Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (17)

Poprawne formy to odgrywać rolę oraz pełnić funkcję? Odgrywać funkcję i pełnić rolę mają status błędu. Na zdjęciach: Kasia, Madzia i Dominika

W tym miesiącu ciekawostki przygotował dla nas nasz Czytelnik Kacper Kaczmarczyk. Serdecznie dziękujemy!

1.
Czy wiesz, że…

poprawne formy to odgrywać rolę oraz pełnić funkcję? Frazeologizmy odgrywać funkcję/pełnić rolę są wynikiem tzw. kontaminacji – skrzyżowania – i mają status błędu.

2.
Czy wiesz, że…

nazwę miejscowości Ruciane-Nida odmienia się następująco: (czego?) Rucianego-Nidy, (czemu?) Rucianemu-Nidzie, (co?) Ruciane-Nidę, (z czym?) Rucianem-Nidą, (o czym?) Rucianem-Nidzie, (o!) Ruciane-Nido?

3.
Czy wiesz, że…

piszemy i mówimy twardy (nie: ciężki) orzech do zgryzienia?

4. Czy wiesz, że…
słowo ignorancja to wcale nie synonim ignorowania? Wyraz ten oznacza „nieznajomość czegoś lub brak wiedzy z jakiejś dziedziny” (SJP PWN).

5.
Czy wiesz, że…

prasowanie, kupienie czy lubienie to nie czasowniki? Są to tzw. rzeczowniki odczasownikowe.


5 odpowiedzi do „Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (17)”

  1. Tomasz Marek

    «Opinia, którą Pan przytoczył, nie jest nowa, ale coraz bardziej staje się martwym zaleceniem poprawnościowym. Zwroty „pełnić (spełniać) rolę” traktowano dawniej jako błędy (kalki składniowe z języka rosyjskiego), nowsze słowniki poprawnej polszczyzny włączają je do tzw. normy potocznej, użytkowej, ale w polszczyźnie zwroty te bynajmniej nie są nacechowane potocznością (w sensie stylistycznym). Za zaletę zwrotu „odgrywać rolę” można uważać to, że nawiązuje on do gry teatralnej, czyli do swojego źródła. „Pełnić rolę” jest natomiast wygodne, gdyż oparte na czasowniku, który wchodzi w skład wielu podobnych zwrotów, np. „pełnić funkcję, obowiązki, swoją powinność, misję, służbę, dyżur”.»
    M. Bańko, UW

  2. Artur J.

    Taka śmieszna sprawa z tym „pełnić/spełniać rolę”, że używali tej formy jeszcze przed wojną np. Boy i Antoni Słonimski, a i u wielu polonistów dawniej i dziś można ją spotkać, nawet w akademickich podręcznikach gramatyki języka polskiego. Tak że nie ma co się na nią za bardzo obrażać, zresztą nawet Słownik poprawnej polszczyzny opatruje ją tylko kwalifikatorem „pot.”.

  3. Marcin Kucharski

    Dzięki Wam wyeliminuję u siebie kolejny błąd. Złapałem się na tym, że dość często używałem „pełnić rolę”. Chyba wyrażenie to zbyt mocno upowszechniło się w języku, aby mocno raziło, bo nawet prof. Bańko jej stanowczo nie neguje.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

styczeń 2015
N P W Ś C P S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Nasze nagrania