy to rozpoczyna nowe zdanie. Natomiast kiedy wyrażenie zamyka się w granicach jednego zdania – przecinka nie potrzeba. Dodam jednak od razu, że dla zaznaczenia pauzy […]

  • O poprawnych formach zapisu dat raz jeszcze

    Temat omówiłem szczegółowo 10.10.2010 r. (tekst znajduje się w naszej Bazie – odsyłam tutaj). Ostatnio w książce Piszemy poprawnie znalazłem jednak ciekawy przedruk ze strony Poradni Językowej PWN, który temat uzupełnia. Przypomnę na początek, że poprawne zapisy dat to np. 28 sierpnia 2011 r. 28.08.2011 28 VIII 2011 Natomiast niepoprawne są przykładowo: 28 sierpień 2011 r. 28. sierpnia 2011 r. […]

  • Reprezentatywny i reprezentacyjny

    Jednym z błędów często popełnianych przez autorów książek, dzieci w szkołach czy też ludzi na ulicy jest użycie konkretnego wyrazu niezgodnie z jego znaczeniem, za to zgodnie ze znaczenie wyrazu podobnego, ale jednak określającego coś innego. Ten problem dotyczy między innymi wyrazów reprezentatywny i reprezentacyjny. Mają one podobne znaczenie, ale zalecane jest używanie tylko jednej formy.

  • Błędy w zestawianiu par spójników

    Dokonując redakcji książek, często zauważam, że autorzy nietrafnie zestawiają pary spójników. Zjawisko to można zauważyć także w polszczyźnie codziennej oraz w uczniowskich zeszytach. Język polski posiada stałe, niezmienne zestawienia par spójników. Owe spójniki noszą nazwę spójników skorelowanych. Oznacza to, że łączą one zarówno zdania złożone współrzędnie, jak i podrzędnie. Językoznawcy zwracają na ten fakt szczególną uwagę i podkreślają, że użyciem […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

marzec 2024
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania