Staro-cerkiewno-słowiański, ale szaroniebieskosrebrzysty – przymiotniki złożone z trzech członów nierównorzędnych

Madzia w stroju turkusowo-fioletowo-marchewkowozłocistożółtym.

Użytkownik o wdzięcznym nicku Ktoś zmotywował nas ostatnio do tego, by powrócić do tematu przymiotników złożonych, który omawialiśmy jeszcze w roku 2010. Zwrócił nam bowiem uwagę na konieczność pewnego istotnego uzupełnienia.

Kwestię rozróżnienia przymiotników złożonych z dwóch członów omówiliśmy szczegółowo w tekście Jasnoczerwony, czarno-biały i nowo wybrany. Podobna konstrukcja – różna pisownia. Dlaczego?. Krótko przypominam: pisownię łączną stosujemy wtedy, gdy człony są nierównorzędne znaczeniowo, a pierwszy człon jest określeniem (np. uszczegóławiającym) członu drugiego. Pisownię rozdzielną – gdy człony są równorzędne. Ze względu na przejrzystość odwołam się do przykładu, który podawałem kiedyś na naszej stronie facebookowej:

  • niebieskozielony = zielony o odcieniu niebieskim (morski)
  • niebiesko-zielony = i zielony, i niebieski (np. w paski)

Dzień po linkowanym wyżej tekście opublikowaliśmy uzupełniający artykuł A co z przymiotnikami złożonymi z więcej niż dwóch członów?, ale tutaj właśnie dopuściliśmy się pewnego uproszczenia, na które zwrócił nam uwagę pan Ktoś. Napisaliśmy:

(…) w przypadku przymiotników złożonych z większej liczby członów zasada jest jeszcze prostsza. Po prostu zawsze stosujemy pisownię z łącznikiem.

Rzecz jasna podano właściwą zasadę, użyte zostało jednak zbyt daleko idące słowo „zawsze”. Potwierdzenie tej zasady znajdziemy w internetowym Słowniku języka polskiego PWN, w którym czytamy:

(…) z łącznikiem piszemy przymiotniki złożone z więcej niż dwóch członów równorzędnych (…), a także przymiotniki trójczłonowe, w których dwa pierwsze człony są bliższym określeniem trzeciego, np. staro-cerkiewno-słowiański (= starocerkiewna gałąź języków słowiańskich), północno-wschodnio-polski (= dotyczący Polski północno-wschodniej).

Od tej zasady istnieje jednak pewien wyjątek, który dziś sugerujemy już w temacie, a który dotyczy kolorów. Właśnie istnienie owego wyjątku zdarzyło nam się wówczas zignorować. Pod innym hasłem w przytoczonym wyżej słowniku czytamy:

Łącznie piszemy również przymiotniki złożone z więcej niż dwu członów określające kolory mieszane, gdzie kolor zasadniczy określany jest przez człon ostatni, np. burozielonobrązowy (= brązowy z odcieniem burozielonym), szaroniebieskosrebrzysty (= srebrzysty z odcieniem szaroniebieskim), żółtobrunatnozielony (= zielony z odcieniem żółtym i brunatnym).

Biorąc pod uwagę powyższe reguły, wspólnymi siłami udało nam się określić strój Madzi na powyższym zdjęciu jako turkusowo-fioletowo-marchewkowozłocistożółty.

Paweł Pomianek


7 odpowiedzi do „Staro-cerkiewno-słowiański, ale szaroniebieskosrebrzysty – przymiotniki złożone z trzech członów nierównorzędnych”

  1. Bartek

    A ja mam pytanie odnośnie przymiotnika złożonego z wielu członów, z których jedynie pierwszy jest podrzędny, a pozostałe nadrzędne, np.: jasno.?.niebiesko.?.czerwono.?.żółty. Czy chcąc wyrazić kolor hipotetycznej flagi państwowej o tych trzech kolorach z tym, że wszystkie są małojaskrawe(jasne), mogę napisać w taki sposób: jasno niebiesko – czerwono – żółty?

    • Bartek

      Czy ew. jasnoniebiesko, -czerwono, -żółty? Choć nie spotkałem takiej zasady w WSO. Sugeruję się takim zapisem, np.: jedno- i dwudniowy

    • Paweł Pomianek

      Jeśli dobrze rozumiem pana intencję, to trzeba to jednak rozpisać, by wiadomo było, że przedrostek jasno- odnosi się do każdego koloru: jasnoniebiesko-jasnoczerwono-jasnożółty.

      • Bartek

        Bardzo dziękuję za szybką odpowiedź, brałem taki zapis pod uwagę jako ostateczność, ale widocznie chyba jest to najskuteczniejsza ortograficznie wersja i nie warto szukać skróconej.

  2. AJ

    W książce Wszystko zależy od przyimka pojawia się zapis . Ciekawe, czy to wynik przeoczenia, czy odmiennego zdania (autorów? korekty?) co do pisowni takich przymiotników.

    • Paweł Pomianek

      Dziękuję za jak zwykle cenną uwagę. Generalnie, biorąc pod uwagę, że w kwestiach szczegółowych opinie językoznawców mocno różnią się między sobą, trudno byłoby jednoznacznie rozstrzygnąć tę kwestię – bo przecież i potknięcia się specjalistom zdarzają, o czym pisał Pan wczoraj.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

styczeń 2015
N P W Ś C P S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Nasze nagrania