Rok: 2015


  • Stodrugotysięczny czy sto tysięcy dwutysięczny? O liczebnikach porządkowych o ogromnej wartości

    Nie tak dawno, prawdopodobnie z zagranicy (autor maila podpisany jest cyrylicą), otrzymaliśmy następującą wiadomość: Już od kilku dni szukam informacji na temat liczebników porządkowych i nie mogę znaleźć. Jak poprawnie napisać następujące liczebniki porządkowe: 21 000, 22 000, 101 000, 102 000, 121 000, 122 000? I jaka jest sytuacja ze słowami typu XXXprocentowy, XXXletni? Skoro tysięczny jest przymiotnikiem tak […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (28)

    W grudniu ciekawostki językowe prezentujemy już w przedświąteczną niedzielę, życząc wszystkim Czytelnikom radosnych, pełnych pokoju i rodzinnego ciepła świąt Narodzenia Pańskiego. 1. Czy wiesz, że… zresztą i z resztą mają różne znaczenia? Przybyła pani młoda. Pan młody zresztą też. Ale: Przybyli pani młoda i pan młody z resztą towarzystwa. 2. Czy wiesz, że… złotogłów ma dwa znaczenia (tkanina i kwiat) […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (27)

    Oto zebrane ciekawostki, które publikowaliśmy w tym miesiącu na naszej facebookowej tablicy. Na pierwszym miejscu tradycyjnie ta, która wzbudziła największe zainteresowanie. 1. Czy wiesz, że… czasownik przemyśliwać w pierwszej osobie liczby pojedynczej może przybrać dwie formy: przemyśliwam lub przemyśliwuję? 2. Czy wiesz, że… wyraz yuppie pozostaje nieodmienny lub odmienia się jak przymiotnik: yuppiego, yuppiemu? 3. Czy wiesz, że… piszemy zhardzieć, […]

  • Obok instruktażu istnieje również instruktarz. I ma inne znaczenie

    Wszyscy znamy wyraz instruktaż, który oznacza udzielanie komuś wskazówek, instruowanie. Nie każdy wie jednak, że w polszczyźnie istnieje również wyraz instruktarz, który oznacza zbiór instrukcji lub przepisów, książkę z instrukcjami. Dodać trzeba, że wyraz ten uchodzi dziś jednak za przestarzały, a w jego miejsce mówimy zazwyczaj po prostu o instrukcji (lub zbiorze instrukcji). Prof. Mirosław Bańko w poradni językowej PWN […]

  • -wstwo i -stwo – kiedy jedno, kiedy drugie

    Zasada dotycząca tego, które rzeczowniki kończą się na -wstwo, brzmi prosto. Gorzej z jej zastosowaniem w konkretnych przypadkach. Na -wstwo kończą się rzeczowniki, które pochodzą od czasowników lub rzeczowników mających w zakończeniu literę w; nie te, które pochodzą od przymiotników zakończonych na -wy. Np. napiszemy szewstwo, bo pochodzi od rzeczownika szewc; zawodowstwo, bo pochodzi od zawodowca; ale lenistwo (nie leniwstwo), […]

  • Czy zapis daty można zacząć od zera, np. 09.10.2015

    Nie tak dawno temat ten poruszył (pośrednio, bo skupiając się na nieco innej kwestii) jeden z naszych Czytelników, p. piotr (zapis nicku oryginalny). Jeśli dopełnianie zerem liczby dni jest błędem, to dlaczego dopełnianie liczby miesięcy nie jest? Wydaje się to trochę nielogiczne – zauważył. Osobiście zawsze byłem zdania, że zapis taki jak w tytule, 09.10.2015, lub inne analogiczne: 01.01.2001, 02.01.2016 […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (26)

    Oto zebrane ciekawostki, które publikowaliśmy w tym miesiącu na naszej facebookowej tablicy. Na pierwszym miejscu tradycyjnie ta, która wzbudziła największe zainteresowanie. 1. Czy wiesz, że… presję wywieramy na kogoś, nie na kimś? 2. Czy wiesz, że… piszemy półprzytomny (łącznie), ale z przyimkiem: na pół przytomny (rozdzielnie); piszemy wpółdrwiąco, ale na wpół drwiąco? 3. Czy wiesz, że… status normy ma forma […]

  • Status quo – czy to się odmienia

    W ostatnich dniach napisała do nas Czytelniczka: Zastanawiam się, czy można odmienić termin status quo. Czy poprawne jest wyrażenie „zmierzyć się ze statusem quo” (tłumaczenie z ang challange the status quo). Będę bardzo wdzięczna za pomoc. Pozdrawiam Anna Szanowna Pani, termin status quo należy do grupy wyrazów cytatów i jest w polszczyźnie nieodmienny. Powiemy więc, że zostało zachowane status quo […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (25)

    Oto zebrane ciekawostki, które publikowaliśmy w tym miesiącu na naszej facebookowej tablicy. Na pierwszym miejscu ta, która zebrała najwięcej lajków. 1. Czy wiesz, że… wkoło to przyimek (np. chodzić wkoło budynku), w koło to przysłówek (np. chodzić w koło, chodzić w kółko)? 2. Czy wiesz, że… poprawne formy miejscownika i celownika od rzeczownika wataha to watasze oraz wataże? 3. Czy […]

  • Wcale i w ogóle, czyli o języku naszego trzylatka

    Nieraz już na tej stronie pisałem, że warto przyglądać się dziecięcemu językowi, bo dzięki swojej świeżości pozwala on nieraz odkrywać (często na nowo) zależności i podobieństwa znaczeniowe pomiędzy różnymi wyrazami. Ostatnio miałem okazję przypomnieć sobie o tym, słuchając wypowiedzi mojego niespełna trzyletniego syna. Otóż Piotruś zaczął używać dość dziwnych konstrukcji z wyrazem wcale, np.: A cy to jest wcale moje. […]

  • Jak nazywać mieszkankę miejscowości Chroberz

    W ostatnich dniach bardzo ciekawy e-mail przesłał do nas p. Paweł Bochniak, który prowadzi stronę internetową http://www.chroberz.info/, zadając pytanie dotyczące nazw mieszkańców, a konkretniej mówiąc mieszkanek Chrobrza. Mam serdeczną prośbę dotyczącą poprawnego nazywania mieszkanki miejscowości Chroberz. Chroberz to bardzo stara miejscowość w woj. świętokrzyskim (pochodzi od przydomka króla Bolesława Chrobrego). Wielu przyjezdnych i osób niezwiązanych z Chrobrzem ma trudność z […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (24)

    To już dwa lata od chwili, gdy w sierpniu 2013 r. rozpoczęliśmy publikację ciekawostek językowych. Tym razem ponownie te, które publikowaliśmy w tym miesiącu na naszej facebookowej tablicy. 1. Czy wiesz, że… piszemy wzwyż, wstecz, wzdłuż i wszerz, ale w dal, w przód, w poprzek i w głąb? 2. Czy wiesz, że… uran pisany małą literą to pierwiastek chemiczny, który […]

  • W – we, z – ze, bez – beze, nad – nade

    Przyimki zakończone spółgłoską występują w większości również w postaci rozszerzonej o końcową samogłoskę e: w – we, z – ze, od – ode, bez – beze, nad – nade, przez – przeze itd. Warto uporządkować, kiedy występują postacie o zakończeniu -e. Pojawiają się one regularnie przed formami zaimka ja: ze mną, ode mnie, przeze mnie itd. Przyimek we stoi przed […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (23)

    Na podsumowanie miesiąca zbiór ciekawostek językowych. W tym miesiącu nie publikowaliśmy ich na naszej facebookowej tablicy. Jako inspiracji przy ich przygotowaniu użyliśmy więc publikowanych w lipcu na naszej stronie komentarzy i zadanych pytań. 1. Czy wiesz, że… gdy chcemy zawołać kogoś po imieniu, możemy użyć nie tylko form wołacza (Katarzyno!, Magdaleno!, Dominiko!, Karino!, Pawle!), ale też mianownika (Katarzyna!, Magdalena!, Dominika!, […]

  • „Niekochanie”, „nie, kochanie” i „nie kochanie”

    anetka71 napisała: Czy mogłabym prosić o mała pomoc? Mianowicie mam problem z wyrazem „niekochanie”. Czy pisane łącznie jest ono poprawne? Jeśli tak, to czy mogę prosić o wyjaśnienie? Pani Anetko, ależ oczywiście, że niekochanie nie tylko wolno, ale nawet trzeba zapisać łącznie, ponieważ jest to rzeczownik, a jak Pani zapewne dostrzegła wyżej [komentarz został opublikowany pod wpisem Pisownia łączna i […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (22)

    Na podsumowanie miesiąca zbiór ciekawostek językowych, które publikowaliśmy na naszej facebookowej tablicy. Największym zainteresowaniem cieszyły się te związane z tułowiem i tapetem. 1. Czy wiesz, że… tułów w liczbie mnogiej odmienia się jak żółw, czyli: M. tułowie (nie tułowia), D. tułowi (nie tułowiów), C. tułowiom, B. tułowie? Celownik l.poj. brzmi tułowiowi (nie tułowiu). 2. Czy wiesz, że… tapet – tak […]

  • Jeden przecinek… i bohater usiądzie w innym miejscu

    Oto nie pierwszy już ciekawy przykład zdania, w którym jeden przecinek zmienia istotnie sens. – Zechciej nalać mi soku. Zaschło mi w gardle po podróży – powiedział, odchodząc do najbliższego, pustego stolika. Wypowiedź narracyjna oznacza, że bohater podszedł do stolika, który znajdował się najbliżej. I właśnie ów konkretny stolik stojący najbliżej nie był przez nikogo zajęty. Ale jeśli skasujemy przecinek […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (21)

    Na podsumowanie miesiąca zbiór ciekawostek językowych, które publikowaliśmy na naszej facebookowej tablicy. 1. Czy wiesz, że… piszemy prezydent elekt, a nie prezydent-elekt? Prezydent i elekt nie są członami równorzędnymi. 2. Czy wiesz, że… w 3. osobie l.mn. czasownik śmieć (ten od śmiałości) ma dwie oboczne formy: śmieją i śmią? Np. Dziewczęta nie śmieją (lub nie śmią) się tego domagać. 3. […]

  • Recenzja trzech gier ortograficzno-słownych

    Dziś chciałbym podzielić się swoją opinią na temat trzech gier edukacyjnych (dwóch ortograficznych i jednej słownej). Wszystkie zostały przeze mnie przetestowane na dzieciach, więc mniej więcej wiem, jak w praktyce może wyglądać zabawa nimi. Gdyby ktoś kiedyś szukał np. prezentu i myślał o zakupie którejś z poniżej opisanych gier, to mam nadzieję, że swoją opinią pomogę dobrze wybrać. Pierwsza gra […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (20)

    Kwiecień „sponsorowała” u nas literka S. Oto zbiór ciekawostek językowych, które publikowaliśmy na naszej facebookowej tablicy. Na pierwszym miejscu ta ciekawostka, która uzyskała najwięcej lajków (28). 1. Czy wiesz, że… ssać odmienia się w czasie teraźniejszym: ssę (nie: ssam), ssiesz, ssie, ssiemy, ssiecie, ssą? 2. Czy wiesz, że… sponad znaczy ‘znad’ (np. patrzę sponad dachów), z kolei z ponad możemy […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

marzec 2024
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania